| 33437 |
hooizolder, koestalzolder, schelf |
hooischelf(t):
hoi̯sxɛlǝf (Q078p Wellen),
hooistal:
hoi̯[stal] (Q078p Wellen),
hooitas:
hoi̯tas (Q078p Wellen),
hooizolder:
hoi̯zǫldǝr (Q078p Wellen),
schelf(t):
sxɛlǝf (Q078p Wellen),
tas:
tas (Q078p Wellen)
|
De boven de koestal gelegen zolder, waar meestal hooi bewaard wordt. Het komt voor dat deze zolder deel uitmaakt van de schuur of alleen vanuit de schuur bereikbaar is. Vandaar benamingen die eigenlijk horen bij een zolder in de schuur. De zoldering boven de koeien is vaak een schelf en bestaat uit een of twee lagen rondhout, los op de gebintbalken gelegd, die worden afgedekt met takkenbossen of horden en soms nog dichtgesmeerd met stro en leem. Bij grotere bedrijven is deze zoldering ook wel gemetseld in kleine bogen. De koestalzolder heeft dan wel voordeel van de warmte van de koeien, maar geen nadeel van de opstijgende damp. Een dergelijke schelf wordt gebruikt om hooi op te bergen, vaak ook stro en een enkele keer ook (ongedorst) graan. Een schelf kan op verschillende plaatsen in bedrijfsgebouwen voorkomen. Opgemerkt zij, dat schelf(t) in Q 90, 174, 177, 178 en 179 de benaming is voor "afdak, karschop, wagenloods". Uit het feit dat voor die plaatsen schelf(t) ook voor hooiberging werd opgegeven, mag men afleiden dat het hooi daar in de "schuil" of onder een daarop gelijkend afdak werd bewaard. De benamingen voor de zolder in het algemeen en voor de graanzolder worden behandeld in de aflevering over het boerenhuis (I.7). De benaming hooizolder moet beschouwd worden als een recent neologisme, zeker in Belgisch Limburg. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel (stal) het lemma "stal" (2.1.2). Zie afbeelding 16. [N 5A, 55; N 4A, 13d en 13e; N 5, 84, 85, 90 en 91; JG 1a, 1b en 2c; A 7, 32; A 16, 5a; L 42, 24; L 47, 8a; L 48, 11; Lu 2, 11; S 50; Gwn 4, 9; Wi 17; monogr.; add. uit N 5A, 58b; A 44, 21h; L B2, 292]
I-6
|
| 22673 |
hoorn |
hoorn:
joon (Q078p Wellen)
|
het blaasinstrument zonder ventielen, met een zachte toon [hoorn, waldhoorn] [N 112 (2006)]
III-3-2
|
| 34073 |
hoorn van de koe |
hoorn:
høǝn (Q078p Wellen),
hōǝn (Q078p Wellen),
juu̯ǝn (Q078p Wellen),
jō.n (Q078p Wellen),
jōǝn (Q078p Wellen, ...
Q078p Wellen)
|
[N 3A, 106a; JG 1a, 1b; L 1a-m; L 27, 25; S 15; Wi 14; monogr.]
I-11
|
| 24169 |
hop |
hop:
hoep (Q078p Wellen),
hup (Q078p Wellen),
hǫp (Q078p Wellen),
vdBerg; omgesp.
hup (Q078p Wellen)
|
De vrouwelijke bloemen van de hopplant die bij de wort worden gedaan. Volgens de zegsman uit L 210 gebruikte men uitsluitend Beierse en Tsjechische hop. De afgewerkte hop werd aan de varkens gevoerd. Ook de invuller uit L 318 vermeldt dat men Beierse hop verwerkte. De respondent uit Q 99 merkt op dat de hop in grote tonvormige jute balen uit Tsjechoslowakije kwam omdat de inheemse hop niet krachtig genoeg was. De invuller uit L 325 merkt op dat alleen het stuifmeel van de hop werd gebruikt. [N 35, 49; monogr.] || hop [ZND m] || hop (28 zeer zeldzame zomervogel met opvallende vouwkuif; roep [hoep-hoep] [N 09 (1961)] || Humulus lupulus L. Een tot 4,50 meter hoge slingerplant met een ruw-knobbelige stevige stengel, die bloeit van juli tot september: de mannelijke bloemen in vaalgele pluimen, de vrouwelijke in hangende trossen van bolvormige vruchtkegels, de zogenamde hopbellen. De olieachtige stof in deze hopbellen wordt gebruikt bij de bereiding van bier. [Wi 52; monogr.]
I-5, II-2, III-4-1
|
| 32926 |
hopen spreiden |
uitbreken:
ǫǝ.t˱brię.kǝ (Q078p Wellen)
|
Het uiteengooien van de middelgrote soort hopen. Het voorwerp van de overgankelijke werkwoorden is steeds: hopen. ø...ŋ wijst op identieke antwoorden als in het lemma ''zwaden spreiden''.' [N 14, 109]
I-3
|
| 25761 |
hopzeef |
muts:
muts (Q078p Wellen)
|
De verschillende soorten werktuigen die gebruikt worden om de hop uit de wort te verwijderen. De "muts" die men in Q 78 kent, is een koperen zeef in de brouwketel waarin hopresten opgevangen worden. [N 35, 56; add.]
II-2
|
| 19675 |
hor |
vliegenvenster:
vligəvenstər (Q078p Wellen)
|
een scherm van groenen metaaldraad, dat voor de open ramen wordt geplaatst om vliegen, enz. buiten te houden [ZND 35 (1941)]
III-2-1
|
| 18233 |
horloge |
horloge:
horlou-dje (Q078p Wellen),
èn goou horlojde (Q078p Wellen),
ən gouwə hərloidə (Q078p Wellen),
ərluzə (Q078p Wellen)
|
een gouden horloge [ZND 27 (1938)] || horloge [ZND 01 (1922)] || horloge: horloge
III-1-3
|
| 18149 |
horrelvoet |
paardsvoet:
pjadsvoet (Q078p Wellen)
|
Misvormde voet (hompelvoet, horrelvoet, paardevoet, klompvoet). [N 107 (2001)]
III-1-2
|
| 17847 |
hotsen |
schokkelen:
djoëgele (Q078p Wellen)
|
hotsen [ZND 01 (1922)]
III-1-2
|