| 34002 |
aftuigen |
onthamen:
onthǭmǝ (P121p Ulbeek)
|
Het paard van het trektuig ontdoen door de verschillende delen van het paardetuig los te gespen en af te nemen. [JG 1b; N 8, 97b]
I-10
|
| 24848 |
afvallen van bladeren |
vallen:
vallen (P121p Ulbeek)
|
afvallen v. bladeren [ZND 32 (1939)]
III-4-3
|
| 33645 |
akker |
akker:
akǝr (P121p Ulbeek),
eigendom:
ęi̯gǝndom (P121p Ulbeek),
perceel:
pǝrsęl (P121p Ulbeek),
stuk:
støk (P121p Ulbeek)
|
Met het begrip ɛakkerɛ wordt in dit lemma bedoeld een bepaald begrensd stuk akkerland of bouwland. Veel respondenten uit Belgisch Limburg beschouwen perceel als een notariswoord. De woordtypen tarweland, haverland, bietenland, korenveld en koren duiden op een stuk land waarop een bepaald gewas wordt verbouwd.' [N 27, 2a; N 11, 1b; A 11, 4; A 3, 40; JG 1a, 1b, 1d; L 37, 11b; L 19b, 1a; Vld.; monogr.]
I-8
|
| 24866 |
akkerdistel, distel |
dissel:
dissel (P121p Ulbeek)
|
distel [ZND 01 (1922)]
III-4-3
|
| 33655 |
akkergrens, grensvoor |
reen:
rēn (P121p Ulbeek),
ręi̯n (P121p Ulbeek)
|
De grens tussen twee afzonderlijke akkers in de vorm van een diepe voor die met de ploeg getrokken wordt. Zie voor de fonetische documentatie van de woorddelen øvoorŋ resp. øvoordŋ het lemma ɛploegvoorɛ (wld I.1, blz. 105-106).' [N 11, 56; N 11A, 120; JG 1a, 1b, 1c, 1d, 2c; L B2, 268; L 24, 27; L 41, 24; monogr.]
I-8
|
| 32837 |
akkersleep, weidesleep |
reep:
ręi̯p (P121p Ulbeek)
|
Het toestel of werktuig waarmee men de akker en/of de weide sleept. Behalve de sleeptypen die door de afb. 89 t/m 95 worden voorgesteld, werd ook de omgekeerde eg als sleep gebruikt. Zo nodig verzwaarde men die met graszoden, een zak aarde of iets dergelijks. Vaak werd de sleepeg voorzien van berkenrijs, doorn- of braamtakken of prikkeldraad. Men kon deze tussen de egbalken door vlechten, onder de eg vastbinden of achter aan de eg bevestigen. Zulk een sleep gebruikte men vooral om pas gezaaid spurrie-, klaver-en graszaad slepend in de grond te brengen. Soms werd er ook een tarwe- of een aardappelveld mee bewerkt. De omgekeerde eg kon - al dan niet voorzien van rijshout e.d. - ook als weidesleep dienen, voor het slechten van molshopen, het fijner uitsmeren van verspreide mest en ter bestrijding van mosvorming. Men sleepte de akker of de weide soms ook wel met een grote bos berken- of andere takken, die men van voren bijeenbond of - gespreid - tussen twee balken klemde. Voor het ''sleep''-gedeelte van varianten verderop in het lemma zie men het simplex sleep aan het begin. In het lemma ''eg'' vindt men de waarde van het woord(deel ''eg'' resp. ''eg'' verklaard. [JG 1a+ 1b+ 1c+ 1d; N 11, 85; N 11A, 179 + 181b + c; N 14, 81; N 18, 22; N 27, 1a add.; N J, 10; N P, 17 + 18; N Q, 17; A 13, 16b; A 40, 10a + b; div.; monogr.]
I-2
|
| 23195 |
allerheiligen |
allerheiligen:
alderheiliege (P121p Ulbeek)
|
Allerheiligen. [ZND 19A (1936)]
III-3-3
|
| 23196 |
allerzielen |
allerzielen:
alderziele (P121p Ulbeek)
|
Allerzielen. [ZND 19A (1936)]
III-3-3
|
| 22335 |
alles kwijt |
plat:
plat (P121p Ulbeek),
platzak:
ene platzak (P121p Ulbeek)
|
Hoe heet iemand die alles bij het spel (bijvoorbeeld bij het knikkeren) heeft verloren? [ZND 29 (1938)]
III-3-2
|
| 23254 |
altaar |
altaar (<lat.):
op den ootour (P121p Ulbeek),
op dən altaar (P121p Ulbeek)
|
Op het altaar (let op het geslacht!) [ZND 32 (1939)]
III-3-3
|