| 33845 |
de eerste uitwerpselen van het veulen |
pek:
pek (Q039p Hoensbroek)
|
Zij vormen een zwarte, kleverige stof. [N 8, 58]
I-9
|
| 32763 |
de eg |
eegd/eeg:
e ̝ǝx (Q039p Hoensbroek),
e ̞ǝx (Q039p Hoensbroek)
|
Het vanouds bekende, uit een raam met pinnen bestaand werktuig, waarmee akkerland oppervlakkig bewerkt wordt. Dit lemma betreft de eg in het algemeen; benamingen voor de eg naar de vorm, naar het materiaal waarvan ze gemaakt kan zijn, en naar het te verrichten werk vindt men in de volgende lemmata. Hieronder worden de typen eegde, eegd/eeg en eg onderscheiden. Onder eegd/eeg zijn dialectvarianten met en zonder dentaal bijeengezet, omdat het i.v.m. met mogelijke apocope van de dentaal niet steeds duidelijk is of ze het ene dan wel het andere type vertegenwoordigen. In verband hiermee zijn achter de plaatsnummers (soms achter de enkelvoudsvarianten) ook de opgegeven meervoudsvormen vermeld. Onder verwijzing naar het hier gemaakte onderscheid (eegde, eeg(d), eg) wordt in de volgende lemmata het betrokken woord(deel) in de typen door [eg [JG 1a+ 1b; N 11, 67; N 11A, 154a; N 15, 4; N J, 10; N P, 18a; L 33, 52; A 13, 16a; A 40, 9; Gwn 7, 3; div.; monogr.]
I-2
|
| 34627 |
de hoogkar doen achteroverslaan |
opslaan:
opšlǭ (Q039p Hoensbroek)
|
De hoogkar doen achteroverslaan, zodat de berries omhoog steken. Het paard dient daartoe te worden uitgespannen, aangezien de bak van de hoogkar niet kantelbaar is. [N 17, 89]
I-13
|
| 25396 |
de huid doorsnijden |
strepen inkerven:
stripǝn ekɛrvǝn (Q039p Hoensbroek),
vel opensnijden:
vɛl ǭpǝ-šni-jǝ (Q039p Hoensbroek)
|
De eerste snede in de huid maken als begin van het villen. [N 28, 40; monogr.]
II-1
|
| 25401 |
de huid oprollen |
oprollen:
ǫprolǝ (Q039p Hoensbroek),
vouwen:
vǫwǝn (Q039p Hoensbroek)
|
Na het afhuiden wordt de runderhuid opgerold of opgevouwen. Van tevoren vouwt men de huid van de poten en de kop naar binnen. Soms zout men de huid om bederf te voorkomen. [N 28, 55]
II-1
|
| 23733 |
de huiszegen bidden |
huiszegen beden:
hoeëszeëge beëne (Q039p Hoensbroek)
|
De Huiszegen bidden. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 23594 |
de kaarsen aansteken |
aansteken:
keeëtse aasjteëke (Q039p Hoensbroek)
|
De kaarsen aansteken [aanstèèke, aanstaoke?]. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 23599 |
de kaarsen doven |
uitdoen:
keeëtse oeëtdoeë (Q039p Hoensbroek)
|
De kaarsen doven, uitmaken, uitdoen. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 22389 |
de kaarten couperen |
afpakken:
afpakken (Q039p Hoensbroek)
|
Een aantal kaarten van de stapel afnemen voordat ze gedeeld worden, zodat de nieuwe bovenste kaart in ieder geval onbekend is [couperen, heffen, afheffen, afkappen]. [N 88 (1982)]
III-3-2
|
| 22390 |
de kaarten ronddelen |
delen:
delen (Q039p Hoensbroek)
|
De kaarten ronddelen [delen, geven, hangen]. [N 88 (1982)]
III-3-2
|