| 33962 |
teugel, leidsel |
bekriem:
bɛkrēm (Q010p Opgrimbie)
|
Een riem of koord waarvan de uiteinden aan de twee kanten van het bit van het paard bevestigd zijn en waarmee het bestuurd wordt. Deze teugel kan lang of kort zijn. In het eerste geval bestaat hij uit één stuk en reikt hij tot achter het paard; de voerman houdt het midden ervan in de hand (cf. lemma Dubbele Lijn). In het tweede geval reikt hij slechts tot juist achter het haam; dan is aan het midden een enkele lijn, het kordeel (cf. lemma KordeelL) bevestigd, die de voerman in de hand houdt. De dubbele lijn van een paard dat voor de ploeg is gespannen is altijd langer dan die bij een kar of wagen. Het lemma Ploeglijn is al eerder behandeld in WLD I, afl.2, blz. 182. De vraagstelling in de lijsten liet echter niet toe om voor Nederlands Limburg evenveel materiaal op te nemen als voor Belgisch Limburg. Op de zeer ruime vraag N 13,29 Enkele band of touw dat aan het hoofdstel is vastgemaakt werden allerlei specifieke benamingen opgegeven, waardoor het te riskant werd om de algemene benamingen voor teugel voor Nederlands Limburg uit de gegevens af te leiden. Om toch een idee te kunnen geven van de gegevens voor Nederlands Limburg werd gekeken naar algemene antwoorden op vraag N 13,31 Dubbele band die aan weerszijden van het gebit is vastgemaakt en tot aan de hand van de voerman dubbel is en het eerste deel van vraag N 13, 34 Kent u afzonderlijke benamingen voor de leidsels gebruikt bij het rijden met de kar, het ploegen? Daaruit bleek dat de woordtypes lei, leis en lijn behoorlijk afgebakende gebieden vormen. Veiligheidshalve zijn alleen deze laatste gegevens voor Nederlands Limburg opgenomen en op kaart gebracht. [JG 1a, 1b; N 13, 30 en 34]
I-10
|
| 21540 |
tien centiem |
knab:
10 cent. Mv. knabe.
knap (Q010p Opgrimbie),
minder gebruikt
ənə knab (Q010p Opgrimbie)
|
Bestaat er een dialectnaam voor een stuk van 10 centimes? [ZND 28 (1938)] || kluit (geldstuk) [ZND 01 (1922)]
III-3-1
|
| 27253 |
timmerman |
schrijnenwerker:
šrīnǝwɛrǝkǝr (Q010p Opgrimbie)
|
Ambachtsman die het timmeren als beroep uitoefent. Tot zijn werkzaamheden behoren het vervaardigen van dakconstructies en balklagen in huizen en het maken van trappen, kozijnen, ramen en deuren. Als aanduiding voor de vakman wordt zowel de benaming timmerman als schrijn(en)werker gebruikt. Schrijnwerker is meer verspreid in Belgisch Limburg, schrijnenwerker in het zuiden van Nederlands Limburg. Wanneer er een onderscheid tussen timmerman en schrijn(en)werker wordt gemaakt, dan duidt de eerste term eerder een vakman aan die timmerwerk in de bouw verricht. Dit is onder meer het geval in Ottersum (L 163), Posterholt (L 387), Geulle (Q 18) en Bilzen (Q 83). De schrijnwerker richt zich dan vooral op het maken van trappen, deuren en ramen. Het woordtype schrijner, dat in het zuidoostelijke deel van het gebied gebruikelijk is, is een algemene benaming voor de timmerman. De vakman die timmerwerk op de bouw verricht, wordt daar ɛbouwschrijnerɛ genoemd.' [N 55, 164a; N 55, 165; RND 6; L 34, 19a; L B1, 115; monogr.]
II-12
|
| 24255 |
tochtig |
redig:
rēex (Q010p Opgrimbie),
ritsig:
retsex (Q010p Opgrimbie),
tochtig:
tø̜xtex (Q010p Opgrimbie)
|
Geslachtsdrift vertonend, gezegd van de koe. [N 3A, 29; N C, 4a; JG 1a, 1b; Gwn V, 3; monogr.; add. uit N 3A, 21; N 3A, 9b] || Geslachtsdrift vertonend, gezegd van het vrouwelijk schaap. [N 19, 70a; N C, 4b; JG 1a, 1b, 1c, 2c; monogr.]
I-11, I-12
|
| 21565 |
toegangsprijs |
entree (<fr.):
dən antrē (Q010p Opgrimbie),
ənə fraŋ antrē (Q010p Opgrimbie)
|
De toegangsprijs is een frank. [ZND 36 (1941)]
III-3-1
|
| 19663 |
toilet |
bureau:
by(3)̄rō (Q010p Opgrimbie),
huisje:
hyskə (Q010p Opgrimbie),
schijthuisje:
šīthyskə (Q010p Opgrimbie)
|
gemak (w.c.) [ZND 12 (1926)]
III-2-1
|
| 33594 |
tomaat |
tomaat:
tomat (Q010p Opgrimbie),
təmatə (Q010p Opgrimbie)
|
[ZND 34 (1940)]tomaten (pl) [Goossens 1b (1960)]
I-7
|
| 22025 |
tortelduif |
tortelduif:
toͅrtəldū:f (Q010p Opgrimbie, ...
Q010p Opgrimbie)
|
tortelduif [ZND 08 (1925)] || Tortelduif. [ZND 08 (1925)]
III-3-2, III-4-1
|
| 19852 |
tralie |
ijzeren staketsel:
īzərə staŋkeͅtsəl (Q010p Opgrimbie)
|
een ijzeren tralie [ZND 08 (1925)]
III-2-1
|
| 19378 |
trap |
trap:
trap (Q010p Opgrimbie, ...
Q010p Opgrimbie)
|
trap [ZND 06 (1924)], [ZND 12 (1926)]
III-2-1
|