| 21309 |
boerin |
boerin:
bōērin (Q113p Heerlen),
buren (Q113p Heerlen),
dees boerin (Q113p Heerlen),
die boerin (Q113p Heerlen),
halferse:
(vrouw van heerboer).
haofəsjə (Q113p Heerlen),
troets:
trutš (Q113p Heerlen)
|
[L 1, a-m; S 6; Wi 18; monogr.]de vrouw van een boer [meesterse, bazin(ne), vrouw, juffrouw, mevrouw] [N 87 (1981)] || deze [~ boerin] [SGV (1914)] || die [~ boerin] [SGV (1914)]
I-6, III-3-1
|
| 18836 |
boertig |
schuinse kal:
sjöjnsə-kál (Q113p Heerlen)
|
met zeer platte humor [drollig, boertig] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 33332 |
boertje, kleine boer |
boertje:
børkǝ (Q113p Heerlen),
osseboer:
ǫsǝbūr (Q113p Heerlen)
|
Keuterboer, bewoner van een kleine boerderij; soms wordt er uitdrukkelijk bij vermeld dat het bedrijf minder dan ongeveer 3 ha telt, of dat de boer niet een volwaardig paard tot zijn beschikking heeft. Voor vatsji (hier met betekenisuitbreiding), zie het lemma "koewachter" (1.3.14). [A 30A, 3c en 3e; monogr.; add. uit Wi 2]
I-6
|
| 21605 |
boete |
geldstraf:
gèèltsjtròəf (Q113p Heerlen)
|
een geldstraf [boete, kore, amende] [N 90 (1982)]
III-3-1
|
| 27581 |
boete, straf |
geldboete:
geldboete (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Zolder])
|
Een overtreding kan door de opzichter bestraft worden met een geldboete, een schorsing of een andere dienst. Uit de woordtypen "een vijfde" en "cinquième" blijkt dat men een vijfde van het dagloon kan inhouden. Andere informanten spreken over een geldboete van één tot vijf gulden (Q 35), van een kwartje tot een gulden (Q 111), van 20, 50 of 100 Bfr. (K 361), van ƒ 2,50 (Q 33, Q 117 , Q 121, Q 121c) of van 50 ct., ƒ 1 of ƒ 2 (Q 121a). Volgens de informant van Q 3 is die boete vanaf de jaren ''60 maximaal 20 Bfr. De term "telegram" wordt vooral gebruikt door de vreemdelingen in Eisden (Vanwonterghem pag. 213/227). De opgave "pater" is waarschijnlijk een volksetymologische verbastering van het Wilhelminaalse patar(d), de benaming voor een oude Luikse munt. [N 95, 131; monogr.; Vwo 150; Vwo 242; Vwo 587; Vwo 771; Vwo 832]
II-5
|
| 18209 |
boezeroen |
overhemd:
euverhemp (Q113p Heerlen),
uuverhemt (Q113p Heerlen),
scholk:
m.
schòlk (Q113p Heerlen),
stoep:
stüb (Q113p Heerlen)
|
boezeroen [SGV (1914)] || Boezeroen. Hoe noemt men het kledingstuk, dat van ongeveer dezelfde stof is gemaakt en ongeveer hetzelfde model heeft, maar dat in de broek wordt gestoken? (Het zou in het Nederlands het beste aangeduid worden met boezeroen of overhemd). [DC 14A (1946)] || Hoe noemt men den boezeroen of katoenen werkkiel? [DC 09 (1940)]
III-1-3
|
| 18064 |
bof |
bof:
bòf (Q113p Heerlen)
|
Bof: de ziekte waarbij men een opgezet gezicht krijgt door ontsteking van de oorspeekselklier en zwelling van de lymfevaten (dikoor, smartoor, bof). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 27955 |
bok |
blok:
blǫk (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Winterslag, Waterschei]),
bok:
bok (Q113p Heerlen
[(Emma)]
[Laura, Julia]),
bǫk (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]),
houtbok:
hōtbǫk (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Zolder, Houthalen, Winterslag]),
steenbok:
štēnbǫk (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
steunpilaar:
štø̄npilār (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Maurits])
|
Uit houten balken of stukken rail samengestelde ondersteuning. De balken of de rails worden daarbij twee per twee, horizontaal in het vierkant op elkaar gestapeld. De bok wordt in breukpijlers gebruikt en dient om bij het roven van de ondersteuningen mee te helpen een breuklijn te vormen, waarlangs het dak in het breukveld instort, zonder dat de instorting zich voortplant in het vervoerpand (Handb. H. pag. 22). De houten bok kan worden opgevuld met stenen, in dit geval sprak men volgens de invuller uit Q 113 op de vier Oranje-Nassaumijnen van een "steenbok". Om een houten bok later weer te kunnen verwijderen, werd hij volgens dezelfde respondent geplaatst op een vloer van gruis. Door dit gruis met de hak weg te krassen, viel de bok vanzelf om en kon hij in het nieuwe pand weer opgezet, d.w.z. gestapeld worden. [N 95, 581; N 95, 362; N 95, 371; N 95, 324; N 95, 331; monogr.; Vwo 156; Vwo 383; Vwo 384; Vwo 410; Vwo 599; Vwo 600]
II-5
|
| 23165 |
bok staan bij haasje-over |
bok staan:
boksjtaoe (Q113p Heerlen)
|
Handjestaan (om iem. ergens in te laten klimmen).
III-3-2
|
| 34655 |
bok van het rijtuig |
bok:
bǫk (Q113p Heerlen)
|
Zitplaats voor de koetsier of de voerman. Alleen bij het rijtuig vormt de bok een vast onderdeel. Bij de kar en de wagen wordt soms een plank tussen de berries gelegd die als geïmproviseerde zitplaats dient. Uit vragenlijst N 101, waar gevraagd werd naar de zitplaats van de voerman van een rijtuig, kwamen vrijwel uitsluitend opgaven van het type bok. [N 17, 38a-b + 40 + add; N G, 58d; N 101, 18a; monogr.]
I-13
|