| 29054 |
geer |
baan:
bǭn (Q086p Eigenbilzen),
godet:
godɛ (Q086p Eigenbilzen)
|
Een naar boven spits uitlopende lap of strook waarmee men een kledingstuk van onderen verwijdt. [N 62, 11a; L 1a-m; L 23, 71; Gi 1.IV, 17; S 10; monogr.]
II-7
|
| 32746 |
geerakker |
kortvoren:
kǫt˲vǭrǝ (Q086p Eigenbilzen)
|
Onder een geerakker wordt hier verstaan dat deel van een akker dat gerend geploegd moet worden als de akker niet de vorm van een rechthoek of een parallellogram heeft. De benaming voor dit onderdeel is niet zelden ook op de gerende akker in zijn geheel toepasselijk. Opgaven die duidelijk de (geometrische) vorm of een scherpe hoek van een akker bleken te betreffen, zijn in dit lemma echter niet opgenomen. Zie verder ook het volgende lemma. [N 11, 4b + 64; N 11A, 127 + 137f + 137g; N P, 1; A 33, 9 add.; A 33, 10; JG 1a + 1b; JG 2b-4, 7; monogr.]
I-1
|
| 24078 |
geestelijke |
geestelijke:
gèèstelike (Q086p Eigenbilzen)
|
Een priester die geen pater is [heer, geesteling]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 23653 |
geestelijke communie |
geestelijke communie (<lat.):
de geesteleke kemiene (Q086p Eigenbilzen)
|
De geestelijke communie, in de geest communiceren. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 17834 |
geeuwen |
gapen:
gaopən (Q086p Eigenbilzen),
gòòpe (Q086p Eigenbilzen)
|
gapen [N 10 (1961)] || geeuwen (als men slaperig is) [ZND 34 (1940)]
III-1-2
|
| 33705 |
gegraven waterloop |
gracht:
grāx (Q086p Eigenbilzen),
sloot:
slōt (Q086p Eigenbilzen)
|
In het algemeen is in dit lemma sprake van een gegraven waterloop als afscheiding of om overtollig water af te voeren of om te bewateren. In dialectenquêtes zijn er veel vragen gesteld naar de benamingen voor een sloot, graaf of gracht. In de antwoorden bleek veel overlap te zitten. Het gaat hier om waterlopen die verschillend van breedte kunnen zijn. Omdat de antwoorden hierover niet eenduidig waren, was het niet mogelijk aan een begrip een vaste breedte toe te kennen. Algemeen kan men zeggen dat een gracht een bredere sloot is, een graaf een wat bredere, vaak droge sloot, en dat een goot, grub en zouw wat smallere waterlopen zijn. Het overeenkomstige bij alle waterlopen is dat ze gegraven zijn. [N 27, 24; AGV, m1; A 20, 1c; A 20, 1d; A 10, 21; A 2, 48; L 24, 27; L 1a-m; L 36, 4; L A1, 62; Lu 1, 5; R 14, 23j; S 11, 33; monogr.]
I-8
|
| 20692 |
gehakt |
gekapt:
gəkap (Q086p Eigenbilzen),
gemalen vlees:
gamaolə vlēs (Q086p Eigenbilzen)
|
gehakt vlees [ZND 35 (1941)]
III-2-3
|
| 33448 |
gehalveerde poortvleugel |
halfdeur:
hāf˱dē̜ ̞r (Q086p Eigenbilzen)
|
Een poortvleugel die horizontaal in tweeën verdeeld is. Om niet telkens de hele poortvleugel te moeten openen is een van de poortvleugels vaak nog eens horizontaal verdeeld. De beide delen worden apart gesloten. Een dergelijke poortvleugel is vooral bij stallen in gebruik. Als het onderste deel gesloten is om aan vee de doorgang te beletten, kan het bovenste deel geopend zijn om licht en lucht binnen te laten. Zie ook het lemma "niet gehalveerde poortvleugel" (4.1.6). De varianten van het woordtype halfdeur kunnen ook als woordgroep worden gelezen: halve deur. Zie ook afbeelding 18.d en e bij het lemma "poort" (4.1.1) en de foto bij het lemma "horizontale draaibare sluitbalk van een poort" (4.1.16). [add. uit: N 4A, 37b, 37c, 42c en 42d]
I-6
|
| 23728 |
geheimen van de rozenkrans |
mysteries (<lat.):
de mestèries (Q086p Eigenbilzen),
de mysteries (Q086p Eigenbilzen),
misteries (Q086p Eigenbilzen)
|
De geheimen van de Rozenkrans bestaande uit de blijde geheimen, de droevige geheimen en de glorierijke of glorievolle geheimen. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 18803 |
geheugen |
gedachtenis:
gedechtenis (Q086p Eigenbilzen)
|
het vermogen om zich dingen te herinneren [geheugen, memorie] [N 85 (1981)]
III-1-4
|