| 21424 |
vlaams |
hollands:
hollans (Q020p Sittard),
vlaams:
vlaams (Q020p Sittard)
|
vlaams [ZND 23 (1937)] || Vlaams; bijvoeglijk naamwoord - [DC 47 (1972)]
III-3-1
|
| 24266 |
vlaamse gaai |
markolf:
merkef (Q020p Sittard, ...
Q020p Sittard),
merkuf (Q020p Sittard),
mérkef (Q020p Sittard),
meerkol, vlaamse gaai
merkef (Q020p Sittard),
merkef:
ideosyncr. vloamshe gaai
merkef (Q020p Sittard),
moordester:
moardaester (Q020p Sittard),
móórtaester (Q020p Sittard)
|
gaai (34 blauwe veertjes in vleugel; kan veertjes opzetten; hele jaar in bossen; soms in troepjes op trek; echte schreeuwlelijk; ook tam te maken [N 09 (1961)] || gaai, vlaamse || meerkol [SGV (1914)] || vlaamse gaai [N 83 (1981)]
III-4-1
|
| 21394 |
vlag |
vaan:
vaan (Q020p Sittard)
|
vlag [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 30487 |
vlaggen |
rissen:
rešǝ (Q020p Sittard),
vlaggen:
vlāgǝ (Q020p Sittard)
|
Plaggen of zoden die als nokbedekking worden gebruikt. Tegenwoordig wordt de nok vooral afgedekt met behulp van vorstpannen. Zie ook het lemma 'Vorstpan' in wld II.8, pag. 86. [N F, 9; N 4A, 34b]
II-9
|
| 25003 |
vlak, gelijk |
vlak:
vlaak (Q020p Sittard)
|
vlak [SGV (1914)]
III-4-4
|
| 24914 |
vlaktex |
gewand:
ein gewand (Q020p Sittard),
vlakte:
vlakte (Q020p Sittard),
vláktə (Q020p Sittard)
|
vlakte, vlakke of effen strook land [blakte] [N 81 (1980)]
III-4-4
|
| 19413 |
vlam |
vlam:
vlam (Q020p Sittard)
|
Vuurtong, vlam (vlam, laai) [N 79 (1979)]
III-2-1
|
| 20064 |
vlambloem (phlox drummondii hook.) |
floks:
idiosyncr.
floks (Q020p Sittard),
phlox drummondii
floks (Q020p Sittard)
|
flox, vlambloem || Vlambloem (phlox drummondi). De bladeren zijn langwerpig, de hogere met hun voet de stengel half omvattend. De plant is met klierharen bezet, meestal minder dan een halve meter hoog. De kelk en de slippen zijn omgekruld (kerkbloem, kermisbloem, vuurbloem, [N 92 (1982)]
III-2-1
|
| 29802 |
vlamoven |
vlamoven:
vlamǭvǝ (Q020p Sittard)
|
Oven waarbij het principe van de periodieke oven toegepast wordt op de continue-oven. De vlamoven bestaat uit twee, parallel aan elkaar gebouwde rijen gesloten ovenkamers die aan het uiteinde met elkaar verbonden zijn. Het bakproces wordt evenals bij de ringoven bepaald door een rondgaand vuur. Het grote verschil met de ringoven is, dat het ovenkanaal verdeeld is in vaste kamers, elk met een eigen in/uitrijpoort en met een gewelf dat in de diepterichting van de kamer verloopt. In iedere kamer bevindt zich aan een zijde op ca. 40 tot 50 cm van de dwarswand over de gehele diepte van de kamer een van vuurvaste stenen gemetseld muurtje van ongeveer een halve meter hoog, de vlammuur. Tussen vlammuur en zijwand is vlak boven de bodem een ijzeren rooster aangebracht. In het gewelf bevinden zich boven de roosters de stookgaten en ook de kijkgaten die afgesloten worden door ijzeren deksels in een zandring. In de achterbinnenwand van elke kamer is een aftrekopening aangebracht die met behulp van schuiven gesloten kan worden en die toegang biedt tot het tussen beide rijen kamers gelegen gemeenschappelijke rookkanaal dat aan het uiteinde verbonden is met de schoorsteen. In de zijmuren tussen de kamers zitten openingen, de fietsenrekken, die de verbrandingsgassen doorlaten naar de volgende kamer. In de bodem van de oven is een netwerk van kanalen aangebracht dat op een aantal plaatsen met de buitenlucht in verbinding staat (Janssen, pag. 137/138). De vlamoven werd vooral gebruikt bij de produktie van straatklinkers. [N 49, 71b; monogr.; N 98, 127 add.]
II-8
|
| 29314 |
vlas |
vlas:
vlas (Q020p Sittard)
|
Linum usitatissimum L. De vlasteelt heeft, waarschijnlijk wel ten onrechte vanwege het vroege verdwijnen ervan, weinig aandacht gekregen in de enquêtes in Limburg; wellicht werd het verbouwen van vlas als een exclusief Vlaamse aangelegenheid beschouwd. Maar het is in Limburg zeker niet onbekend. De vlasteelt komt zijdelings ter sprake in de vakterminologie van de touwslager, zie aflevering II.7. Men onderscheidt wel vezelvlas, speciaal geteeld voor het maken van garens, en het kortere en meer vertakte olievlas, geteeld voor de oliehoudende zaadbollen; zie de lemmaɛs Lijnzaad, Vlaszaad en volgende in de vorige paragraaf. Het vlas wordt uitgetrokken (geplukt), tot bussels gebonden en op hopen te drogen gezet. Daarna wordt het gerepeld: de zaadbollen worden van de stelen verwijderd en gebroken met een dorsvlegel; het kaf ervan wordt aan de beesten gevoederd. De stengels worden vervolgens in een sloot geroot, waardoor het lint loskomt van de houtdelen van de stengel. Daarna wordt het vlas gebraakt, gezwingeld of gehekeld, om de houtachtige delen los te maken en te verwijderen. Het zijn drie verschillende handelingen, met verschillende toestellen (braak, zwingel en hekel), maar hetzelfde doel. Een braak bestaat gewoonlijk uit tandrollen; een zwingel is een soort molen en een hekel een plank met rechtop staande pinnen. Het lint wordt gesponnen en geweven tot linnengoed. Het vezelhoudende afval, of hede, wordt soms gebruikt voor grof weefwerk zoals meelzakken, maar meestal om reten in houten boten te stoppen, om gasbuizen af te dichten, enz. [Wi 54; monogr.]
I-5
|