| 27529 |
kolenrijder |
gids:
jits (Q121p Kerkrade),
kolengids:
koalǝjits (Q121p Kerkrade)
|
Vrachtrijder die het kolentransport van de mijn naar de afnemers verzorgde. [monogr.]
II-5
|
| 27579 |
kolenschepper |
schepper:
šø̜pǝr (Q121p Kerkrade [Domaniale])
|
De persoon die de kolen uitmeet bij de verkoop van deputaatkolen. [monogr.]
II-5
|
| 19634 |
kolenschop |
bats:
bats (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Beringen, Winterslag]),
kolenschup:
koale sjup (Q121p Kerkrade),
koalesjup (Q121p Kerkrade, ...
Q121p Kerkrade),
koks-sjup (Q121p Kerkrade),
koǝlǝšøp (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Eisden]),
koͅaləšøp (Q121p Kerkrade),
panneschup:
panǝšøp (Q121p Kerkrade
[(Domaniale / Wilhelmina)]
[Willem-Sophia]),
panǝšø̜p (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Maurits]),
platte schup:
platǝ šøp (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Julia]),
platǝ šø̜p (Q121p Kerkrade
[(Wilhelmina)]
[Laura, Julia]),
randschup:
ranksjup (Q121p Kerkrade),
stookschup:
sjtaochsjup (Q121p Kerkrade)
|
Hoe noemt u het werktuig om kolen enz. langs het keldergat in te doen (breed en aan een zijde afgerond)? (schop, troefel, kolenschup) [N 104 (2000)] || kolenschop || Schop, bestaande uit een korte steel met kruk en een betrekkelijk groot blad. Met dit type schop worden de losgemaakte kolen op de transportband of de schudgoot geschept. Door de onduidelijke vraagstelling van vraag N 95, 751 ("Hoe noemt u een platte schop?") en vraag N 95, 752 ("Hoe noemt u een panneschop?") is een aantal opgaven uit dit lemma mogelijkerwijs ook van toepassing op de steenschop. De composita waarvan het eerste lid verwijst naar een steenschop zijn bijeengeplaatst in het lemma Steenschop. [N 95, 752; N 95, 751; monogr.]
II-5, III-2-1
|
| 19467 |
kolenslik |
filterschlamm (d.):
filtəršlam (Q121p Kerkrade),
schlamm (d.):
šlam (Q121p Kerkrade),
slam:
šla.m (Q121p Kerkrade
[(Domaniale / Wilhelmina)]
[Julia]),
šlam (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Julia])
|
droog kolenslik || kolenslik || Nat kolenstof of kolengruis, gebruikt als brandstof. [N 95, 466; monogr.; Vwo 689; Vwo 709; Vwo 715]
II-5, III-2-1
|
| 28204 |
kolenstof |
kolenstub:
koalǝštøp (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Maurits]),
koǝlǝštøp (Q121p Kerkrade
[(Domaniale / Wilhelmina)]
[Domaniale])
|
Grof of fijn stof afkomstig van de kolen. Het komt vrij bij het schieten, boren, het losmaken van kolen en andere werkzaamheden in het ondergrondse gedeelte van de mijn. Omdat het kolenstof overbelasting van de longen kan veroorzaken, wordt het nadelig geacht voor de gezondheid. Het moet daarom zoveel mogelijk bestreden worden. Bij een bepaald percentage vluchtige bestanddelen in het kolenstof is het zeer explosief. [N 95, 769; monogr.]
II-5
|
| 28123 |
kolenval |
kolenbrok:
koǝlǝbrox (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Zwartberg, Waterschei]),
kolenval:
kolenval (Q121p Kerkrade
[(Wilhelmina)]
[Maurits]),
koǝlǝva.l (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Julia]),
koolval:
koǝlval (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Emma])
|
Af- of instorting van kolen. Het gevaar van kolenval is in elke koollaag aanwezig maar het treedt meer op de voorgrond bij dikke lagen en bij goed gelaagde kolen. Door directe kolenval kwamen vaker ongevallen voor. [N 95, 888]
II-5
|
| 27716 |
kolenverkoop aan particulieren |
kleinverkoop:
kleŋvǝrkōf (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale, Laura, Oranje-Nassau II, Willem-Sophia]),
scheplok:
šø̜plǭx (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Eisden])
|
De plaats waar men kolen kon kopen, wanneer men ze per kar zelf op de mijn ging halen. Het woordtype "kleinverkoop" werd volgens de invuller uit Q 121 op de Domaniale mijn gebruikt voor de plaats waar de mijnwerkers hun deputaatkolen konden gaan ophalen. Het "scheplok" was in feite de kuil waarin deze kolen gestort werden en bij uitbreiding ook de benaming voor de kolenverkoop zelf. [monogr.; div.; N 95, 32]
II-5
|
| 27714 |
kolenvoorraad |
kolenopslag:
kolenopslag (Q121p Kerkrade
[(Wilhelmina)]
[Emma, Hendrik, Wilhelmina]),
koǝlǝopšlāx (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Julia])
|
Voorraad kolen die een mijn opslaat wanneer de produktie hoger is dan de verkoop. [N 95, 33; Vwo 749]
II-5
|
| 31412 |
kolomboormachine |
kolomboormachine:
kolǫmbōrmašiŋ (Q121p Kerkrade)
|
Stationaire boormachine waarbij de boorhouder beweegbaar op een kolom gemonteerd is. Het werkstuk kan bij deze boormachine in een, vaak in hoogte verstelbare, boortafel worden vastgeklemd. De kolomboormachine wordt vooral voor zwaar en zuiver boorwerk gebruikt. Zie ook afb. 122. Het betreft daar een kolomboormachine die met de hand wordt aangedreven. [N 33, 123]
II-11
|
| 19615 |
kom |
komp:
komp (Q121p Kerkrade)
|
kom
III-2-1
|