| 32672 |
asblok |
asblok:
as˱blǫk (Q101p Valkenburg),
tusas:
tøšas (Q101p Valkenburg)
|
Houten blok met aan de onderzijde een gleuf waarin de metalen as bevestigd wordt, ter versteviging van de as. Zie verder ook WLD I.1 voor het asblok van de ploeg. [N 17, 40 + 44j + 50b + 51; N G, 48a; JG 1a; JG 1b; JG 1c; JG 2b; monogr.]
I-13
|
| 30553 |
asfaltpapier |
asfalt:
asfalt (Q101p Valkenburg)
|
Poreus bordpapier, gedrenkt in asfalt of zware teeroliën. Asfaltpapier wordt gebruikt als isolatiemateriaal tegen vocht maar ook als dakbedekking. 'Lodorite' is een asfaltbitumen juteweefsel dat als afdichtingsmateriaal in stroken wordt verwerkt. [N 31, 36b; N 64, 155b; monogr.]
II-9
|
| 23780 |
askruisje |
asselekruisje:
esjelekruuske (Q101p Valkenburg)
|
Het Askruisje [assekrüske, esjekruuts]. [N 96C (1989)]
III-3-3
|
| 23603 |
asperges me |
zegenliedje:
zaegeleedsje (Q101p Valkenburg)
|
Het gezang dat voorafgaand aan de hoogmis gezongen wordt onder de besprenkeling met wijwater: "Asperges me...."of "Vidi aquam...."(in de Paastijd). [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 22897 |
aswoensdag |
asgoensdag:
esjgoonsdig (Q101p Valkenburg),
asselegoensdag:
ĕsjelegoonsdig (Q101p Valkenburg)
|
Aschwoensdag [SGV (1914)] || Aswoensdag, de eerste dag van de grote vasten [ésjermitwoch, aesjergoonsdiech, esjelegoonsdich]. [N 96C (1989)]
III-3-3
|
| 33499 |
augurk |
augurk:
augurk (Q101p Valkenburg, ...
Q101p Valkenburg)
|
Een soort van kleine komkommer die vaak in azijn wordt ingemaakt; een augurk (canichon, augurk). [N 82 (1981)]
I-7
|
| 23401 |
aureool |
heiligenring:
hèllige ringk (Q101p Valkenburg)
|
De gouden lichtkrans of -kring boven om het hoofd van een heiligenbeeld [aureool, nimbus?]. [N 96A (1989)]
III-3-3
|
| 31935 |
avegaar |
ever:
ē̜vǝr (Q101p Valkenburg),
never:
nē̜vǝr (Q101p Valkenburg),
vlim:
vløm (Q101p Valkenburg)
|
Grote handboor met schroef- of lepelvormig uitlopend boorijzer dat met een dwarsstang wordt rondgedraaid en dient om zeer diepe en/of wijde gaten te boren. Zie ook afb. 79 en 80. De avegaar wordt door verschillende houtbewerkers gebruikt. De wagenmaker boort er onder meer de naven van karwielen mee uit, terwijl de klompenmaker de avegaar gebruikt om er aan de binnenkant van klompen hout mee weg te halen. Dit lemma bevat alleen algemene benamingen voor de avegaar (onder A), de schroefavegaar (onder B) en de lepelavegaar (onder C). Specifieke uitvoeringen van de avegaar zoals die bijvoorbeeld door de kuiper, de klompenmaker en de wagenmaker worden gebruikt, worden behandeld in de paragrafen over de terminologie van deze beroepen. Vgl. voor het woordtype never, dat werd opgegeven door respondenten uit Swalmen, Geulle en Valkenburg (L 331, Q 18, Q 101) ook het Limburgs Idioticon, pag. 176, s.v. never, ø̄Kruisboor. Geh. Kempenlandø̄ en voor het woordtype borendrouw uit Eupen (Q 284) RhWb (I), kol. 1437, s.v. Drau, ø̄das Gestell am Handbohrer, das den eingesetzten Bohrer dreht, Bohrwinde Drehbügelø̄. Met de lepelavegaar werken werd in Hasselt (Q 2) uitbuikeren (ø̜̄ǝt˱bø̜̄.kǝrǝ) genoemd. [N G, 32a; N 53, 167a-c; L 32, 35; A 32, 8; monogr.]
II-12
|
| 23257 |
avondgebed |
avondgebed:
aovendgebed (Q101p Valkenburg)
|
Het avondgebed/avondsgebed met gewetensonderzoek [aovendgebed, aovesgebed, aoëvetsjebed?]. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 20582 |
avondmaal |
avondbrood:
aovendbroid (Q101p Valkenburg, ...
Q101p Valkenburg),
aoventbroeat (Q101p Valkenburg),
aovëndbroid (Q101p Valkenburg),
avoendbroid (Q101p Valkenburg),
avondbroodeten:
aovendbrôôadeete (Q101p Valkenburg),
avondeten:
aovendaite (Q101p Valkenburg),
aovent-aèten (Q101p Valkenburg),
aoventaete (Q101p Valkenburg),
aoventeete (Q101p Valkenburg),
aovondeten (Q101p Valkenburg),
avvendeten (Q101p Valkenburg),
oaveteten (Q101p Valkenburg),
als het geen broodmaaltijd is
aovendeete (Q101p Valkenburg),
avondseten:
aovesaeten (Q101p Valkenburg),
koffiedrinken, het -:
als het een broodmaaltijd is , anders aovendeete
koffiedrinke (Q101p Valkenburg),
salade:
schjlaat (Q101p Valkenburg),
schlaat (Q101p Valkenburg),
sjlaat (Q101p Valkenburg),
souper:
deftiger
souper (Q101p Valkenburg)
|
avondeten || de laatste maaltijd van de dag (verschil tussen zomer en winter [N 06 (1960)] || de laatste maaltijd van de dag, avondeten [ZND 02 (1923)] || namen en uren van de dagelijkse maaltijden: 7 / 8 uur [ZND 18G (1935)] || namen en uren van de dagelijkse maaltijden: avond [ZND 18G (1935)] || namen en uren van de dagelijkse maaltijden: avondeten [ZND 18G (1935)] || namen en uren van de dagelijkse maaltijden: souper [ZND 18G (1935)] || namen en uren van de dagelijkse maaltijden: tussen 18 en 20 uur [ZND 18G (1935)]
III-2-3
|