| 17855 |
de berg afrollen |
aftrullen:
de berg oaftrulla (Q167p Koninksem)
|
de berg afrollen [ZND 41 (1943)]
III-1-2
|
| 32763 |
de eg |
eegd/eeg:
ie ̞x (Q167p Koninksem)
|
Het vanouds bekende, uit een raam met pinnen bestaand werktuig, waarmee akkerland oppervlakkig bewerkt wordt. Dit lemma betreft de eg in het algemeen; benamingen voor de eg naar de vorm, naar het materiaal waarvan ze gemaakt kan zijn, en naar het te verrichten werk vindt men in de volgende lemmata. Hieronder worden de typen eegde, eegd/eeg en eg onderscheiden. Onder eegd/eeg zijn dialectvarianten met en zonder dentaal bijeengezet, omdat het i.v.m. met mogelijke apocope van de dentaal niet steeds duidelijk is of ze het ene dan wel het andere type vertegenwoordigen. In verband hiermee zijn achter de plaatsnummers (soms achter de enkelvoudsvarianten) ook de opgegeven meervoudsvormen vermeld. Onder verwijzing naar het hier gemaakte onderscheid (eegde, eeg(d), eg) wordt in de volgende lemmata het betrokken woord(deel) in de typen door [eg [JG 1a+ 1b; N 11, 67; N 11A, 154a; N 15, 4; N J, 10; N P, 18a; L 33, 52; A 13, 16a; A 40, 9; Gwn 7, 3; div.; monogr.]
I-2
|
| 32836 |
de grond vasttreden, aanstampen |
treden:
[treden] (Q167p Koninksem
[(met plankjes)]
)
|
In de moestuin of op een klein perceeltje kan men - wanneer men niet over een hand- of tuinrol beschikt - de bewerkte grond platkloppen met de spade, de schoep of een plet-plank ofwel vasttreden met de voeten, waarbij dan vaak plankjes onder de klompen worden gebonden. Voor de dialectvarianten van het woord(deel) ''treden'' zij verwezen naar het lemma ''het land aftreden''. [JG 1a + 1b + 1d; N P, 20 add.; monogr.]
I-2
|
| 22772 |
de helft vragen |
geef mich de helft:
gef mich de helf (Q167p Koninksem)
|
Wat roepen de kinderen als ze de helft vragen van iets, bijvoorbeeld van iets dat ze tegelijkertijd hebben gevonden? [ZND 26 (1937)]
III-3-2
|
| 33870 |
de merrie dekken |
dekken:
dękǝ (Q167p Koninksem)
|
Zie afbeelding 11. [JG 1a, 1b; N 8, 43a en 43b]
I-9
|
| 34273 |
de stal uitmesten |
schoonmaken:
šōnmō.kǝ (Q167p Koninksem)
|
De stal of mestgoot van mest ontdoen. Objecten "stal", "mestgoot" en "mest" zijn niet gedocumenteerd. [N 11, 14; N 5A II, 50a; A 9, 26; JG 1a, 1b, 1c, 1d, 2c; monogr.]
I-11
|
| 19640 |
de was blauwen |
blauwselen:
blāseͅlə (Q167p Koninksem)
|
blauwen [ZND 08 (1925)]
III-2-1
|
| 19681 |
de was bleken |
bleken:
blijkə (Q167p Koninksem)
|
de was op de bleek leggen [ZND 21 (1936)]
III-2-1
|
| 19643 |
de was stijfselen |
stijfselen:
stɛsələ (Q167p Koninksem)
|
een hemd stijven [ZND 07 (1924)]
III-2-1
|
| 34344 |
de zeug naar de beer brengen |
jagen:
jǭgǝ (Q167p Koninksem)
|
De zeug laten dekken door de beer, het mannelijk varken. [N 19, 30; JG 1a, 1b, 2c; N 76, add.; monogr.]
I-12
|