e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren... plaats=Heerlen

Overzicht

Gevonden: 6886

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
rooflier roofhaspel: rōfhaspǝl (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Domaniale]), rooflier: rooflier (Heerlen  [(Emma)]   [Laura, Julia]) Lier waarmee een ondersteuning in haar geheel uit het ontkoolde pand kan worden weggetrokken. "De rooflieren hebben perslucht als drijfkracht en hun vermogen volstaat om verschillende stempels ineens uit te rukken" (Defoin pag. 101). [N 95, 590; monogr.; N 95A, 13] II-5
roofvogel, algemeen adelaar: adeleejr (Heerlen), roofvogel: roofvôêgəl (Heerlen), stootvogel: sjtôetvôêgəl (Heerlen) arend || een roofvogel (klamper) [N 83 (1981)] III-4-1
rooien rotten: rotǝ (Heerlen), rǫtǝ (Heerlen) Een stuk grond ontdoen van bomen, boomstronken, wortels en struikgewas. Een object als struiken, stronken, bomen, puisten is niet gedocumenteerd. [N 27, 6; N 27, 8b; R 3, 1; monogr.] I-8
rooien met de ploeg uitploegen: ūtplōgǝ (Heerlen) Rooien met een werktuig dat door een paard of een trekker getrokken wordt. Vergelijk de opmerking van J.Goossens bij zijn enquête-materiaal: "Tegenwoordig rooit men ook aardappelen met de ploeg. Dit is niet zo moeilijk omdat de aardappelen in ɛbalkenɛ groeien nadat ze aangeaard zijn. Voor de fonetische documentatie van uitdoen, zie het lemma Rooien, Algemeen. [N 12, 17; JG 1a; monogr.; add. uit N 12, 18] I-5
rooien, algemeen aan de aardappelen zijn: ān dǝ ɛ̄rpǝl ziǝ (Heerlen), uitdoen: ūt˱dōn (Heerlen), ūt˱dūǝ (Heerlen) In september wordt het loof geel en verdroogt het. Dan is het tijd om te rooien, het liefst op een zo droog mogelijk moment, zodat er geen modderige grond aan de aardappels blijft kleven. In dit lemma staan de algemene benamingen voor het uit de grond halen van aardappelen bijeen. Als er gevraagd werd naar het rooien met een speciaal stuk gereedschap, maar de zegslieden met de algemene term hebben geantwoord, is de opgave van het speciale lemma naar hier overgeplaatst. Op grond van de opgaven over dit speciale gereedschap om te rooien kon voor Belgisch Limburg een volkskundige kaart worden getekend over het gebruik van dergelijk gereedschap: kaart 21. In S 30 is naar het woord "rooien" gevraagd. Wanneer het woordtype rooien is opgegeven zonder nadere aanduiding mag niet uitgesloten worden dat daarmee "bomen rooien" kan zijn bedoeld. De varianten van uitdoen zijn geordend op het eerste lid ɛuit-ɛ. Bij het woordtype plukken merkten sommige zegslieden op dat men het loof van de planten trok om goede, kleine, pootaardappelen te verkrijgen. Bij het woordtype polderen wordt opgemerkt dat dit gebeurde bij grote boeren: onder ɛpolderenɛ verstaat men daar het gezamenlijke rooien door groepjes seizoensarbeiders. [N 12, 16 en 18; JG 1a, 1b; A 23, 17d2 en 17d3; L 34, 8; Lu 1, 17d2 en 17d3; S 30; monogr.; add. uit N 11A, 13c] I-5
rook kwalm: kwalm (Heerlen), rook: rōk (Heerlen, ... ), zwadem: sjwaam (Heerlen), šwām (Heerlen) rook [SGV (1914)] III-2-1
rookvlees rookvlees: rēūkvleesj (Heerlen), rookvleesch (Heerlen), rookvleesj (Heerlen) rookvlees || rookvlees; Hoe noemt U: Een stuk gerookt vlees (krep, rookvlees) [N 80 (1980)] III-2-3
rookworst rookworst: rookwoeësj (Heerlen) rookworst III-2-3
room room: room (Heerlen, ... ), roǝm (Heerlen), rōm (Heerlen), rǭm (Heerlen), Eigen syst.  room (Heerlen), vel: vel (Heerlen), vɛl (Heerlen) De room van de melk (de zaon?) [N 16 (1962)] || Het vette deel van de ongekookte melk dat boven komt drijven, als men de melk rustig laat staan. [N 6, 15a; N 16, 17; L 6, 15; L 14, 22; JG 1a, 1b, 2c; A 7, 15; A 39, 7a; Wi 53; Gwn 10, 1; monogr.] || room [SGV (1914)] I-11, III-2-3
roomhorentje crmehorentje: krèmheurke (Heerlen), roomhorentje: Eigen syst.  roomhörke (Heerlen) Roomhoren (kréémhorre, vulhorentje, zweretige vinger?) [N 16 (1962)] III-2-3