| 34065 |
guste koe |
kween:
kwēn (L416p Opglabbeek)
|
Jong rund dat maar niet voor de eerste keer drachtig te krijgen is. [N 3A, 24]
I-11
|
| 31310 |
gutsbeitel |
gots:
guts (L416p Opglabbeek)
|
Een beitel met een blad dat in dwarsdoorsnede een meer of minder gebogen vorm heeft. De snede bevindt zich aan de holle of aan de bolle zijde van het beitelblad. De gutsbeitel wordt gebruikt voor het steken van ronde vormen en, volgens de respondent uit Rothem (Q 99*), voor het groter maken van reeds geboorde gaten. Zie ook afb. 69 en de lemmata ɛfermetgutsɛ en ɛsteekgutsɛ.' [N 47, 11a; N 53, 39a-c; A 32, 2; monogr.]
II-12
|
| 25142 |
guur, kil en schraal weer |
grijzelig weer:
gri-jzelig wéér (L416p Opglabbeek),
kil (weer):
keel (L416p Opglabbeek),
keel wèr (L416p Opglabbeek),
(ook in fig. zin gebruikt).
keel (L416p Opglabbeek),
killig (weer):
kelleX (L416p Opglabbeek),
kelləx ūēͅr (L416p Opglabbeek),
killig (L416p Opglabbeek, ...
L416p Opglabbeek),
käleX (L416p Opglabbeek),
kälex wēͅr (L416p Opglabbeek),
LET OP: de paginering van deel 2 (Ned.-Brees).
killig (L416p Opglabbeek),
schraal (weer):
schròòl (L416p Opglabbeek),
zuur (weer):
zoor wéér (L416p Opglabbeek),
zōr (L416p Opglabbeek),
zuur weer
zōr wēͅr (L416p Opglabbeek)
|
guur, kil || huiverig, koud, guur weer [grellig, zoer, locht, schrauw] [N 22 (1963)] || kil [ZND 27 (1938)] || kil weer [ZND 27 (1938)] || nattig en koud, gezegd van het weer [kil, killig, waterkoud] [N 81 (1980)] || snijdend, droog en onaangenaam koud, gezegd van het weer [guur, onguur, stuurs] [N 81 (1980)]
III-4-4
|
| 29733 |
haag |
heg:
hęx (L416p Opglabbeek)
|
Omheining van levend hout ter afpaling van een erf of een stuk land. Men kent verschillende soorten hagen onder andere beukenhaag, elzenhaag, ligusterhaag, meidoornhaag, taxushaag en vlierhaag. [N 14, 62; RND 20; Wi 9; S 13, add.; Vld.; A 25, 4a; L 1a-m; L B2, 279; JG 1b, add.; L 32, 45; monogr.]
I-8
|
| 24532 |
haagappel |
snijkriek:
zie ook ZND24, 039c, apart ingevoerd
snīəkrēkən (L416p Opglabbeek),
varkensbeer:
zie ook ZND01, a-m en u 79, apart ingevoerd
verkəsbirən (L416p Opglabbeek)
|
haagappel [ZND 01u (1924)] || haagappel, kleine steenvrucht vd haag- of meidoorn [ZND 24 (1937)]
III-4-3
|
| 24876 |
haagwinde |
pispot:
pespǫt (L416p Opglabbeek),
pispot (L416p Opglabbeek),
pispotje:
peͅspeͅtjəs (L416p Opglabbeek),
pispötsje (L416p Opglabbeek),
2x
pispot(-je/-teken) (L416p Opglabbeek),
pispotjes:
pespøtjǝs (L416p Opglabbeek)
|
Calystegia sepium (L.) R.Br. Zeer algemeen voorkomend onkruid vooral op bouwlanden en vochtige gronden, klimmend in heggen en dergelijke met een tot 3 meter lange, windende, vrijwel kale stengel en hart- tot pijlvormige bladeren. De grote klokvormige bloemen zijn wit (soms roze) van kleur. De plant bloeit van juni tot september en is meer bekend onder de naam pispotjes (Convolvulus sepium L.). Bij de naamgeving wordt vaak geen onderscheid gemaakt of vindt verwisseling plaats met de kleinere, kruipende akkerwinde (zie lemma Akkerwinde). De volgorde van de varianten van het type winde is: 1. de tweelettergrepige woorden; 2. in de eenlettergrepige naar klinker: /e - ē - ę - i/. Zie Pauwels 1933 en Brok 1991. [JG 1c, 2c; A 17, 6a; L 1, a-m; L 1u, 80; L 15, 5; S 11; monogr.; add. uit JG 1b] || haagwinde || hagewinde [ZND 01 (1922)]
I-5, III-4-3
|
| 29637 |
haam |
haam:
hām (L416p Opglabbeek)
|
Kraagvormig halsjuk van een trekpaard dat op de schouderbladen rust en zich met de bewegende schouders kan meebewegen. Het bestaat voornamelijk uit twee gebogen haamspanen (cf. lemma Haamspanen) die door middel van een haamslot (cf. lemma Haamslot) aan elkaar worden vastgemaakt. Om de nek van het paard te beschermen zijn aan de binnenkant van de haamspanen kussens aangebracht (cf. lemma Haamkussen). Aan de trekhaken van het haam (cf. lemma Trekhaken, trekogen) worden de strengen bevestigd (cf. lemma Strengen) waarmee het paard trekt. Het woord is in heel Limburg mannelijk. [JG 1a, 1b; N 13, 1; L 1 a-m; L 26, 1; R 3, 60; S 12; monogr.]
I-10
|
| 33951 |
haambeslag |
haamslakken:
hāmslɛkǝ (L416p Opglabbeek)
|
Platte ijzers die van voren op de haamspanen worden geslagen en waarvan de in elkaar passende uiteinden het slot vormen. Zie ook lemma Haamslot. [JG 1a; N 36, 11]
I-10
|
| 33952 |
haamkap |
kap:
kap (L416p Opglabbeek)
|
Leren kap boven de plaats waar de twee haamkussens samenkomen, die dient om inwateren te beletten. [JG 1a, 1b; N 13, 8; N 36, 9b; monogr.]
I-10
|
| 33949 |
haamkussen |
kussens:
kęsǝs (L416p Opglabbeek),
lijf:
lē̜i̯f (L416p Opglabbeek)
|
De met stro of paardehaar gevulde binnenbekleding van het haam die voorkomt dat de nek van het paard doorgeschaafd wordt. Zie ook lemma Kussenleder. Daar het twee kussens betreft, zijn veel opgaven in het meervoud. [JG 1a, 1b; N 13, 3; N 36, 15; monogr.]
I-10
|