| 32662 |
handvat aan de ploegstaart |
handvat:
hant˲vat (L265p Meijel)
|
De staart van een voetploeg, een radploeg en de zgn. losse karploeg is voorzien van of eindigt in een handvat, dat de ploeger stevig vasthoudt om te bereiken dat de ploeg de voor goed afsnijdt en niet uit de voor schiet. Aan dat handvat trekt hij de ploeg aan het einde van iedere voor om en houdt hij de (achter)ploeg vast wanneer deze in de sleepstand over de wendakker getrokken wordt. De latere vaste karploegen hebben van achteren ook een handvat. Maar omdat dergelijke ploegen niet echt bestuurd hoeven te worden, is dit handvat vooral dienstig bij het keren en het op nieuw inzetten van de ploeg. [N 11, 31.I.k; N 11A, 84i; JG 1a + 1b; monogr.]
I-1
|
| 26742 |
handvat van de heizeis |
knab:
knap (L265p Meijel),
(mv.)
knabǝ (L265p Meijel)
|
[I, 26c]
II-4
|
| 26753 |
handvat van de schop |
kruk:
krøk (L265p Meijel)
|
Met de ''schop'' wordt hier vooral de "bonkschop" bedoeld. [I, 29e]
II-4
|
| 29938 |
handvat van de troffel |
handvat:
hant˲vat (L265p Meijel)
|
Het handvat van de troffel kan in hout of kunststof zijn uitgevoerd. [N 30, 7c; monogr.]
II-9
|
| 33040 |
handvat van de zicht |
kruk:
krøk (L265p Meijel)
|
De steel van de zicht bestaat uit één stuk hout. Het bovenste deel ervan is scherp gebogen. Dit deel dient als handvat waarmee men de zicht hanteert. Zie de algemene toelichting bij paragraaf 4.2 en afbeelding 5. Vergelijk de lemma''s over de handvatten aan de steel van de zeis (3.2.4 - 3.2.7) in aflevering I.3. In de volgende plaatsen werd hetzelfde antwoord gegeven als voor "steel" (zie het lemma ''steel van de zicht'', 4.3.2): K 278, L 164, 288a, 296, 314, 320, 327, 330, 378, 381, 381b, 422, 426, 429, 431, P 175, Q 14, 15, 33, 71, 90, 93, 96, 99, 121, 197, 198b, 201, 207.' [N 18, 70b; JG 1a, 1b; A 14, 9; L 45, 9; monogr.]
I-4
|
| 31701 |
handvatten van de trekzaag |
handvatten:
%%enkelvoud%%
hant˲vat (L265p Meijel)
|
De twee in het verlengde van het zaagblad van de trekzaag bevestigde handvatten. [N 18, 128a; N 50, 17b]
II-12
|
| 19566 |
handveger, stoffer |
stoffer:
samen met DC 15, 7b
stoͅfər (L265p Meijel),
veger:
samen met DC 15, 7b
vēͅgər (L265p Meijel)
|
Hoe noemt u het stoffer en blik samen? [N105 (2000)]
III-2-1
|
| 25056 |
handvol |
geupsel:
⁄n geupsul (L265p Meijel),
handvol:
haffel (L265p Meijel, ...
L265p Meijel),
haffəl (L265p Meijel),
hampel (L265p Meijel),
hampəl (L265p Meijel),
handvol (L265p Meijel)
|
de hoeveelheid die men in een hand kan nemen [haffel, handvol, grap, grop] [N 91 (1982)] || handvol, zoveel als een hand vult
III-4-4
|
| 33006 |
handvol -bij het zaaien |
hoopsel:
hǫpsǝl (L265p Meijel
[(2 handen vol)]
)
|
Strikt genomen lopen twee begrippen dooreen: de handvol zaaigoed die de zaaier telkens uit het zaaikleed of de zaaibak neemt om deze uit te strooien, en de hoeveelheid die men, dan vaak met twee handen tegelijk, op kan nemen om de zaaibak te vullen; dit laatste is eigenlijk grob of hoopsel; wanneer beide woorden werden opgegeven, is bij het laatste type opgenomen dat het om twee handen gaat. Ontegenzeglijk wordt grob ook gebruikt voor de handvol bij het zaaien. Zie de toelichting bij het lemma ''met de volle hand -zaaien'' (2.12). [JG 1a, 1b; Wi 51; monogr.]
I-4
|
| 32934 |
handvol hooi, pluk hooi |
armvol:
ɛrǝvǝl (L265p Meijel),
bosje:
bøskǝ (L265p Meijel),
trosje:
trȳskǝ (L265p Meijel)
|
De kleine hoeveelheid hooi die men met de handen kan oppakken. Soms wordt uitdrukkelijk onderscheid gemaakt tussen de pluk hooi die men in de hand pakt en de hoeveelheid die men in de armen kan nemen, bij voorbeeld in L 295: een "tuske" is zoveel als men in de handen kan nemen, en een "ervel" is zoveel als men in de armen kan nemen; in Q 200, 247 en 247a is dit respectievelijk een "floes" en een "wis". Soms geven diminutiva aanleiding tot klankschilderende woorden; ze staan achter in het lemma bijeen. [N 14, 116; N 14, 131 add.; monogr.]
I-3
|