| 33923 |
roskammen |
poetsen:
putsǝ (Q112a Heerlerheide),
roskemmen:
rǫskęmǝ (Q112a Heerlerheide)
|
Met borstel en kam - zie het volgende lemma - reinigen. [N 8, 102]
I-9
|
| 26668 |
rosmolen |
mange (fr.):
maneege (Q112a Heerlerheide),
manège (fr.):
mǝnēžǝ (Q112a Heerlerheide)
|
De oudste machine die voor het dorsen werd gebruikt. Een paard leverde hier de drijfkracht. Algemeen wordt onder manège een constructie verstaan bestaande uit een vertikale as die door een horizontale boom, waar een paard is voorgespannen, in beweging wordt gebracht. Door middel van een kardan-koppeling wordt die draaiende beweging doorgegeven aan een horizontale as die door de wand van de schuur naar een machine werd geleid en deze aandrijfkracht leverde. In dit geval wordt door de rosmolen een trommel aangedreven waarin de halmen gedorst werden. Vergelijk ook het lemma ''rosmolen'' in de aflevering over de molenaarsterminologie, wld II,3, blz. 163.' [N 14, 7; JG 1a, 1b; monogr.] || dorsmachine: draaiend wiel met boom dat door een trekpaard wordt voortgedreven om de dorsmachine te doen werken [N 14 (1962)]
I-4, I-7
|
| 20447 |
rouwsluier aan een hoed |
sluier:
schluijer (Q112a Heerlerheide)
|
rouwsluier(s) aan een hoed [N 25 (1964)]
III-2-2
|
| 28078 |
roven |
roven:
rōvǝ (Q112a Heerlerheide
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV])
|
De ondersteuningen wegnemen uit het ontkoolde pand. Met de term "snoeien" duidt men volgens de invullers uit Q 15 en Q 113 op respectievelijk de mijnen Maurits en de Emma het geheel of gedeeltelijk doorsteken van houten stijlen aan. [N 95, 568; N 95, 544; N 95, 571; N 95, 355; monogr.]
II-5
|
| 28080 |
rover |
rover:
rōvǝr (Q112a Heerlerheide
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV])
|
Mijnwerker die de ondersteuningen uit het ontkoolde pand verwijdert. Men noemt ze "rovers" omdat ze de stutten wegnemen of roven alhoewel ze hun "buit" in het pand nevens de transportinstallaties achterlaten ter beschikking van de houwers van de volgende ploeg. De benaming "mannetjesklopper" halen ze uit het feit dat ze de spie van de metalen schuifstempels - waarin men met wat verbeelding het silhouet van een ijzeren "mannetje" kan vinden - met een lange hamer uit haar slot kloppen, waardoor de stempel ineenschuift (Defoin pag. 101). [N 95, 569; monogr.; Vwo 269; Vwo 385; Vwo 390; Vwo 500; Vwo 672; Vwo 719]
II-5
|
| 28372 |
rubber transportband |
bandgummi:
bantgumi (Q112a Heerlerheide
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Eisden])
|
Transportband, vervaardigd uit rubber. [N 95, 644; monogr.]
II-5
|
| 17767 |
rug |
croupon:
krupǫn (Q112a Heerlerheide),
rug:
ruk (Q112a Heerlerheide)
|
Het gedeelte van de huid dat de rug bedekt. Zie afb. 1. [N 60, 3h; N 36, 6a] || rug [DC 01 (1931)]
II-10, III-1-1
|
| 17640 |
ruggengraat |
ruggenstrang:
der rukkeschjtrank (Q112a Heerlerheide),
ruggraat:
rukgraat (Q112a Heerlerheide),
rugstrang:
Röksjtrank (Q112a Heerlerheide)
|
rug: ruggegraat [ruggestrang, ruggegraat] [N 10 (1961)]
III-1-1
|
| 17641 |
ruggenwervel |
wervel:
eine wervel (Q112a Heerlerheide),
wervəl (Q112a Heerlerheide),
wöRvel (Q112a Heerlerheide),
wörvel (Q112a Heerlerheide)
|
[N 10 (1961)]
III-1-1
|
| 32578 |
ruige mest |
lange mest:
laŋǝ [mest] (Q112a Heerlerheide)
|
Ruige mest is mest die pas uit de stal is gekomen en daarom nog onverteerd stro bevat. Deze mest vormt aanvankelijk de boven- of buitenlaag van de mesthoop, die o.i.v. zon en wind gemakkelijk verdroogt. Hij heeft daarom ook (nog) niet de kwaliteit van de in het vorige lemma bedoelde mest, die langer en dieper in de mesthoop heeft gezeten. De plaatselijke varianten van [mest [N M, 10b; N 11, 27 add.; N 11A, 4b; JG 1a + 1b add.; div.]
I-1
|