| 33201 |
rooien, algemeen |
rooien:
rui̯ǝ (L266p Sevenum),
rōi̯ǝ (L266p Sevenum),
uitdoen:
ūt˱dōn (L266p Sevenum)
|
In september wordt het loof geel en verdroogt het. Dan is het tijd om te rooien, het liefst op een zo droog mogelijk moment, zodat er geen modderige grond aan de aardappels blijft kleven. In dit lemma staan de algemene benamingen voor het uit de grond halen van aardappelen bijeen. Als er gevraagd werd naar het rooien met een speciaal stuk gereedschap, maar de zegslieden met de algemene term hebben geantwoord, is de opgave van het speciale lemma naar hier overgeplaatst. Op grond van de opgaven over dit speciale gereedschap om te rooien kon voor Belgisch Limburg een volkskundige kaart worden getekend over het gebruik van dergelijk gereedschap: kaart 21. In S 30 is naar het woord "rooien" gevraagd. Wanneer het woordtype rooien is opgegeven zonder nadere aanduiding mag niet uitgesloten worden dat daarmee "bomen rooien" kan zijn bedoeld. De varianten van uitdoen zijn geordend op het eerste lid ɛuit-ɛ. Bij het woordtype plukken merkten sommige zegslieden op dat men het loof van de planten trok om goede, kleine, pootaardappelen te verkrijgen. Bij het woordtype polderen wordt opgemerkt dat dit gebeurde bij grote boeren: onder ɛpolderenɛ verstaat men daar het gezamenlijke rooien door groepjes seizoensarbeiders. [N 12, 16 en 18; JG 1a, 1b; A 23, 17d2 en 17d3; L 34, 8; Lu 1, 17d2 en 17d3; S 30; monogr.; add. uit N 11A, 13c]
I-5
|
| 30529 |
rooihaak |
trekhaak:
trękhǭk (L266p Sevenum)
|
Werktuig dat bij reparatiewerkzaamheden aan leien daken wordt gebruikt. Wanneer een gebroken lei moet worden verwijderd, wordt de rooihaak onder de lei gestoken, zodat met een van de weerhaken de nagel losgetrokken of met behulp van de gleuf aan het eind van de haak losgestoten kan worden. In het laatste geval wordt met een hamer op het gebogen uiteinde van de haak geslagen. Zie ook afb. 83. [N 64, 158c]
II-9
|
| 19414 |
rook |
blaak:
blōͅk (L266p Sevenum),
rook:
rūək (L266p Sevenum)
|
rook [SGV (1914)]
III-2-1
|
| 32357 |
rookplaats |
rookhok:
rȳkhok (L266p Sevenum)
|
De plaats waar de klompen boven een houtvuur worden gehangen om ze een bruine kleur te geven. Klompen die op deze wijze werden gekleurd werden in Loksbergen (P 47) gerookte klonken (gɛrøktǝ klǫŋkǝ) genoemd.' [N 97, 7]
II-12
|
| 20516 |
rookvlees |
gerookt vlees:
gerukt vleis (L266p Sevenum),
rookvlees:
rUūkvleis (L266p Sevenum),
rūūk-vleis (L266p Sevenum)
|
rookvlees; Hoe noemt U: Een stuk gerookt vlees (krep, rookvlees) [N 80 (1980)] || stuk rundvlees dat gerookt is [DC 48 (1973)]
III-2-3
|
| 20676 |
room |
romen:
ruǝmǝ (L266p Sevenum),
room:
roem (L266p Sevenum),
roëm (L266p Sevenum),
roǝm (L266p Sevenum),
rum (L266p Sevenum),
rūm (L266p Sevenum),
rūǝm (L266p Sevenum),
Syst. WBD
rōēm (L266p Sevenum)
|
De room van de melk (de zaon?) [N 16 (1962)] || Het vette deel van de ongekookte melk dat boven komt drijven, als men de melk rustig laat staan. [N 6, 15a; N 16, 17; L 6, 15; L 14, 22; JG 1a, 1b, 2c; A 7, 15; A 39, 7a; Wi 53; Gwn 10, 1; monogr.] || room [DC 39 (1965)]
I-11, III-2-3
|
| 19588 |
roompot |
roompot:
rompot (L266p Sevenum)
|
Stenen pot waarin men de room bewaart. [N 12, 59; A 7, 15; JG 1d, 2c; monogr.]
I-11
|
| 18100 |
roos (rode uitslag) |
roos:
roës (L266p Sevenum),
rŏĕs (L266p Sevenum)
|
huiduitslag, Rode ~ met jeuk (roos, bresil, zomerbrand). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 20084 |
roos (rosa) |
roos:
rōēəs (L266p Sevenum),
ruəzə (L266p Sevenum)
|
roos [SGV (1914)] || rozen [RND]
III-2-1
|
| 22426 |
roos van de schietschijf |
roos:
roees (L266p Sevenum),
roes (L266p Sevenum)
|
De ronde plek die dient als middelpunt van een schietschijf [roos, gaudeaan]. [N 88 (1982)]
III-3-2
|