| 21278 |
(helpen) opmaken |
ophelpen:
gɛ.ld op xəho.lpə (Q180p Mal),
oͅpxəholpə (Q180p Mal)
|
geld opdoen (opmaken) [RND]
III-3-1
|
| 19086 |
(iets) zich niet aantrekken |
niet aantrekken:
je moet oech dat ni entrekken (Q180p Mal)
|
Ge moet u dat niet aantrekken [ZND 32 (1939)]
III-1-4
|
| 18612 |
-> [wld iii 2.2] |
- wld iii, 2.2 !:
doek (Q180p Mal),
døpdeke (Q180p Mal),
døpkepke (Q180p Mal),
døpkledje (Q180p Mal),
lavet (Q180p Mal),
plekske (Q180p Mal),
rouwmoets (Q180p Mal),
voil (Q180p Mal),
windelke (Q180p Mal)
|
dekentje waaronder de dopeling naar de kerk wordt gedragen [N 25 (1964)] || doek, witte ~ die men het kind als een schortje voor de borst speldt [speet, spit] [N 25 (1964)] || doopjurkje [deumhemke] [N 25 (1964)] || doopmutsje [N 25 (1964)] || luier [winjel, luur, kindsdoek, psidoek, huik] [N 25 (1964)] || muts met poffer, minder kostbaar of minder uitgedost dan de grote witte muts, die bij rouwgelegenheden wordt gedragen [rouwpoffer] [N 25 (1964)] || navelbandje [nagelbendje] [N 25 (1964)] || rouwsluiter(s) aan een hoed [N 25 (1964)] || slabje, morsdoekje voor kinderen [slabbertje, slabberlepke, zeiverlepke, slepke, bavet(sje) [N 25 (1964)]
III-1-3
|
| 22095 |
<naam> |
mei:
me vereeren (Q180p Mal),
mei vieren:
me vereeren (Q180p Mal)
|
Hoe heet: het naamfeest van iemand vieren? [ZND 32 (1939)], [ZND 32 (1939)]
III-3-2
|
| 18253 |
[falie] |
hoofdplag:
ZND35,010b: Dit gebruik bestaat niet meer.
hetplag (Q180p Mal),
voile (fr.):
vaol (Q180p Mal)
|
falie (zwarte doek die de vrouwen vroeger droegen, nu nog hier en daar in gebruik bij begrafenissen) [ZND 35 (1941)] || sluierdoek, zwarte ~ die over hoofd en schouders wordt gedragen, gewoonlijk in de rouwtijd [vaol, voeël, falje, falie, slöjer, linao] [N 23 (1964)]
III-1-3
|
| 18606 |
[lijfje] |
lijfje:
Onderhemd.
laifke (Q180p Mal)
|
lijfje, in de betekenis van soort kledingstuk; betekenis/uitspraak [N 25 (1964)]
III-1-3
|
| 21293 |
aalmoes |
aalmoes:
een aalmoes (Q180p Mal)
|
aalmoes [ZND 32 (1939)]
III-3-1
|
| 25248 |
aam, maat van 150 l. |
metel:
mjetjl (Q180p Mal, ...
Q180p Mal)
|
aam [ZND 01 (1922)], [ZND 32 (1939)]
III-4-4
|
| 33187 |
aanaarden |
hogen:
hø̄gǝ (Q180p Mal)
|
Een dag of veertien na het poten wordt het opschietende onkruid van het aardappelveld weggehaald door er met een omgekeerde eg of een kettingeg overheen te gaan; tegelijkertijd wordt dan de grond rul gemaakt en dat bevordert de groei van de planten. Enige tijd later, wanneer de aardappelplantjes ongeveer 10 cm zijn opgeschoten, wordt er tussen de rijen geschoffeld om het onkruid te verwijderen; doorgaans met de schoffelmachine. Weer enige tijd later, vroeger rond 21 juni, wordt de grond rond de voet van de struikjes opgehoogd om de knolletjes die aan de oppervlakte groeien te beschermen. Deze knolletjes moeten goed onder de grond ziten; anders worden ze groen en zijn alleen nog als varkensvoer te gebruiken. Op sommige plaatsen echter werden die kleine groene knolletjes juist als pootgoed gebruikt. Dit ophogen wordt aanaarden genoemd en kan op verschillende manieren gebeuren, met de hak of met tenminste twee soorten aanaardploegen. In dit lemma staan de algemene termen voor het aanaarden bijeen. [N 12, 23; JG 1a, 1b, 1c, 2c; L B2, 294; L 32, 4; Lu 5, 24b; monogr.; add. uit N 11A, 83; N 18, 42 en 43; A 44, 21]
I-5
|
| 33191 |
aanaardploeg |
hoger:
hø̄gǝr (Q180p Mal)
|
Een lichte soort ploeg door paardekracht getrokken, die open voren trekt, met een schaar "in de vorm van een varkenssnuit" (zegsman van L 328) of met twee scharen ruggelings tegen elkaar geplaatst, die de grond naar beide zijden wegschuift, tegen de rij aardappelplantjes aan. Met hetzelfde stuk gereedschap kunnen ook de voren worden getrokken waarin gepoot kan worden. Soms geeft de zegsman dat ook uitdrukkelijk aan. Er kan evenwel ook met een normale, d.w.z. éénscharige, ploeg worden gepoot; zie de algemene toelichting bij de paragraaf over het poten. Ook wanneer door de zegsman in het midden is gelaten of de aanaardploeg met paardekracht of door mankracht (zie het lemma Aanaardhandploeg) wordt voortgetrokken, is de opgave hier ondergebracht. In enkele plaatsen in het zuidwesten is wel opgegeven dat er met de ploeg werd aangeaard, zonder dat evenwel het woord voor die ploeg werd opgegeven, dat zijn P 113, 115, 119, 173, 176, 176a, 177, 177a, 180, 187, Q 76 en 79a. [N 12, 25; N J, 8b; JG 1c; monogr.; add uit N 11, 30, 31; N 12, 24]
I-5
|