| 33509 |
rijshout, bonenstaak |
boongard:
boongjat (Q090p Mopertingen),
boonstaak:
boonstook (Q090p Mopertingen)
|
[ZND 23 (1937)]
I-7
|
| 33978 |
rijzadel |
rijzadel:
ręi̯zǭl (Q090p Mopertingen)
|
Zadel dat gebruikt wordt bij het berijden van een paard. [JG 1a, 1b]
I-10
|
| 33084 |
rijzen, uit de aren vallen |
rijzen:
ręi̯zǝ(n) (Q090p Mopertingen)
|
Het uit de aren vallen van de graankorrels, wanneer het graan goed droog is en op de wagen getast wordt. ''tasser op de wagen'' (5.1.5). In L 286 en 288 voegt men toe dat dergelijk koren rijskoren (riskōrǝ) wordt genoemd. De laatste drie uitdrukkingen betekenen zoveel als: "het koren is zo droog dat de korrels uit de aren vallen". Naar de fonetische verschijningsvorm zouden de uitdrukkingen (het is) rijs echter ook persoonsvormen van het werkwoord rijzen kunnen zijn.' [N 15, 53; JG 1a, 1b, 2c; L 32, 41; monogr.]
I-4
|
| 29911 |
ringen |
ringen:
reŋǝ (Q090p Mopertingen)
|
Het varken een ring in de neus zetten om het het wroeten te beletten. [JG 1a, 1b, 1c, 2c; N 70, 9; N 19, 26; N 19, 26, Q 98 add.; monogr.]
I-12
|
| 33582 |
ringen, randen verwijderen van peulvruchten |
vimmen:
vēͅmə (Q090p Mopertingen)
|
[Goossens 1b (1960)]
I-7
|
| 21214 |
riool |
rigole (fr.):
de rigolle (Q090p Mopertingen)
|
De dikke buizen onder de grond [ZND 24 (1937)]
III-3-1
|
| 33231 |
rode biet |
rode biet:
rōi̯ bēt (Q090p Mopertingen)
|
Beta vulgaris L. var. rubra L. Deze bietensoort hoort eigenlijk onder de groenten uit de moestuin, en daardoor in de aflevering over de boerderij en het erf, maar is toch hier ondergebracht vanwege "lexicale nabijheid" met biet, kroot. De knollen met een doorsnee van 8-10 cm worden gekookt en warm of koud als salade gegeten. De knollen en het kookvocht hebben een felle donkerpaarse kleur. [A 4, 26d; A 13, 2a; A 49, 1b; L 20, 26d; monogr.]
I-5
|
| 20655 |
rode kool |
rood moes:
rood moes (Q090p Mopertingen),
rōt mūis (Q090p Mopertingen)
|
Rode kool (als plant of gewas) [Goossens 1b (1960)], [Lk 05 (1953)]
I-7
|
| 19410 |
roet |
kruis:
krōs (Q090p Mopertingen)
|
rookzwart onderaan een ketel [ZND 36 (1941)]
III-2-1
|
| 32976 |
rogge |
koren:
kuǫ.n (Q090p Mopertingen)
|
Secale cereale L. Tot in de jaren vijftig het meest geteelde graangewas in Limburg, met uitzondering van Haspengouw, waar tarwe de meest verbouwde graansoort was. Men zaait ongeveer 170 kg rogge per hectare. Het koren-gebied in dit lemma wijkt aanzienlijk af van dat in het lemma ''graan, koren'' (1.2.1); vergelijk de kaarten die bij de lemma''s getekend zijn. Zie voor de benaming koren en voor de fonetische documentatie van het woord [koren] in het gebied waar ''koren'' zowel de algemene benaming alsook de benaming van de rogge is, het lemma ''graan, koren'' (1.2.1). Zie afbeelding 1, a. [JG 1a, 1b; L 34, 55b; L lijst graangewassen, 6; S 30; Wi 52; monogr.; add. uit N 15, 1a]
I-4
|