| 33880 |
koekje dat de veulens bij de geboorte in de mond hebben |
lap:
lap (L325p Horn)
|
Klein, gelig en sponzig klontje, dat met de ademhaling verband houdt. Het ligt op de tong van de pas geboren veulentjes. Meestal valt het bij de geboorte op de grond tussen het stro, droogt onmiddellijk op en is dan vrijwel onvindbaar. [N 8, 55 en 56]
I-9
|
| 24188 |
koekoek |
koekoek:
koekoek (L325p Horn)
|
koekoek (39 zomervogel; roep [koe-koek] [N 09 (1961)]
III-4-1
|
| 24871 |
koekoeksbloem |
pinksterbloem:
-
pinksterbloem (L325p Horn)
|
echte koekoeksbloem [DC 17 (1949)]
III-4-3
|
| 25771 |
koelbak |
koelschip:
kø̄lšēp (L325p Horn)
|
De kuip of platte bak waarin de kokende wort wordt afgekoeld. Zie afb. 9. Volgens de respondent uit L 290 werd gekoeld in een koperen bak die ongeveer 20 centimeter diep was. [N 35, 31; N35, add.]
II-2
|
| 25224 |
koele wind |
koele wind:
ənə keulə winjt (L325p Horn)
|
koele wind [koeltje] [N 81 (1980)]
III-4-4
|
| 25775 |
koelruimte |
brouwhuis:
bruwhūs (L325p Horn),
koelplaats:
kø̄lplāts (L325p Horn),
plaats:
plāts (L325p Horn),
schop:
šop (L325p Horn)
|
De ruimte waar de wort wordt afgekoeld door middel van koelbak, koelmolen etc. In vroeger dagen gebruikte men om te koelen ofwel een ruimte boven in de brouwerij ofwel de kelders omdat daar een constante lage temperatuur heerste. Later, toen men kon beschikken over kunstmatige koelinstallaties, was men niet meer zo gebonden aan een bepaalde plaats (Claessen, pag. 2. 28/2. 29). De woordtypen "schop", "plaats", "brouwhuis" en "brouwerij" duiden daar dan ook op. [N 35, 52; N 35, 34c]
II-2
|
| 34646 |
koets |
koets:
kuts (L325p Horn)
|
Vierwielig rijtuig met een vierkante gesloten kast voor een klein aantal personen. De kast hangt in riemen of rust op veren. De koetsier heeft een aparte bok. De koets is een van de meest bekende rijtuigen, vandaar dat "koets" ook vaak als algemene benaming voor het vierwielig rijtuig gebruikt wordt. [N 17, 5; N 101, 1-13; N G, 51; L 28, 24; L 36, 70; L A, 288; L 1a-m; S 18; Wi 18; Gi 3,IB; monogr]
I-13
|
| 21140 |
koets (alg.) |
koets:
koets (L325p Horn)
|
koets [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 33340 |
koewachter, veeknecht |
koejong:
kujǫŋ (L325p Horn),
stalknecht:
stal[knecht] (L325p Horn),
zweitser:
žwęi̯tsǝr (L325p Horn)
|
De zweitser is de boerenknecht die, vooral op grote boerderijen met minstens 10 koeien (L 246), speciaal belast is met het melken en de verzorging van het rundvee. Wanneer het bedrijf voor zo''n speciale knecht te klein is wordt de zorg voor de koeien toevertrouwd aan een koewachter (koeherd, koejong; in het zuiden koeter, vatsji), meestal een aankomende knecht, pas van school, die de beesten meeneemt naar de wegbermen om ze daar te laten grazen. Van een koeter en vatsji in West-Haspengouw wordt ook gezegd dat hij (of zij) ook karweitjes in huis verricht, bijvoorbeeld in de keuken; vergelijk Kruijsen (1990) en het lemma "(hard) werken op de boerderij" (1.3.10). Bij koeherd in Q 6 wordt aangetekend: "hij kreeg alleen de kost en de klompen als loon". Voor de fonetische documentatie van het woord (knecht) zie het lemma "knecht algemeen" (1.3.12). [N M, 1b; JG 1b, 2c; A 48, 18b; L 26, 32b; monogr.]
I-6
|
| 20864 |
koffie |
koffie:
koffie (L325p Horn)
|
koffie [SGV (1914)]
III-2-3
|