| 24213 |
nachtegaal |
nachtegaal:
nachtegaal (L268p Velden, ...
L268p Velden)
|
nachtegaal [SGV (1914)] || nachtegaal (16,5 bekend; kleine bruine vogel met rossige staart; vrij zeldzame zomervogel; verborgen levend; beroemd om de zang [N 09 (1961)]
III-4-1
|
| 18937 |
nadeel |
nadeel:
noadeil (L268p Velden)
|
nadeel [SGV (1914)]
III-1-4
|
| 20138 |
nageboorte |
bocht:
cf. VD s.v. "IV bocht"5. (gew.) nageboorte
boog (L268p Velden),
nageboorte:
naogebourte (L268p Velden)
|
menselijke nageboorte [N 10C (zj)] || nageboorte van de mens; hoe noemde men vroeger - -? [DC 33 (1961)]
III-2-2
|
| 34179 |
nageboorte van de koe |
bocht:
box (L268p Velden),
bø̜x (L268p Velden),
bōx (L268p Velden),
nageboorte:
nǭgǝbǫu̯rtǝ (L268p Velden)
|
[N 3A, 57a; JG 1a, 1b; A 33, 19b; monogr.]
I-11
|
| 33881 |
nageboorte van het paard |
bocht:
bōx (L268p Velden),
lichter:
lęxtǝr (L268p Velden),
nageboorte:
nǭgǝbǫrtǝ (L268p Velden)
|
Moederkoek die na de geboorte van het veulen afkomt. [A 33, 19a; N 8, 54 en 55]
I-9
|
| 20081 |
nagelbloem (clethra alnifolia) |
violet:
flet (L268p Velden, ...
L268p Velden)
|
giroffel (nagelbloem) [SGV (1914)] || nagelbloem (anjelier) [SGV (1914)]
III-2-1
|
| 32955 |
nagras, tweede hooioogst |
groe(n)maad:
gromǝt (L268p Velden),
grōmǝnt (L268p Velden),
nagras:
nǫgrās (L268p Velden),
nahooi:
nǫhø̜i̯ (L268p Velden)
|
De opbrengst van de tweede maal dat er gehooid wordt, doorgaans eind augustus; zie de algemene toelichting bij deze paragraaf (''nagras''). [N 14, 128b, JG 1a, 1b en 2b; A 4, 26a; A GV, 2Gr.; L B2, 345; L 5, 8; L 14, 15; Gwn 7, 10; Wi 58; S 25; monogr.]
I-3
|
| 20134 |
najaarskatje |
herfstkat:
ideosyncr.
herfskat (L268p Velden)
|
Hoe noemt u een in het najaar geboren katje (assiedelleke, toementkatje, tommerkat) [N 83 (1981)]
III-2-1
|
| 33098 |
naoogstrijf |
landhark:
lanthɛrǝk (L268p Velden),
scharhark:
sxarhęrǝk (L268p Velden)
|
Het stuk gereedschap dat voor het naoogsten wordt gebruikt. Doorgaans doet men dit met de grote houten hark die ook voor het bijeenhalen van het hooi wordt gebruikt. Zie het lemma ''houten hooihark'' (4.2.4) in aflevering I.3. Maar er is ook ander gereedschap voor in omloop, met name een zeer grote hark met een blok van meer dan één meter (tot wel 150 cm) breed en met grote ijzeren tanden, ook wel bosduivel genoemd en ook gebruikt voor het bijeenhalen van bladeren of dennenaalden voor de potstal. Dit laatste benoemingsmotief is bijeengezet in de woordtypen achterin het lemma. In de volgende plaatsen is opgegeven dat men naoogst met de harkmachine (vergelijk het lemma ''hooivergaarmachine'' (4.2.11) in aflevering I.3: L 163, 163a, P 177 (scharmachine: sxē̜ǝrmašen), 195 (idem), Q 121c, 162 en 166 (gritselmachine: gritsǝlmǝšin). In L 164, 265, 290 en 368b is opgegeven dat men naoogst met de houten eg; in L 214, 270, 286 en Q 77 met de houten gaffel. Soms is de constructie van de houten hooihark extra verzwaard om het graanveld na te oogsen; zo is in L 318b, 320c, Q 2 en 2b opgegeven dat de hark twee stelen heeft en in K 357, L 163, 163a, 321 en Q 71 dat er aparte handvaten aan de steel zijn gemonteerd om gemakkelijker te kunnen trekken.' [N 15, 38b en 38c; N 18, 93; JG 1a, 1b, 2c; L 34, 41; monogr.; add. uit N 15, 38a]
I-4
|
| 33097 |
nascharren, naoogsten |
afharken:
āfhęrkǝ (L268p Velden)
|
De akker naoogsten met een rijf of houten hark. De boer deed dit doorgaans zelf, in tegenstelling tot het aren lezen dat dan door anderen werd gedaan. Zie de toelichting bij het lemma ''aren lezen'' (5.2.4). [N 15, 38a; JG 1a, 1b; L 34, 40; monogr.; add. uit N 15, 35; N 18, 93]
I-4
|