e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Hamont

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
herkauwen herkauwen: hǝrkǫu̯ǝ (Hamont), nirken: nerekǝn (Hamont), nerkǝ (Hamont), nīrekǝn (Hamont) Het eerst niet of nauwelijks gekauwde, in de voormaag gedeeltelijk verteerde voedsel opnieuw verwerken. Zie afbeelding 7. [JG 1a, 1b, 1c, 2c; A 4, 13; L 14, 26; L 14, 88; L 20, 13; S 13; monogr.] I-11
hersenen hersens: härsəs (Hamont) de hersenen (in het hoofd) [ZND 26 (1937)] III-1-1
hert, ree hert: hĕrt (Hamont) hert [Willems (1885)] III-4-2
het einde van zijn leven het eind van zijn leven: ’t eind van ze lèven (Hamont), het end van zijn leven: ten van zi léévən (Hamont), ’t ind va ze lèven (Hamont) op het einde van zijn leven [ZND 34 (1940)] III-2-2
het gras maaien (het) gras afmaaien: t growes mejen (Hamont), t grōs āfmö:jən (Hamont) het gras afmaaien [ZND 35 (1941)] III-2-1
het hooi is binnen is binnen: es˱ benǝn (Hamont) Gevraagd werd naar de dialekt-weergave van de uitdrukking "Het hooi is binnen". In Q 100 vult de zegsman dan aan: "Het hooi is onder de pannen ... en den erme man is oet de sjuur." Het onderwerp van de gegeven uitdrukkingen is steeds: hooi. [N 14, 127] I-3
het kalf afdraaien aftrekken: āftrɛkǝn (Hamont) Het kalf met mechanische middelen ter wereld helpen. [N 3A, 54a] I-11
het land aftreden aftreden: ā.ftrę.i̯ǝn (Hamont) Voordat men begint te ploegen, schrijdt men de akker langs twee tegenover elkaar gelegen zijden af, a) om het midden te bepalen als men bijeen gaat ploegen, b) om hem in gelijke stukken te verdelen, als men in panden gaat ploegen, c) om de vooraf of achteraf te ploegen hoek uit te zetten, als het een gerende akker betreft. De opgesomde termen, die alle "het land", "de akker", "de plak" e.d. als object veronderstellen, zijn ook toepasselijk op het schrijdend opmeten van het land in het algemeen. [N 11, 40; N 11A, 131a; JG 1a + lb; monogr.] I-1
het paard leiden leiden: lē̜i̯ǝn (Hamont) Het paard leiden of mennen door het met de teugels te sturen. Werkwoorden zoals varen en leiden werden niet door alle corresponenten gegeven. [N 8, 100 en 101b; Wi 25; monogr.] I-10
het paard met een dubbele lijn leiden dobbel kordeel: dǫbǝl kǝrdiǝl (Hamont), dobbele lijn: dǫbǝl lin (Hamont), op de dobbele lijn varen: ǫp˱ dǝ dǫbǝl lin vǭǝ.rǝn (Hamont) Het paard besturen met een lange teugel uit één stuk, die aan de ene kant van het gebit vertrekt, langs de hand van de voerman gaat en langs de andere kant weer aan het gebit bevestigd is (cf. lemma Dubbele Lijn). Bij deze dubbele lijn, die links én rechts naar de hand van de voerder komt, trekt men aan de kant van de richting die het paard moet inslaan. Werkwoorden zoals varen, leiden werden niet altijd opgegeven. [JG 1b; N 8, 101b-c; N 13, 30 en 35] I-10