| 25445 |
werveluitsteeksels losmaken |
knots lossnijden:
knǫts lǫsnajǝ (Q162p Tongeren)
|
De werveluitsteeksels losmaken om de ribben dikker te laten lijken. [N 28, 92]
II-1
|
| 25135 |
wervelwind |
houwvrouw:
houvrou (Q162p Tongeren),
hoͅuwvroͅu (Q162p Tongeren),
mv.: -ë; (zelden gebruikt) ps. vragen ò of puntje boven de o?
hòuvròu (Q162p Tongeren),
ouder
də hoͅuvroͅu (Q162p Tongeren)
|
wervelwind || wervelwind [hauwmauw, remouw, hauw, ow, mouwmeuke, windroes] [N 22 (1963)] || Wervelwind. Hoe noemt men een ronddraaiende wind, die stof en zand van de grond doet opwervelen of water als een zuil omhoogzuigt ? (Nederl. wervelwind, in heviger vorm wel cycloon. N.B. Het Zeeuws-vlaamse nikkelstaart, het Drentse nokstaart, enz. doen ve [ZND 49 (1958)]
III-4-4
|
| 30848 |
wetsteen |
slijpsteen:
slępstęi̯.n (Q162p Tongeren)
|
De doorgaans in flauw-ovale punten uitlopende, platte korund (carborundum) steen van ongeveer 20-30 cm. lang, waarmee de zeis of de zicht gewet wordt in het veld. Zie de toelichting bij het lemma ''strekel'' en de algemene toelichting bij deze paragraaf. Daar het (oude) onderscheid tussen beide instrumenten (voornamelijk) in het materiaal lag, konden de opgaven met het element -steen hier worden ondergebracht. Niet altijd was de wetsteen van de industriële carborundum-steen vervaardigd. De zegsman van L 434 voegt toe dat de wetsteen gewoonlijk een stuk harde Naamse steen was; die van L 269 en Q 101 dat het een stuk leisteen was en soms gebruikte men een stuk dakpan (zie het betreffende woordtype). Aangaande het onderscheid tussen de kennelijk naast elkaar gebruikte wetsteen en cementen strekel, merkt de zegsman van L 313 nog op dat "de wetsteen korter (is) dan de cementen strekel en wordt gebruikt als de zeis te bot is om ze te wetten (sc. met de strekel) en nog te scherp om ze te haren". Zie verder de toelichting bij het lemma ''slijpbus''.' [N 18, 82; N 18, 80 add.; N 14, 131 add.; N 15 add.; JG 1a, 1b, 1d; A 4, 28f; A 23, 16II; L 20, 28f; Gwn 7, add.; monogr.]
I-3
|
| 32900 |
wetten met de wetsteen |
slijpen:
slai̯.pǝ (Q162p Tongeren)
|
Het scherpen van de zeis of de zicht met de wetsteen. Zie de algemene toelichting bij deze paragraaf en afbeelding 9, nummer 2. [JG 1a, 1b; add. uit: N 14, 131; N 18, 80; A 4, 28; A 14, 10; A 23, 16; monogr.]
I-3
|
| 29146 |
weverij |
spin:
spē̜n (Q162p Tongeren)
|
Ruimte waarin geweven wordt. Naast een ruimte in het huis (zie het lemma ɛweefkamerɛ) kan de plaats waar geweven wordt ook buiten het huis zijn, bijv. een schuur, zomerhuisje of een spinhuis. De weverij kan ook een afdeling in een fabriek betekenen.' [N 39, 4; N 5A øIŋ, 9a; monogr.]
II-7
|
| 24408 |
wezel |
eierwezel:
ejɛrweͅsəl (Q162p Tongeren),
muishondje:
maushu:ntje (Q162p Tongeren),
wezel:
wezel (Q162p Tongeren),
[Mustela nivalis]
wêssël (Q162p Tongeren),
in de zegswijze: zo bang (oid) als een wezel
wezl (Q162p Tongeren)
|
wezel [ZND 48 (1954)], [ZND 48 (1954)], [ZND 48 (1954)]
III-4-2
|
| 17864 |
wiebelen |
dantelen:
onvast te been, dronken
dêendëlë (Q162p Tongeren),
waggelen:
wággele (Q162p Tongeren)
|
Wiebelen: onvast heen en weer bewegen (wiebelen, kwikken, kwikkelen, wiegelen, waggelen) [N 108 (2001)]
III-1-2
|
| 33300 |
wieden, algemeen |
geden:
gē̜i̯ǝ (Q162p Tongeren),
gē̜ǝ (Q162p Tongeren),
schoon maken:
šōn mǭkǝ (Q162p Tongeren),
trekken:
trękǝ (Q162p Tongeren)
|
Onkruid bestrijden in het algemeen, ongeacht de manier waarop of het gereedschap waarmee dat gebeurt. Vergelijk ook de meer specifieke handelingen in de andere lemmaɛs van deze paragraaf. De benamingen voor het object onkruid, dat in de woordtypen tussen haken is geplaatst, vindt men in het lemma Onkruid, Algemeen. [N 15, 2; N Q, 11b; JG 1a, 1b, 2c; A 47, 11b; L B2, 272; L 8, 92; S 43, Wi 39; monogr.; add. uit N 18, 8b; A 39, 1b]
I-5
|
| 33303 |
wiedschopje |
handkrabbertje:
hāntkrɛbǝrkǝ (Q162p Tongeren)
|
Klein schepje met handvat, voor het af- en/of uitsteken van onkruid; soms ook gebruikt om voer voor kleinvee uit te steken of om te poten. Voor het type scheven, zie het lemma Paardebloem. [N 18, 53; monogr.; add. uit N 18, 18b; GV, K7]
I-5
|
| 19969 |
wieg |
wieg:
dë wieg (Q162p Tongeren)
|
wieg; bak- of mandvormig ledikantje voor zeer kleine kinderen [wieg, krib, zuus] [N 115 (2003)]
III-2-2
|