| 24504 |
els |
els:
ɛls (Q167p Koninksem),
priem:
prīm (Q167p Koninksem)
|
Het gebogen, puntige instrument om gaatjes voor het naaien vóór te steken. Men kent een spanels, een doornaaiels en een bros. Dierick zegt op pag. 83: "Het klein en broos werktuig dat een schoenmaker dagelijks te gebruiken heeft is het elsen. Daar zijn er verscheidene grootten en soorten. De elsens om binnenzolen te naaien zijn gekromd en moeten geschikt zijn licht of zwaar volgens het werk; een lang, zwaar elsen is goed voor zwaar manswerk en om in te rijgen. Een zwaar elsen om licht te naaien is altijd af te keuren, daar een fijne draad niet goed sluiten kan in de wijde gaten door het elsen in de binnenzool gemaakt en dus geen vaste naad kan voortbrengen. Gewoonlijk is de punt van een nieuw elsen te dik en moet wat verscherpt worden om goed door het leder te kunnen steken; het gebeurt wel eens dat de punt afkraakt, dit kan hersteld worden met er een aan te slijpen. Het elsen moet in een houten handvatsel vastgezet worden en moet er recht in zitten; het mag noch achteruit noch vooruit hellen en bijzonderlijk niet scheef of men is elke steek in gevaar het te breken, en de hand te kwetsen. [N 60, 176a; N 60, 234; N 60, 176c; S 28; L 5, 62; L B2, 238; L 40, 72; Wi 13; A 27, 17; monogr.]
II-10
|
| 19686 |
emmer |
tob:
toͅp (Q167p Koninksem, ...
Q167p Koninksem)
|
emmer [ZND 08 (1925)], [ZND 24 (1937)]
III-2-1
|
| 33278 |
erwt, algemeen |
erwt:
ā.rt (Q167p Koninksem)
|
Pisum L. Hier de algemene benaming voor de erwt (enkelvoud), voorafgaand aan de benaming voor de akkererwt (lemma Kapucijner, Velderwt) en aan de andere erwtensoorten (tuinerwt, doperwt, peulerwt, enz.) die in de moestuin worden gekweekt en die derhalve in de aflevering over de moestuin ter sprake zullen komen. [N 27, 2b; JG 1a, 1b; L A1, 121; L 34, 94; Wi 8; monogr.; add. uit N P, 24]
I-5
|
| 20855 |
eten (ww.) |
eten:
eite (Q167p Koninksem)
|
eten [ZND 25 (1937)]
III-2-3
|
| 32843 |
evenaar, tweespanszwenghout |
warsschei:
jā.sšęi̯ (Q167p Koninksem)
|
De balans of het dubbele zwenghout is het dwarse verbindingsstuk tussen een (zwaar) akkerwerktuig en de beide zwenghouten van een tweespan. Zie afb. 99. Bij de betrokken woordtypen hieronder is in (d)wars e.d. steeds de a als klinker aangehouden, ook al beantwoordt aan de dialectvarianten meestal een type met e (dwerg e.d.) of ee (dweers e.d.). Voor het ''...''-gedeelte van sommige varianten zij verwezen naar het lemma ''zwenghout''. De daar onderscheiden typen eegdhaam, eeghaam, eghaam en hun varianten zijn in dit lemma door ''eghaam'' resp. ''eghaam'' gesubstitueerd. [JG 1b + 1c + 1d + 2c; N 11, 34b; N 11A, 104; N 13, 87 add.; N 17, 69b add.; div.; monogr.]
I-2
|
| 20172 |
familie |
familie:
famil’a (Q167p Koninksem)
|
familie [ZND 11 (1925)]
III-2-2
|
| 21127 |
fiets |
velo:
de twee velos goon elkaar veurbij (Q167p Koninksem)
|
De twee fietsers kruisen elkaar, [ZND 29 (1938)]
III-3-1
|
| 30800 |
flank |
flanken:
fla.ŋkǝ (Q167p Koninksem)
|
Zijkanten van de buik tussen de achterste ribben en de heup. De flanken dienen kort, gesloten en gevuld te zijn. Zie afbeelding 2.32. [JG 1a, 1b; N 8, 12 en 32.10]
I-9
|
| 19288 |
flikflooien |
fletsen:
ook materiaal znd 23, 55
fletse (Q167p Koninksem)
|
flikflooien [ZND 01 (1922)]
III-1-4
|
| 18021 |
fluim |
fluim:
fluim (Q167p Koninksem)
|
fluim [ZND 23 (1937)]
III-1-2
|