e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Lanklaar

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
werkbij werk[bij]: węrk[bij] (Lanklaar) Vrouwelijke bij. De werkbij is aanzienlijk kleiner dan de koningin. De werkbijen of werksters verrichten alle in de bijenwoning voorkomende taken zoals het broed warm houden en voeren, de koningin te eten geven en van cel tot cel leiden, raten bouwen, gebruikte cellen oppoetsen, water, stuifmeel, kleverige propolis en zoete nectar aanslepen, de voorraden opbergen en verzegelen, reten stoppen, de poort bewaken en de woning verdedigen, ventileren en schoonhouden. Op grond van die verschillende functies wordt de werkbij ook wel haalbij, voederbij, bouwbij en broedbij genoemd. In de zomer is een werkster na ongeveer zes weken versleten, in de winter, als er geen buitenwerk te doen valt, leeft ze ongeveer vijf à zes maanden. Men kent dus kortlevende zomerbijen en langlevende winterbijen. Voor het woorddeel (-bij) leest men de woordtypen bij/bie en bien. In welke plaatsen deze woordtypen respectievelijk voorkomen, ziet men in het lemma Bij. Voor de fonetische documentatie ervan wordt ook verwezen naar het lemma Bij. [N 63, 12b; S 3, L 1a-m; JG 1a; N 63, 62] II-6
werkdaagse hoed alledaagse hoed: mënën allëdaagsën ood (Lanklaar) mijn werkdaagse hoed [ZND 08 (1925)] III-1-3
werkdag, weekdag werkdag: wèrëkdaag (Lanklaar) werkdag [ZND 08 (1925)] III-3-1
werken werken: werkə (Lanklaar) werken [ZND A1 (1940sq)] III-3-1
werken op de boerderij slaven: slāvǝ (Lanklaar), vloeien: vlui̯ǝ (Lanklaar) Ook te verstaan als het doen van huishoudelijk werk in het boerenbedrijf. De belangrijkste termen in taalgeografische zin zijn ongetwijfeld schommelen en keuteren; deze zijn dan ook in kaart gebracht; vergelijk nog de behandeling van schommelen in Goossens 1963b. De op Nederlandse bodem ontstane afleiding labeuren van het Franse leenwoord labeur is in de semasiologische kaart 5 ondergebracht. Verreweg het grootste deel van de andere opgaven zijn expressief geladen uitdrukkingen met velerlei connotaties voor "hard werken, zich afsloven" in het algemeen. [JG 1b; L 8, 149, S 47; monogr. add. uit N 5A, 95a; L 37, 11c] I-6
werknummer groot nummer: groot nummer (Lanklaar  [(Eisden)]   [Eisden]), klein nummer: klein nummer (Lanklaar  [(Eisden)]   [Eisden]) Het werknummer van de mijnwerker dat onder meer op zijn gereedschap, controlepenning en mijnlamp staat. Het nummer is ook van belang in verband met de loonlijst. [N 95, 987; monogr.] II-5
werkplaats atelier: atelier (Lanklaar  [(Eisden)]   [Winterslag, Waterschei]) [N 95, 10] II-5
werkschoen ploegschoen: plōgšōn (Lanklaar) ploegschoenen [bow-, werkschoon] [N 24 (1964)] III-1-3
wervelwind houwmouw: hauwmauw  hoͅumoͅuw (Lanklaar), mouw: oͅənmow (Lanklaar), wervelwind: weͅrvəlwenjd (Lanklaar) wervelwind [ZND B2 (1940sq)] || wervelwind [hauwmauw, remouw, hauw, ow, mouwmeuke, windroes] [N 22 (1963)] III-4-4
wesp wesp: wesp (Lanklaar) wesp [ZND 27 (1938)] III-4-2