| 18888 |
gril |
kuren:
ook materiaal znd 29, 16
ky(3)̄rən (L286p Hamont)
|
kuren (znw) [ZND 01 (1922)]
III-1-4
|
| 32678 |
grindelketting |
dubbelketting:
dø ̝bǝlkęteŋ (L286p Hamont)
|
De in dit lemma verenigde termen zijn van toepassing op a) de dubbele ketting die bij de oude houten karploeg de ploegboom vanaf de beugel verbond met het wielenstel; b) de dubbele, soms enkele ketting die bij de voetploeg de verstelbare verbinding vormde tussen ploegkam en grindelstang; c) de meestal enkele verbindingsketting tussen de ploegboom en het wielenstel van de latere, al dan niet wentelbare ijzeren karploeg). Voor een ordening van deze kettingnamen naar het soort van ketting, de bevestiging ervan en/of het ploegtype dat ermee was uitgerust, was het materiaal niet volledig noch duidelijk genoeg. De enkelvoudsvormen hebben nu eens op een enkele ketting betrekking, dan weer op een dubbele ketting die als een geheel wordt gezien, terwijl met de meervoudsvormen zowel een dubbele als een V-vormig aangebrachte enkele ketting bedoeld kan zijn. Voor de betekenis van het samenstellingsdeel grindel zij in het algemeen verwezen naar het lemma ploegboom. Een enkele keer echter lijkt dit woorddeel inhoudelijk meer overeen te komen met het hieronder vermelde simplex grindel, dat ook in de lemmata grindelstang en ploegkam voorkomt en dat waarschijnlijk op te vatten is als het door ketting en/of stang en/of kam met toebehoren gevormde geheel, dat de trekkracht onder de ploegboom door overbrengt op de achterploeg. Voor de samenstellingsdelen halter, beugel en zadel(pond) zie men het vorige lemma. [N 11, 31.II.n + 31.IV.c; N 11A, 97k + 98c; monogr.]
I-1
|
| 21220 |
grindweg |
grindweg:
grēntwēch (L286p Hamont)
|
Hoe heet een weg die daarmee [steengruis (kleine stukjes steen)] bedekt is ? [ZND 24 (1937)]
III-3-1
|
| 24933 |
grindx |
grind:
də grēnt (L286p Hamont)
|
grind [ZND 01 (1922)]
III-4-4
|
| 32968 |
groei |
groei:
grø̜i̯ (L286p Hamont)
|
Opgaven voor de uitdrukking "er zit geen groei in". [L 8, 7a; monogr.]
I-4
|
| 17541 |
groeien |
deugen:
deugen (L286p Hamont),
groeien:
grø̄i̯ǝ (L286p Hamont),
grø̜̄i̯ǝ (L286p Hamont),
profiteren:
geprofiteerd (L286p Hamont)
|
De algemene benaming voor het groter worden van het gewas. Het oude Limburgse woord is wassen; zoals de kaart laat zien, komt de term groeien onder invloed van het Nederlands echter al in bijna heel Limburg voor. Aarden betekent eigenlijk "goed groeien, goede opbrengst laten verwachten", evenals (ge)dijen en tieren in het tweede deel van het lemma. De benaming struiken betekent "een struik vormen" in de uitdrukking "het koren is al goed gestruikt" (Q 111). De opgegeven antwoorden voor "dat gewas ''gedijt'' niet" staan achter in het lemma bijeen. [RND 124; L 32, 13; L 44, 45; monogr.; add. uit A 3, 16; L 4, 16; L A2, 374] || die kleine heeft geprofiteerd (struiser, groter geworden) [ZND 40 (1942)]
I-4, III-1-1
|
| 25246 |
groeizaam weer |
goed weer:
gūyi weͅr (L286p Hamont),
vors (weer):
voͅrs weͅr (L286p Hamont)
|
groeizaam weer (in de zomer) [vet] [N 22 (1963)] || mals regenachtig weer (in de zomer) [vers, vörs] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 25026 |
groen (kleur) |
groen:
gruun (L286p Hamont, ...
L286p Hamont),
gry(3)̄jn (L286p Hamont, ...
L286p Hamont)
|
groen [ZND 01 (1922)], [ZND 35 (1941)]
III-4-4
|
| 24466 |
groene bladluis |
luis:
loes, mv. luus (L286p Hamont)
|
insectjes onder een blad, groen [DC 68 (1993)]
III-4-2
|
| 24164 |
groenling |
groenvink:
grynvēŋk (L286p Hamont)
|
groenling
III-4-1
|