e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren... plaats=Rekem

Overzicht

Gevonden: 3899

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
grindx fijne kiezel: finə kēzəl (Rekem), grind: grent (Rekem), kiezel: ps. omgespeld volgens Frings!  kēzjəl (Rekem) grind [ZND 01 (1922)] III-4-4
groei aard: ārt (Rekem), groei: grōi̯ (Rekem), het treurt: ǝt trōrt (Rekem) Opgaven voor de uitdrukking "er zit geen groei in". [L 8, 7a; monogr.] I-4
groeien gaan: gaan (Rekem), gedijen: gedijen (Rekem), groeien: greuien (Rekem), greuje (Rekem), grøi̯ǝ (Rekem), grōi̯ǝ (Rekem), trekken: trekken (Rekem), wassen: wasǝ (Rekem) De algemene benaming voor het groter worden van het gewas. Het oude Limburgse woord is wassen; zoals de kaart laat zien, komt de term groeien onder invloed van het Nederlands echter al in bijna heel Limburg voor. Aarden betekent eigenlijk "goed groeien, goede opbrengst laten verwachten", evenals (ge)dijen en tieren in het tweede deel van het lemma. De benaming struiken betekent "een struik vormen" in de uitdrukking "het koren is al goed gestruikt" (Q 111). De opgegeven antwoorden voor "dat gewas ''gedijt'' niet" staan achter in het lemma bijeen. [RND 124; L 32, 13; L 44, 45; monogr.; add. uit A 3, 16; L 4, 16; L A2, 374] || Groeien: Groter worden: in grootte toenemen, gezegd van kinderen (groeien, wassen, profiteren). [N 106 (2001)] I-4, III-1-1
groeizaam weer vers (weer): vers weer  vēͅrs wēͅr (Rekem), wassig (weer): wessig weer  weͅsəx wēͅr (Rekem) groeizaam weer (in de zomer) [vet] [N 22 (1963)] || mals regenachtig weer (in de zomer) [vers, vörs] [N 22 (1963)] III-4-4
groen (kleur) groen: greun (Rekem, ... ), grōn (Rekem, ... ) groen [ZND 01 (1922)], [ZND 35 (1941)] III-4-4
groenling groenvink: IPA, omgesp.  grø̄ənvɛ̄ŋk (Rekem) groenling (14,5 groenig, met gele vleugel- en staartplekken; nogal plompe vogel; broedt ook in dorp en stad, vaak in doornstruiken; nest van worteltjes, witte eitjes, rood bespikkeld; roep snel [tjuktjuktjuk]; zang heeft op het eind [swèèèè]; kooivogel [N 09 (1961)] III-4-1
groente groenigheid: verzamelfiche, ook mat. van ZND 01 (a-m)  gronəxɛjd (Rekem), grōnəxɛjd (Rekem), groensel: verzamelfiche, ook mat. van ZND 01 (a-m)  grōnsəl (Rekem), groenten: verzamelfiche, ook mat. van ZND 01 (a-m)  greunten (Rekem), groentes: verzamelfiche, ook mat. van ZND 01 (a-m)  grōntəs (Rekem) groenten [ZND 24 (1937)] III-2-3
groentevrouw groenselwijf: gronsəlwīf (Rekem), groentewijf: greuntewief (Rekem), wi-j het de vrouw di-j greunten verkup (Rekem), lgumevrouw (<fr.): ləgyməvroͅw (Rekem), mooswijf: mōswīf (Rekem) groentenvrouw [ZND 01 (1922)], [ZND 24 (1937)] III-3-1
grof grof: grōͅf (Rekem), groͅ:f (Rekem) grof [ZND 01 (1922)], [ZND m] III-3-1
grof dorsen baarslagen: bā.rslāgǝ (Rekem) Het grof dorsen of voordorsen bestaat erin dat men het mooiste graan, zonder de schoof te ontbinden, met de hand uitslaat. Dit doet men ofwel tegen een ladder (L 214, 244c, 247, Q 121c; de opgaven zelf ontbreken), of ton (L 270; id.), of tegen de afsluiting tussen dorsvloer en schuurvak, of zonder meer op de dorsvloer (L 387; id.) ofwel door lichtjes met de vlegel, die dan niet te hoog wordt opgeheven, alleen op de kop van de schoven, op de aren dus, te slaan. Soms is er sprake van een apart voor dit doel gemaakte constructie; zie het lemma ''geselblok'' (6.1.7). Wanneer men de schoven goed kan uitslaan, zodat er geen graankorrels in de aren blijven zitten, wordt het grof of voorgedorste stro als dekstro gebruikt. Als er nog korrels in de aren zitten, gebruikt men deze als varkens- of schapevoer (het wordt klapstro genoemd in L 290) of moet men ze nog met de vlegel nadorsen (fǭt˱Jr˱ geeft men hiervoor op in Q 196 en 196a). Het voorgedorste graan doet dienst als zaaigraan. Voor de fonetische documentatie van het woorddeel [dorsen] zie men het lemma ''dorsen'' (6.1.1).' [N 14, 15a en 15b; JG 1a, 1b, 1d, 2c; monogr.] I-4