| 24894 |
herfst, najaar |
herfst:
herfst (L192a Siebengewald),
najaar:
naojaor (L192a Siebengewald)
|
herfst (bamis(tijd), natijd, uitgang) [DC 39 (1965)]
III-4-4
|
| 24877 |
herik |
herik:
herk (L192a Siebengewald),
hērek (L192a Siebengewald),
hɛrk (L192a Siebengewald),
-
herik (L192a Siebengewald)
|
herik (Sinapis arvensis L.) [DC 43 (1968)] || herik (Sinapis arvensis) [DC 17 (1949)] || Sinapis arvensis L. Zeer algemeen voorkomend onkruid op bouwland en in open bermen met goudgele bijeenstaande bloempjes en zaden in de vorm van zeer dunne opstaande boontjes. Het bloeit van mei tot september. De lengte varieert van 30 tot 80 cm. Het is ook bekend onder de oude naam krodde of wilde mosterd. Dit onkruid wordt vaak verward met knopherik (Raphanus raphanistrum L.), waar het sterk op lijkt. Knopherik komt meer voor op zandige akkers en bermen, terwijl de zaden groter zijn evenals de bloempjes, waarvan de kleur kan variëren van wit tot donkergeel en paars. Het bloeit van juli tot augustus en wordt 20 tot 60 cm hoog. Bij de opgaven wordt door een aantal informanten op dit verschil gewezen. Melm is droge akkergrond. Zie Goossens 1964; 1970 en 1988, 95-108. [N C, 2; JG 1a, 1b, 1c, 2c; A 17, 12; A 43, 12; monogr.]
I-5, III-4-3
|
| 23802 |
het doopwater wijden op paaszaterdag |
water wijden:
t waoter wije (L192a Siebengewald),
wijwater halen:
wijwaoter haole (L192a Siebengewald)
|
Het gebruik om op Paaszaterdag het doopwater te wijden en wijwater te halen. [N 96C (1989)]
III-3-3
|
| 32793 |
het geËgde, geËgd land |
het ligt geëgd:
ǝt let ˲gǝęxt (L192a Siebengewald)
|
De in dit lemma verenigde termen betreffen het reeds geëgde gedeelte van een akker of het geëgde oppervlak van de akker in zijn geheel: een stuk land dat geëgd ligt. [N 11A, 171; monogr.]
I-2
|
| 23742 |
het heilig hartbeeld laten introniseren |
inzegenen:
ienzegene (L192a Siebengewald)
|
Een beeld van het H.Hart in het huisgezin laten introniseren, d.w.z. plechtig een ereplaats geven, door een parochiegeestelijke, wanneer die op huisbezoek komt. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 23990 |
het heilig oliesel ontvangen |
heilig oliesel krijgen:
h ôlliesel kriege (L192a Siebengewald)
|
Het H. Oliesel ontvangen. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 24058 |
het heilig oliesel toedienen |
oliesel aanbrengen:
ôlliesel anbrenge (L192a Siebengewald)
|
Het H. Oliesel toedienen. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 32689 |
het land aftreden |
aftreden:
aftrę̄i̯ǝ (L192a Siebengewald)
|
Voordat men begint te ploegen, schrijdt men de akker langs twee tegenover elkaar gelegen zijden af, a) om het midden te bepalen als men bijeen gaat ploegen, b) om hem in gelijke stukken te verdelen, als men in panden gaat ploegen, c) om de vooraf of achteraf te ploegen hoek uit te zetten, als het een gerende akker betreft. De opgesomde termen, die alle "het land", "de akker", "de plak" e.d. als object veronderstellen, zijn ook toepasselijk op het schrijdend opmeten van het land in het algemeen. [N 11, 40; N 11A, 131a; JG 1a + lb; monogr.]
I-1
|
| 23609 |
het misboek omdragen |
misboek omdragen:
mesbooek umdrage (L192a Siebengewald)
|
Het misboek omdragen, van de epistel- naar de evangeliezijde van het altaar brengen. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 23573 |
het orgel trappen |
orgel treden:
øͅrgəl trējə (L192a Siebengewald)
|
De orgeltrapper, orgeltreder, die al pompend of tredend de blaasbalg van het orgel met lucht vulde [örgeltrèèjer, balketrèëner, herrejotswinkmecher?]. [N 96B (1989)]
III-3-3
|