| 33493 |
bloesem |
bloei:
bleuj (Q198p Eijsden)
|
I-7
|
| 30027 |
blusbak |
lesbak:
les˱bak (Q198p Eijsden)
|
De houten of ijzeren bak waarin de kalk geblust wordt. De bak is doorgaans voorzien van een opening met schuif en rooster waarlangs men het kalk-watermengsel uit de bak kan laten stromen. Het rooster was volgens de invuller uit L 321 voor het opvangen van de rommel, het schuifje diende om de bak af te sluiten. De blusbak had in deze plaats de volgende afmetingen: 2,5 m lang, 1,75 m breed en 1 á 1,25 m hoog. [N 30, 32a; monogr.]
II-9
|
| 17881 |
bluts |
bluts:
bluts (Q198p Eijsden)
|
Deuk: een buiging in een effen opppervlak door een stoot veroorzaakt (buts, bluts, bult, duts, deuk). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 17882 |
blutsen |
blutsen:
blötse (Q198p Eijsden)
|
blutsen [SGV (1914)]
III-1-2
|
| 33507 |
blutsen, van een appel |
bluts:
ideosyncr.
bluts (Q198p Eijsden),
blutsen:
ideosyncr.
blutse (Q198p Eijsden)
|
Een appel of peer oppervlakkig beschadigen zoda er een zachte plek ontstaat (blutsen, kneuzen, keuzen). [N 82 (1981)]
I-7
|
| 18143 |
bochel |
huts:
huts (Q198p Eijsden),
kroef:
kroef (Q198p Eijsden)
|
bochel [SGV (1914)] || bult [SGV (1914)]
III-1-2
|
| 21300 |
boek |
boek:
book (Q198p Eijsden)
|
boek [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 24569 |
boeket |
boeket:
ideosyncr.
boekit (Q198p Eijsden, ...
Q198p Eijsden)
|
Een aantal bijeengebonden of —gevoegde bloemen (tuit, tuiltje, boeket, ruiker, bloemetje). [N 82 (1981)]
III-4-3
|
| 32982 |
boekweit |
boekweit:
bokǝnt (Q198p Eijsden),
bōkǝt (Q198p Eijsden)
|
Fagopyrum esculentum Moench. Een graansoort die gemakkelijk groeit op weinig vruchtbare grond. Boekweit kent geen aren; de korrels hangen in trosjes aan vertakkingen van de stengel. Het zaad is licht en wordt zeer dun gezaaid, slechts 20 kg per hectare. De samenstelling boekweit, -letterlijk "beuke-tarwe" (boek is wisselvorm van beuk), vanwege de drievlakkige vrucht- is kennelijk al snel ondoorzichtig geworden, temeer omdat het element ''weit'' voor "tarwe" in het zuiden van het Nederlandse taalgebied tot de uiterste oostrand beperkt was (zie het lemma ''tarwe'' (1.2.8) met kaart 8). Er zijn dan ook talrijke contractie-vormen ontstaan; het WNT geeft: boekeit, boeket, boekent. In de XVe eeuw is het gewas vanuit Aziē naar Europa ingevoerd; de eerste attestatie in het Nederlandse taalgebied dateert van 1440. De zegsman van K 278 merkt op: "Boekweit en koolzaad werden gewoonlijk alleen op het veld gedorst omdat het geen vervoer verdragen kon." Volgorde van de varianten 1) twee volledige syllaben 2) tweede syllabe toonloos 3) n-epenthese in tweede syllabe. Zie afbeelding 1, f.' [JG 1a, 1b; L 1 a-m; L lijst graangewassen, 1; R 3, 26; S 4; Wi 18; monogr.]
I-4
|
| 20783 |
boekweitpannenkoek |
boekweitskoek:
bokes kook (Q198p Eijsden)
|
boekweiten koek [SGV (1914)]
III-2-3
|