| 20541 |
zuurdesem |
desem:
dèisem (Q193p Gronsveld),
zuurdeeg:
zoérdèig (Q193p Gronsveld),
zuurdesem:
zoerdeĕsem (Q193p Gronsveld),
zoérdèisem (Q193p Gronsveld)
|
Zuurdeeg, gebruikt i.p.v. gist (heevel?) [N 16 (1962)] || zuurdesem
III-2-3
|
| 20679 |
zuurkool |
zuurmoes:
zoermoos (Q193p Gronsveld),
zoérmoos (Q193p Gronsveld)
|
zuurkool || Zuurkool (zoerkolle, suuremoes?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 20680 |
zuurkoolstamppot |
zuurmoes:
zoermoos (Q193p Gronsveld)
|
Stamppot van aardappelen en zuurkool [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 25556 |
zuurtijd |
tijd voor het gaan:
tīt vȳr ǝt gun (Q193p Gronsveld)
|
De tijd gedurende welke het deeg moet blijven liggen om zuurdeeg te worden. Volgens informanten kan deze tijd verschillend zijn. Gewoonlijk duurt die één à twee dagen. Maar ze kan ook één nacht beslaan of een week of soms zelfs 14 dagen. De beantwoording van de vraag de "zuurtijd" was gedeeltelijk van dien aard dat een aantal woordtypen werkwoorden zijn. [N 29, 23c]
II-1
|
| 17883 |
zwaaien |
zwaaien:
zjwejje (Q193p Gronsveld)
|
Zwaaien: (langzaam) ritmisch heen en weer bewegen, bijv. met de armen (scharrewarren, scharmaaien, zwingelen). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 29944 |
zwaaihaak |
zwaaihaak:
zwɛjhǭk (Q193p Gronsveld)
|
Winkelhaak waarvan handvat en veer ten opzichte van elkaar beweegbaar zijn. Met een schroef kan men de veer in de gewenste hoek vastzetten. De zwaaihaak wordt gebruikt om hoeken op te meten. Zie ook afb. 5. [N 30, 13c; monogr.]
II-9
|
| 24284 |
zwaan, algemeen |
wilde zwaan:
wèl zjwaon (Q193p Gronsveld),
zwaan:
zjwaon (Q193p Gronsveld)
|
wilde zwaan (152 geen knobbel op de snavel; gele snavel; rechte nek [N 09 (1961)] || zwaan
III-4-1
|
| 33836 |
zwaar paard |
bonk:
bōŋk (Q193p Gronsveld)
|
Zwaargebouwd paard, geschikt voor het veldwerk of als trekdier. Zie afbeelding 7. [JG, 2c; N 8, 62d, 62e en 64b]
I-9
|
| 18160 |
zwachtel |
windel:
weendel (Q193p Gronsveld)
|
Zwachtel: lange, smalle strook dun linnen of verbandgaas bijv. voor het verbinden van een wond (windel, vees). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 32864 |
zwad, houw |
snid:
šnīt (Q193p Gronsveld),
strijk:
strīǝk (Q193p Gronsveld)
|
De hieronder opgenomen woorden zijn van toepassing op de hoeveelheid gras die de maaier met één slag van de zeis afmaait en die links van hem blijft liggen. Het Algemeen-Nederlandse woord zwad betekent zowel deze reep afgemaaid gras alsook de regel of rij gras die op het veld ontstaat als men een baan gemaaid heeft. Dit laatste begrip, de regel afgemaaid gras, komt in het volgende lemma ter sprake, onder de titel ''gezwad''. In sommige streken zijn de volksnamen voor beide onderscheiden begrippen aan elkaar gelijk. Deze gevallen zijn op kaart 9 aangegeven. Bij sommige woorden, zoals schaar, riem, zeissel, springt het betekeniselement "hoeveelheid, opbrengst" in het oog. Bij schob denkt men in de eerste plaats aan de graanoogst; daar betekent het doorgaans de hoeveelheid aren die men voor een halve schoof met één slag van de zicht of de zeis afmaait; hier is het waarschijnlijk overdrachtelijk gebruikt. Zie ook het lemma ''rij'', ''wiers''. Voor de volledigheid van dit kleine woordveld vergelijke men ook het lemma ''graanzwad'' in de aflevering over de Akkerbouw.' [N 14, 92; JG 1a; A 16, 1a; Lu 1, 16 add.]
I-3
|