| 33705 |
gegraven waterloop |
aag:
āx (Q111p Klimmen),
graaf:
grāf (Q111p Klimmen),
gracht:
grax (Q111p Klimmen),
waterloop:
wātǝrlø̜i̯p (Q111p Klimmen),
zouw:
zǫu̯w (Q111p Klimmen)
|
In het algemeen is in dit lemma sprake van een gegraven waterloop als afscheiding of om overtollig water af te voeren of om te bewateren. In dialectenquêtes zijn er veel vragen gesteld naar de benamingen voor een sloot, graaf of gracht. In de antwoorden bleek veel overlap te zitten. Het gaat hier om waterlopen die verschillend van breedte kunnen zijn. Omdat de antwoorden hierover niet eenduidig waren, was het niet mogelijk aan een begrip een vaste breedte toe te kennen. Algemeen kan men zeggen dat een gracht een bredere sloot is, een graaf een wat bredere, vaak droge sloot, en dat een goot, grub en zouw wat smallere waterlopen zijn. Het overeenkomstige bij alle waterlopen is dat ze gegraven zijn. [N 27, 24; AGV, m1; A 20, 1c; A 20, 1d; A 10, 21; A 2, 48; L 24, 27; L 1a-m; L 36, 4; L A1, 62; Lu 1, 5; R 14, 23j; S 11, 33; monogr.]
I-8
|
| 20692 |
gehakt |
gehakts:
Syst. WBD
gehaks (Q111p Klimmen)
|
Fijngehakt vlees (bilber?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 33448 |
gehalveerde poortvleugel |
halfdeur:
hāu̯f˱dȳr (Q111p Klimmen)
|
Een poortvleugel die horizontaal in tweeën verdeeld is. Om niet telkens de hele poortvleugel te moeten openen is een van de poortvleugels vaak nog eens horizontaal verdeeld. De beide delen worden apart gesloten. Een dergelijke poortvleugel is vooral bij stallen in gebruik. Als het onderste deel gesloten is om aan vee de doorgang te beletten, kan het bovenste deel geopend zijn om licht en lucht binnen te laten. Zie ook het lemma "niet gehalveerde poortvleugel" (4.1.6). De varianten van het woordtype halfdeur kunnen ook als woordgroep worden gelezen: halve deur. Zie ook afbeelding 18.d en e bij het lemma "poort" (4.1.1) en de foto bij het lemma "horizontale draaibare sluitbalk van een poort" (4.1.16). [add. uit: N 4A, 37b, 37c, 42c en 42d]
I-6
|
| 34425 |
geheel afgeschoren wolvacht |
roof:
rø̜̄i̯f (Q111p Klimmen),
wol:
wol (Q111p Klimmen)
|
De gehele vacht wol van het schaap, wanneer dit geschoren wordt. [N 38, 19; L 41, 37; monogr.]
I-12
|
| 23728 |
geheimen van de rozenkrans |
geheimen:
de geheime (Q111p Klimmen, ...
Q111p Klimmen),
geheime (Q111p Klimmen)
|
De geheimen van de Rozenkrans bestaande uit de blijde geheimen, de droevige geheimen en de glorierijke of glorievolle geheimen. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 17621 |
gehemelte |
gehemelte:
gehiemelte (Q111p Klimmen),
gehîêmelte (Q111p Klimmen),
hemel:
hiemel (Q111p Klimmen),
hieëmel (Q111p Klimmen),
hîêmel (Q111p Klimmen)
|
gehemelte [raak, geemel] [N 10a (1961)] || Hoe noemt men de bovenkant van de mondholte? ( Nederl. gehemelte, verhemelte). [DC 30 (1958)]
III-1-1
|
| 18803 |
geheugen |
geheugen:
⁄t geheuge (Q111p Klimmen)
|
het vermogen om zich dingen te herinneren [geheugen, memorie] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 19263 |
gehoorzamen |
luisteren:
loestere (Q111p Klimmen, ...
Q111p Klimmen,
Q111p Klimmen),
pareren:
WNT: pareeren (I), Uit lat. parêre, gehoorzamen, overgenomen in de rechtstaal en vandaar ook in ruimer gebruik. Van een bevel, eene opdracht enz. Het volvoeren, volbrengen, nakomen.
parère (Q111p Klimmen, ...
Q111p Klimmen)
|
een bevel opvolgen [pareren, luisteren, gehoorzamen] [N 85 (1981)] || gewillig of bereidwillig bevelen of aanwijzingen opvolgend, vooral gezegd van kinderen in betrekking tot ouders [gehoorzaam, gewarig] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 21317 |
gehucht |
buurt:
buurt (Q111p Klimmen),
gehucht:
gehuch (Q111p Klimmen, ...
Q111p Klimmen,
Q111p Klimmen),
nabuurschap:
naobersjap (Q111p Klimmen)
|
een klein dorpje zonder kerk [gehucht, bijval, uithoek] [N 90 (1982)] || gehucht [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 17960 |
gehurkt zitten |
op de hukken zitten:
op de hūūke zitte (Q111p Klimmen),
oppen hukke zitte (Q111p Klimmen)
|
hurken, op zijn ~ zitten [op de huuke, op znen huik, op zn huiketjes zitte] [N 10 (1961)]
III-1-2
|