| 33201 |
rooien, algemeen |
rooien:
rōi̯ǝ (L211p Leunen),
uitdoen:
yt˱dūn (L211p Leunen)
|
In september wordt het loof geel en verdroogt het. Dan is het tijd om te rooien, het liefst op een zo droog mogelijk moment, zodat er geen modderige grond aan de aardappels blijft kleven. In dit lemma staan de algemene benamingen voor het uit de grond halen van aardappelen bijeen. Als er gevraagd werd naar het rooien met een speciaal stuk gereedschap, maar de zegslieden met de algemene term hebben geantwoord, is de opgave van het speciale lemma naar hier overgeplaatst. Op grond van de opgaven over dit speciale gereedschap om te rooien kon voor Belgisch Limburg een volkskundige kaart worden getekend over het gebruik van dergelijk gereedschap: kaart 21. In S 30 is naar het woord "rooien" gevraagd. Wanneer het woordtype rooien is opgegeven zonder nadere aanduiding mag niet uitgesloten worden dat daarmee "bomen rooien" kan zijn bedoeld. De varianten van uitdoen zijn geordend op het eerste lid ɛuit-ɛ. Bij het woordtype plukken merkten sommige zegslieden op dat men het loof van de planten trok om goede, kleine, pootaardappelen te verkrijgen. Bij het woordtype polderen wordt opgemerkt dat dit gebeurde bij grote boeren: onder ɛpolderenɛ verstaat men daar het gezamenlijke rooien door groepjes seizoensarbeiders. [N 12, 16 en 18; JG 1a, 1b; A 23, 17d2 en 17d3; L 34, 8; Lu 1, 17d2 en 17d3; S 30; monogr.; add. uit N 11A, 13c]
I-5
|
| 19414 |
rook |
rook:
roək (L211p Leunen)
|
rook [SGV (1914)]
III-2-1
|
| 20516 |
rookvlees |
rookvlees:
ruuëkvlaes (L211p Leunen)
|
rookvlees
III-2-3
|
| 20818 |
rookwaren |
rokens:
roeëkes (L211p Leunen),
rokerij:
roeëkereej (L211p Leunen),
rookgerei:
roeëkgrej (L211p Leunen),
smokens:
smoeëkes (L211p Leunen),
Wat smoeëkes koeëpe
smoeëkes (L211p Leunen)
|
rookartikelen || rookwaren
III-2-3
|
| 20676 |
room |
room:
roǝm (L211p Leunen),
rŏŏëm (L211p Leunen),
De roeëm is r áf: het grootste voordeel/ beste deel is weg De roeëm is van de melk: de tijd van goede inkomsten is voorbij
roeëm (L211p Leunen),
zaan:
saan (L211p Leunen)
|
Het vette deel van de ongekookte melk dat boven komt drijven, als men de melk rustig laat staan. [N 6, 15a; N 16, 17; L 6, 15; L 14, 22; JG 1a, 1b, 2c; A 7, 15; A 39, 7a; Wi 53; Gwn 10, 1; monogr.] || room [SGV (1914)]
I-11, III-2-3
|
| 20084 |
roos (rosa) |
roos:
roeës (L211p Leunen),
rŏŏës (L211p Leunen),
rozenstruik:
roeëzestroek (L211p Leunen),
stamroos:
stámroeës (L211p Leunen)
|
roos [SGV (1914)] || roos, soort, stamroos || rozestruik
III-2-1
|
| 33376 |
rooster in de mestgoot |
gribplank:
grepplaŋk (L211p Leunen)
|
Soms ligt onder in de mestgoot een rooster, een plank of plaat met gaten, die de mest tegenhoudt en alleen de gier moet doorlaten. Onder dit rooster bevindt zich een goot die met de gierput in verbinding staat. Zie ook afbeelding 10.A.e bij het lemma "koeienstand" (2.2.23). [N 5A, 42b]
I-6
|
| 20537 |
roosteren |
roosteren:
rø͂ͅstərə (L211p Leunen)
|
roosteren
III-2-3
|
| 34607 |
rosbak |
rosbak:
ros˱bak (L211p Leunen)
|
Onder de kar opgehangen bak of mand voor proviand. [N 17, 85]
I-13
|
| 33924 |
roskam |
roskam:
rǫskām (L211p Leunen)
|
IJzeren kam met 4 à 8 fijngetande en op regelmatige afstand van elkaar op de vlakke onderzijde geplaatste kamboorden om paarden - ook koeien- te kammen of te rossen, voornamelijk om het stof, plukjes, strootjes e.d. uit het paardehaar te kammen. Vooraan is een afzonderlijke naar boven wijdgetande kamboord. Over alle vlezige delen, te beginnen met het kruis, wordt tegen de haren in gekamd; beenachtige gedeelten worden niet geroskamd. Is het paard fijn van haar of glad gestreken, dan heeft de roskam geen zin. Daarna dient het paard geborsteld te worden met de roskam in de ene en de borstel in de andere hand. Zie afbeelding 24. [N 18, 139]
I-9
|