| 19457 |
waterdamp, wasem |
domp:
dōͅmp (Q003p Genk),
dwasem:
du̯ōͅsəm (Q003p Genk),
wasem:
wōͅsəm (Q003p Genk),
wōͅzəm (Q003p Genk)
|
damp [ZND 33 (1940)] || wasem
III-2-1
|
| 28136 |
waterdoorbraak |
waterdoorbraak:
waterdoorbraak (Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
[Emma, Hendrik, Wilhelmina])
|
Doorbraak van water in bijvoorbeeld een mijngang. [N 95, 893; monogr.]
II-5
|
| 30318 |
waterdorpel |
vensterdorpel:
vɛnstǝrdø̜rǝpǝl (Q003p Genk)
|
Horizontale laag bakstenen of natuursteen aan de onderkant van een raamkozijn. De waterdorpel wordt vooral toegepast bij zeer dikke muren. Wordt de dorpel uit bakstenen samengesteld, dan worden deze gemetseld in de vorm van een afwaterend gestelde rollaag. Zie ook afb. 57e. In Q 194 werd voor een waterdorpel gebruik gemaakt van 'ijzerklinkers' ('īzǝrklēŋkǝrs'), in K 353 van arduin. [N 55, 44c; N 32, 12c; L 31, 12a; monogr.; S 39, add.; A 46, 10c, add.]
II-9
|
| 28141 |
watergalerij |
watergang:
watergang (Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
[Zwartberg, Eisden])
|
Galerij die alleen dient voor het verzamelen, volgens de invuller uit Q 113 daarnaast ook voor de afvoer van mijnwater als uitbreiding van de schachtput (zie ook het lemma Schachtput). [N 95, 378; monogr.]
II-5
|
| 28142 |
watergoot |
watergoot:
watergoot (Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
[Maurits])
|
Open watergoot die beneden langs de zijwand van de steengang of galerij loopt. De goot ligt lager dan de rest van de vloer van de gang en wordt meteen bij het drijven ervan meegeschoten. [N 95, 787; N 95, 790; monogr.]
II-5
|
| 24273 |
waterhoen |
waterhen:
woaterhin (Q003p Genk)
|
waterhoen
III-4-1
|
| 19510 |
waterketel, moor |
ketel:
kitə (Q003p Genk),
moor:
mōr (Q003p Genk),
mūr (Q003p Genk),
watermoor:
wōͅtərmūr (Q003p Genk, ...
Q003p Genk)
|
de gewone ketel om water te koken (fr. bouilloire) [ZND 36 (1941)] || moor, waterketel || waterketel || waterketel van koper of ijzeren met hengsel en tuit (moor, meur) [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 26809 |
waterlossing |
zouw:
zǫw (Q003p Genk)
|
Greppel die men door een te ontginnen moeras graaft, om het water kwijt te raken. De opgaven bestrijken heel de provincies Limburg. [I, 61; N 27, 22]
II-4
|
| 30082 |
waterpas |
waterpas:
wātǝrpas (Q003p Genk, ...
Q003p Genk)
|
Gezegd van een muur wanneer deze tijdens de controle met de loodplank of het waterpas een horizontale stand vertoont. Wanneer een muur 'niet' waterpas was, werd in Q 121 gezegd: 'de muur is uit de waag' ('dǝ m ̇ūr e ̞s˱ ūs˱ dǝ wǫax'). [N 31, 10e; N 31, 10c; monogr.] || Instrument om te onderzoeken of iets horizontaal ligt of overal even hoog is. Het bestaat uit een houten of metalen lat waarin een glazen buis is aangebracht die zodanig met een vloeistof is gevuld dat er een luchtbel in overblijft. Wanneer de luchtbel zich binnen de op het glazen buisje aangebrachte merktekens bevindt, ligt het te meten voorwerp waterpas. Het glazen buisje werd in L 270 'waterpasglaasje' ('wātǝrpas˲glē̜skǝ') en in Q 121 'waterwaagglaasje' ('wasǝrwǫaxjlęǝsjǝ') genoemd. In Q 19 kende men ook een waterpas waarmee men horizontaal een meetpunt over een grotere afstand kon overbrengen. Men gebruikte dan een waterpas die aan een koord kon worden gehangen. Was het touw goed strak gespannen, dan kon men op dit licht waterpasje, bestaande uit een waterpasglas met luchtbel en een koperen omhulsel met twee oogjes of haakjes om het geheel aan een touw te hangen zien of een muur horizontaal was of met behulp van dit instrumentje iets zuiver waterpas uitzetten. Men noemde dit werktuig het 'waterpasje' ('wātǝrp'skǝ'). [N 30, 12a; monogr.; N 30, 12b add.]
II-9
|
| 33631 |
waterput |
put:
peͅt (Q003p Genk),
pøt (Q003p Genk, ...
Q003p Genk),
pɛt (Q003p Genk)
|
[RND 08] [Willems (1885)] [ZND 32 (1939)]
I-7
|