| 17673 |
voorvoet |
wreef:
vrēf (K359p Koersel, ...
K359p Koersel)
|
voet: voorste deel van de voet [vurvoet] [N 10 (1961)]
III-1-1
|
| 34583 |
voorwand |
voorste schoft:
voorste schoft (K359p Koersel),
vørstǝ sxǫft (K359p Koersel)
|
De vaste of afneembare voorplank van de kar of wagen. De kar met opkipbare bak heeft meestal een vaste voorwand; bij die met vaste bak kan de voorwand weggenomen worden en vervangen worden door bv. een oogsthek om de laadruimte te vergroten. Dit lemma vertoont een grote gelijkenis met het lemma voor de achterwand. Dat is niet te verwonderen, omdat er betekenisuitbreidingen in de twee richtingen zijn geweest. Ten noorden van de lijn Halen (P 48) - Neeroeteren (L 368) hebben de benamingen voor de achterplank geleidelijk aan ook de betekenis "voorplank" gekregen, omdat de achterplank altijd een apart onderdeel van de kar of de wagen geweest is, terwijl de voorplank alleen maar bij de hoogkar los is en dus een apart onderdeel vormt. Ten zuiden van deze lijn is echter het omgekeerde gebeurd: de achterplank heeft de naam van de voorplank gekregen. Vermoedelijk hadden de karren hier oorspronkelijk helemaal geen achterplank. Toen men nadien de karbak achteraan ook ging afsluiten (om de laadruimte te vergroten), werd daarvoor dan dezelfde naam gebruikt als die van de voorplank, die hier sterk op leek. (Meer hierover is te vinden in Goossens 1963, pag. 54-58). Op de kaart zijn voor Belgisch Limburg alleen de gegevens uit de mondelinge enquête opgenomen. [Meer hierover is te vinden in Goossens 1963, pag. 54-58]
I-13
|
| 28507 |
voorzwerm |
eersteling:
istǝleŋ (K359p Koersel)
|
De eerste zwerm, gewoonlijk in juni. Een deel van een bijenvolk verlaat met de oude koningin korf of kast. Wie met de zwerm meetrekt, schijnt niet meer naar de oude woning om te zien (De Roever, pag. 34). De zwerm laat een aparte zwermtoon horen. [N 63, 29b; JG 1b; N 63, 37e; A 9, 6]
II-6
|
| 19712 |
vork |
ket:
keͅt (K359p Koersel),
kɛt (K359p Koersel),
verket:
vəkeͅt (K359p Koersel)
|
vork (bij het eten gebruikt) [ZND 16 (1934)]
III-2-1
|
| 33811 |
vos, vospaard |
voes:
vuš (K359p Koersel),
voespaard:
vušpēǝt (K359p Koersel)
|
Licht- of rosbruin paard met witte manen, staart en poten. Onder de vossen zijn er diverse kleurnuanceringen: roodvossen (rode tot dieprode globe), goudvossen, zweetvossen (zwartachtig rood naar geel overhellend en glimmend), lichte vossen (geelbruin tot geelbruin), donkere vossen (van donkerbruin tot zeer donker roodbruin). [JG 1a, 1b; N 8, 63g, 63h en 63j]
I-9
|
| 33693 |
vredewis |
schutsmei:
sxøtsmēi̯ (K359p Koersel)
|
Bosje stro, gras of iets dergelijks op een stok of tak gebonden, en geplaatst op akkers en weiden, om aan te geven dat deze niet meer toegankelijk zijn o.a. voor weidend vee of jagers. [N M, 26; L 32, 80; monogr.]
I-8
|
| 20294 |
vriend |
kameraad:
kaməro.ɛt (K359p Koersel)
|
vriend [RND]
III-3-1
|
| 20276 |
vroedvrouw |
vroedvrouw:
vroedvrouw (K359p Koersel),
wijsvrouw:
wijsvrouw (K359p Koersel),
wijzevrouw:
wééjzəvró (K359p Koersel)
|
Hoe noemt men de (gediplomeerde) vrouw die helpt bij de geboorte, indien er geen dokter aanwezig is? (nld. vroedvrouw) [ZND 46 (1946)]
III-2-2
|
| 23276 |
vroegmis |
eerste mis:
distə mis (K359p Koersel)
|
vroegmis [RND]
III-3-3
|
| 21276 |
vrouw |
vrouw:
dej vrōͅ (K359p Koersel),
vrouwmens:
vruməs (K359p Koersel),
wijf:
wɛ.f (K359p Koersel)
|
die vrouw [ZND A2 (1940sq)] || vrouw [RND], [RND]
III-3-1
|