e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Kerkrade

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
kolenrijder gids: jits (Kerkrade), kolengids: koalǝjits (Kerkrade) Vrachtrijder die het kolentransport van de mijn naar de afnemers verzorgde. [monogr.] II-5
kolenschepper schepper: šø̜pǝr (Kerkrade [Domaniale]) De persoon die de kolen uitmeet bij de verkoop van deputaatkolen. [monogr.] II-5
kolenschop bats: bats (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Beringen, Winterslag]), kolenschup: koale sjup (Kerkrade), koalesjup (Kerkrade, ... ), koks-sjup (Kerkrade), koǝlǝšøp (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Eisden]), koͅaləšøp (Kerkrade), panneschup: panǝšøp (Kerkrade  [(Domaniale / Wilhelmina)]   [Willem-Sophia]), panǝšø̜p (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Maurits]), platte schup: platǝ šøp (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Julia]), platǝ šø̜p (Kerkrade  [(Wilhelmina)]   [Laura, Julia]), randschup: ranksjup (Kerkrade), stookschup: sjtaochsjup (Kerkrade) Hoe noemt u het werktuig om kolen enz. langs het keldergat in te doen (breed en aan een zijde afgerond)? (schop, troefel, kolenschup) [N 104 (2000)] || kolenschop || Schop, bestaande uit een korte steel met kruk en een betrekkelijk groot blad. Met dit type schop worden de losgemaakte kolen op de transportband of de schudgoot geschept. Door de onduidelijke vraagstelling van vraag N 95, 751 ("Hoe noemt u een platte schop?") en vraag N 95, 752 ("Hoe noemt u een panneschop?") is een aantal opgaven uit dit lemma mogelijkerwijs ook van toepassing op de steenschop. De composita waarvan het eerste lid verwijst naar een steenschop zijn bijeengeplaatst in het lemma Steenschop. [N 95, 752; N 95, 751; monogr.] II-5, III-2-1
kolenslik filterschlamm (d.): filtəršlam (Kerkrade), schlamm (d.): šlam (Kerkrade), slam: šla.m (Kerkrade  [(Domaniale / Wilhelmina)]   [Julia]), šlam (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Julia]) droog kolenslik || kolenslik || Nat kolenstof of kolengruis, gebruikt als brandstof. [N 95, 466; monogr.; Vwo 689; Vwo 709; Vwo 715] II-5, III-2-1
kolenstof kolenstub: koalǝštøp (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Maurits]), koǝlǝštøp (Kerkrade  [(Domaniale / Wilhelmina)]   [Domaniale]) Grof of fijn stof afkomstig van de kolen. Het komt vrij bij het schieten, boren, het losmaken van kolen en andere werkzaamheden in het ondergrondse gedeelte van de mijn. Omdat het kolenstof overbelasting van de longen kan veroorzaken, wordt het nadelig geacht voor de gezondheid. Het moet daarom zoveel mogelijk bestreden worden. Bij een bepaald percentage vluchtige bestanddelen in het kolenstof is het zeer explosief. [N 95, 769; monogr.] II-5
kolenval kolenbrok: koǝlǝbrox (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Zwartberg, Waterschei]), kolenval: kolenval (Kerkrade  [(Wilhelmina)]   [Maurits]), koǝlǝva.l (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Julia]), koolval: koǝlval (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Emma]) Af- of instorting van kolen. Het gevaar van kolenval is in elke koollaag aanwezig maar het treedt meer op de voorgrond bij dikke lagen en bij goed gelaagde kolen. Door directe kolenval kwamen vaker ongevallen voor. [N 95, 888] II-5
kolenverkoop aan particulieren kleinverkoop: kleŋvǝrkōf (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Domaniale, Laura, Oranje-Nassau II, Willem-Sophia]), scheplok: šø̜plǭx (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Eisden]) De plaats waar men kolen kon kopen, wanneer men ze per kar zelf op de mijn ging halen. Het woordtype "kleinverkoop" werd volgens de invuller uit Q 121 op de Domaniale mijn gebruikt voor de plaats waar de mijnwerkers hun deputaatkolen konden gaan ophalen. Het "scheplok" was in feite de kuil waarin deze kolen gestort werden en bij uitbreiding ook de benaming voor de kolenverkoop zelf. [monogr.; div.; N 95, 32] II-5
kolenvoorraad kolenopslag: kolenopslag (Kerkrade  [(Wilhelmina)]   [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), koǝlǝopšlāx (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Julia]) Voorraad kolen die een mijn opslaat wanneer de produktie hoger is dan de verkoop. [N 95, 33; Vwo 749] II-5
kolomboormachine kolomboormachine: kolǫmbōrmašiŋ (Kerkrade) Stationaire boormachine waarbij de boorhouder beweegbaar op een kolom gemonteerd is. Het werkstuk kan bij deze boormachine in een, vaak in hoogte verstelbare, boortafel worden vastgeklemd. De kolomboormachine wordt vooral voor zwaar en zuiver boorwerk gebruikt. Zie ook afb. 122. Het betreft daar een kolomboormachine die met de hand wordt aangedreven. [N 33, 123] II-11
kom komp: komp (Kerkrade) kom III-2-1