| 24621 |
herfsttijloos |
naakse madam:
noksë mëdammë (Q077p Hoeselt)
|
herfsttijlozen
III-4-3
|
| 24877 |
herik |
zemp:
ze.mp (Q077p Hoeselt)
|
Sinapis arvensis L. Zeer algemeen voorkomend onkruid op bouwland en in open bermen met goudgele bijeenstaande bloempjes en zaden in de vorm van zeer dunne opstaande boontjes. Het bloeit van mei tot september. De lengte varieert van 30 tot 80 cm. Het is ook bekend onder de oude naam krodde of wilde mosterd. Dit onkruid wordt vaak verward met knopherik (Raphanus raphanistrum L.), waar het sterk op lijkt. Knopherik komt meer voor op zandige akkers en bermen, terwijl de zaden groter zijn evenals de bloempjes, waarvan de kleur kan variëren van wit tot donkergeel en paars. Het bloeit van juli tot augustus en wordt 20 tot 60 cm hoog. Bij de opgaven wordt door een aantal informanten op dit verschil gewezen. Melm is droge akkergrond. Zie Goossens 1964; 1970 en 1988, 95-108. [N C, 2; JG 1a, 1b, 1c, 2c; A 17, 12; A 43, 12; monogr.]
I-5
|
| 34145 |
herkauwen |
hirken:
he.rkǝ (Q077p Hoeselt),
nirken:
nerkǝn (Q077p Hoeselt),
nirǝkǝ (Q077p Hoeselt)
|
Het eerst niet of nauwelijks gekauwde, in de voormaag gedeeltelijk verteerde voedsel opnieuw verwerken. Zie afbeelding 7. [JG 1a, 1b, 1c, 2c; A 4, 13; L 14, 26; L 14, 88; L 20, 13; S 13; monogr.]
I-11
|
| 17779 |
hersenen |
josse:
jese (Q077p Hoeselt),
jèsse (Q077p Hoeselt),
jèsses (Q077p Hoeselt),
jèsənən (Q077p Hoeselt)
|
de hersenen (in het hoofd) [ZND 26 (1937)] || Hersenen [DC 58 (1983)]
III-1-1
|
| 24321 |
hert, ree |
hert:
jèt (Q077p Hoeselt)
|
hert
III-4-2
|
| 23258 |
het angelus luiden |
engel des heren:
dn engelèseere (Q077p Hoeselt, ...
Q077p Hoeselt,
Q077p Hoeselt),
tampen:
hët tamp (Q077p Hoeselt, ...
Q077p Hoeselt),
werkwoord
tampe (Q077p Hoeselt, ...
Q077p Hoeselt)
|
Het angelus luiden aan het begin van de avond [het luidt......?] [de koster luidt......?]. [N 96A (1989)] || Het angelus luiden in de ochtend [de morgenklok?] [het luidt......?]. [N 96A (1989)] || Het angelus luiden rond het middaguur [het luidt......?]. [N 96A (1989)]
III-3-3
|
| 32952 |
het hooi is binnen |
is in:
ęs˱ ęn (Q077p Hoeselt)
|
Gevraagd werd naar de dialekt-weergave van de uitdrukking "Het hooi is binnen". In Q 100 vult de zegsman dan aan: "Het hooi is onder de pannen ... en den erme man is oet de sjuur." Het onderwerp van de gegeven uitdrukkingen is steeds: hooi. [N 14, 127]
I-3
|
| 34175 |
het kalf afdraaien |
aftrekken:
ǭftrē̜kǝ (Q077p Hoeselt),
ǭftrękǝ (Q077p Hoeselt)
|
Het kalf met mechanische middelen ter wereld helpen. [N 3A, 54a]
I-11
|
| 32689 |
het land aftreden |
aftreden:
ǭftrę̄ǝ (Q077p Hoeselt)
|
Voordat men begint te ploegen, schrijdt men de akker langs twee tegenover elkaar gelegen zijden af, a) om het midden te bepalen als men bijeen gaat ploegen, b) om hem in gelijke stukken te verdelen, als men in panden gaat ploegen, c) om de vooraf of achteraf te ploegen hoek uit te zetten, als het een gerende akker betreft. De opgesomde termen, die alle "het land", "de akker", "de plak" e.d. als object veronderstellen, zijn ook toepasselijk op het schrijdend opmeten van het land in het algemeen. [N 11, 40; N 11A, 131a; JG 1a + lb; monogr.]
I-1
|
| 23609 |
het misboek omdragen |
de misboek aan de andere kant brengen:
de mesboek oan den ânĕrĕ kaant brénge (Q077p Hoeselt)
|
Het misboek omdragen, van de epistel- naar de evangeliezijde van het altaar brengen. [N 96B (1989)]
III-3-3
|