| 18390 |
speld |
spengel:
spɛŋǝl (Q158p Riksingen)
|
Puntig, van een kop voorzien metalen stiftje om iets in weefsel vast te steken of te bevestigen op of aan iets anders. [N 62, 50a; L 7, 20; L 14, 24; L B1, 73; R 14, 8a; MW; Wi 7; S 34; monogr.]
II-7
|
| 25467 |
speld waarmee men de darmen schoonmaakt |
haarspangel:
hwōrspęŋǝl (Q158p Riksingen)
|
Een speld, meestal een haarspeld, vouwt men dubbel; de darm wordt tussen deze twee stukken geklemd en dan tussen beide stukken doorgetrokken, waardoor de mest eruit wordt geperst. De darm moet natuurlijk wel nog uitgekookt worden. [N 28, 118]
II-1
|
| 28970 |
spelden |
vastspangen:
vasspanǝ (Q158p Riksingen)
|
Met spelden stukken kleding of panden aan elkaar vastspelden. [N 59, 74; L 7, 20; S 34]
II-7
|
| 22383 |
spelen (alg.) |
spelen:
ech spēl, hēͅjə speͅlt, vēͅjə spēlə (Q158p Riksingen)
|
Ik speel, hij speelt, wij spelen. [ZND 07 (1924)]
III-3-2
|
| 21373 |
spijbelen |
achter de hagenschool gaan:
ātər ha͂chə scho[e}l gon (Q158p Riksingen)
|
Spijbelen (de school ontlopen, achter de hagen schoolgaan). [ZND 07 (1924)]
III-3-1
|
| 31953 |
spijkeren |
nagelen:
nęxǝlǝ (Q158p Riksingen)
|
Met een hamer spijkers in het hout slaan. [N 53, 152a-b; L 5, 7; monogr.]
II-12
|
| 24379 |
spin |
spin:
spen (Q158p Riksingen, ...
Q158p Riksingen)
|
huisspin, kamerspin, die binnenshuis horizontale webben spant [N 26 (1964)] || spin [spinnekop, spinnenbijter, vrijer] [N 26 (1964)]
III-4-2
|
| 24381 |
spinnenweb |
spinnengeweef:
spenəgəwiəf (Q158p Riksingen),
spinnenweef:
speͅnnəwēͅi̯əf (Q158p Riksingen)
|
spinnenweb [ZND 07 (1924)] || spinneweb [spinnegeweef, -gewep, -kop] [N 26 (1964)]
III-4-2
|
| 29117 |
spinnewiel |
spinrad:
spęnrǫwǝt (Q158p Riksingen)
|
Toestel om vlas, wol en soms ook andere vezelsoorten te spinnen. Men kent verschillende soorten spinnewielen. Er zijn er waarbij de spil met kam of vleugel boven het wiel is ingebouwd en waarbij de voet een schijfvormig, horizontaal blokje op vier (soms drie) pootjes is. Dit is het zogenaamde blokwiel of de blokspoel. Verder is er een model waarbij de spil naast het wiel is gebouwd. In het rechthoekige, schuingerichte blokje steken drie poten die zich lijken schrap te zetten. Vandaar ook wel benamingen als geit en germ. Een derde model met spil en vleugel naast het wiel en waarbij het dragende gedeelte een rechthoekig raam is, komt niet zoveel voor (Weyns, pag. 843). Dit is het zogenoemde raamwiel. Bij de blokspoel draait het grote wiel vlak voor de spinster of spinner. Het spinmechanisme staat midden boven het wiel ter hoogte van de borst van degene die spint. De blokspoel werd in de jaren 1940-1945 populair. Ze heeft maar de helft staanplaats nodig vergeleken met de ø̄lange spoelø̄ (informant van L 320a). Ze kon in kleine ruimtes zoals die op binnenschepen worden gebruikt (Weyns, pag. 843). Vandaar ook de benaming schippersspoel. Ook de benaming bok duidt op het model ø̄blokspoelø̄. De benamingen bok, geit en germ zijn vergelijkenderwijs ontstaan door de bepaalde vorm van het spinnewiel. Zie afb. 50. [N 34, A; N 5A (I]
II-7
|
| 18088 |
spit |
geschot:
gechoët (Q158p Riksingen)
|
een schietende pijn in de lenden (geschot ?) [ZND 35 (1941)]
III-1-2
|