| 26397 |
scheut |
scheut:
sxø̄t (L288a Ospel)
|
Uitspruitsel van een plant, inzonderheid de aardappel. Vaak is er een meervoud gevraagd of opgegeven; vaak ook zijn de enkelvoudsvormen gelijk aan de meervoudsvormen. Alleen wanneer uitdrukkelijk de meervoudsvormen werden gevraagd en opgegeven, zijn deze ook hier opgenomen. Bij de verkleinwoorden onder het type scheutje is het ondoorzichtig of het om het grondwoord scheut of schot gaat. Kien moet begrepen worden als een contaminatie van kiem (voor de klinker) en kijn (voor de slotmedeklinker). Zie ook het lemma Uitlopers Van Kuilaardappelen. [N M, 16a; JG 1a, 1b; L 1, a-m; L 1u, 120; L B2, 282; S 17; S 31; monogr.; add. uit L 30, 39; S 22]
I-5
|
| 17823 |
schielijk vallen |
gauw vallen:
gauw (L288a Ospel)
|
vallen, Snel, schielijk ~ (brussen). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 32644 |
schijfkouter |
schijf:
sxīf (L288a Ospel)
|
Het gewone of meskouter kan soms vervangen worden door een roterende stalen schijf die met een stang of gevorkt ijzer aan de ploegboom verbonden is. Dit vertikaal snijdende schijfkouter wordt vooral gebruikt bij het scheuren van weiland en het omploegen van groenbemestingsgewassen (serradella, lupine e.d.), dus in die gevallen waarin het gewone kouter te veel weerstand zou ondervinden. Dat het schijfkouter niet overal bekend is (geweest), blijkt uit een aantal op de vraag naar "schijfkouter" gegeven termen die op de ploegschaar, het kouter, de voorschaar, het ploegwieltje of het ploegvoetje wijzen. Deze opgaven werden naar de betreffende lemmata overgebracht. De overige opgaven, die als "schijfkouter" konden worden geduid, zijn in dit lemma onder A. bijeengezet. Blijkens de toelichting bij de opgaven die n.a.v. de vraag naar "rōsmes" (N 11, 33g) werden verstrekt en die onder B. zijn opgenomen, kon de ploeg voor het snijden van graszoden e.d. ook op een andere wijze dan met een schijfkouter worden toegerust, zoals een niet roterend mes, of een mes dat aan de ploegvoet bevestigd werd. De toelichting bij rusmes voor L 270 lijkt echter te wijzen op voorschaar, terwijl die voor L 312 aan het schijfkouter doet denken. Het is niet uitgesloten dat met enige van de bij A. genoemde mes-samenstellingen in werkelijkheid niet het schijfkouter bedoeld wordt en dat de onder B. genoemde termen soms de voorschaar of een variant daarvan betreffen. Men zie ook de lemmata mestinlegger en voorschaar. [N 11, 33g + k; N 11A, 91; A 26, 4b; Lu 4, 4b]
I-1
|
| 23913 |
schijnheilig |
schijnheilig:
schienheilig (L288a Ospel)
|
Schijnheilig [schienhèllig]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 33496 |
schil van een vrucht |
bast:
bast (L288a Ospel),
schil:
schel (L288a Ospel),
± WLD
schèl (L288a Ospel)
|
De zachte huid van een vrucht (schil, schel, pel). [N 82 (1981)] || schil, groene —
I-7
|
| 19532 |
schilmesje, aardappelmesje |
aardappelmesje:
airpelmeske (L288a Ospel)
|
mes waarmee aardappelen worden geschild [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 25044 |
schim, schaduw, glimp |
schim:
schieëm (L288a Ospel),
BNO.
scheêm (L288a Ospel)
|
schim, schaduw, glimp
III-4-4
|
| 21244 |
schip |
schip:
sxê.p (L288a Ospel)
|
schip [RND]
III-3-1
|
| 21248 |
schipper |
schipper:
sxipər (L288a Ospel)
|
schipper [RND]
III-3-1
|
| 32855 |
schitbossen |
schijtbossen:
sxīt˱bøs (L288a Ospel)
|
Bossen van welig opschietend gras in de weide, op plaatsen waar koedrek heeft gelegen. De koeien laten deze bossen vaak staan; ze worden dan later in het seizoen afgemaaid. Overal is het meervoud opgenomen; behalve waar uitdrukkelijk anderszins aangegeven. [N 14, 85; N 14, 123 add.; monogr.]
I-3
|