| 31706 |
dissel |
boom:
bau̯m (L269p Blerick, ...
L381p Echt,
L322p Haelen,
Q036p Nuth,
L381b Peij),
bom (Q203p Gulpen),
bu.m (Q002p Hasselt),
bōm (Q202p Eys, ...
Q113p Heerlen,
Q039p Hoensbroek,
K278p Lommel,
Q204a Mechelen,
Q030p Schinveld,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
būǝm (K317p Leopoldsburg),
bǫu̯m (Q027p Doenrade, ...
Q193p Gronsveld,
L291p Helden,
Q098p Schimmert,
Q162p Tongeren,
Q097p Ulestraten,
L271p Venlo),
bǭm (L297p Belfeld, ...
Q200p s-Gravenvoeren,
Q247p Sint-Martens-Voeren,
Q247a Sint-Pieters-Voeren,
Q101p Valkenburg),
(mv)
bø̜i̯m (L326p Grathem, ...
L271p Venlo,
Q201p Wijlre),
bø̜m (Q117p Nieuwenhagen),
deichsel:
dai̯ksǝl (Q262p Eynatten, ...
Q222p Vaals),
dersel:
dīǝrsǝl (L289p Weert),
dessel:
dęsǝl (Q019p Beek, ...
L381p Echt,
Q021p Geleen,
Q002p Hasselt,
L328p Heel,
Q113p Heerlen,
L330p Herten,
K317p Leopoldsburg,
L248p Lottum,
L382p Montfort,
L294p Neer,
L163p Ottersum,
L266p Sevenum,
L270p Tegelen,
K353p Tessenderlo,
L318b Tungelroy,
L271p Venlo,
L210p Venray),
dɛsǝl (Q001p Zonhoven),
desser:
dęsǝr (Q111p Klimmen, ...
Q095p Maastricht,
Q020p Sittard
[(meervoud: dęsǝš)]
),
dɛsǝr (Q156p Borgloon, ...
Q027p Doenrade,
Q193p Gronsveld,
Q019b Groot Genhout,
Q002p Hasselt,
Q111p Klimmen,
L434p Limbricht,
Q095p Maastricht,
L290p Panningen,
L270p Tegelen,
Q162p Tongeren,
Q101p Valkenburg),
dessi:
dęsi (K314p Kwaadmechelen),
dessiboom:
dęsibōm (K278p Lommel),
destel:
dɛstǝl (Q007p Eisden, ...
Q009p Maasmechelen),
dester:
dęstǝr (Q083p Bilzen, ...
Q002p Hasselt),
dijsem:
dē̜sǝm (P179p Aalst, ...
P113p Binderveld,
P224p Boekhout,
P218p Borlo,
P178p Brustem,
P182p Buvingen,
P115p Duras,
P175p Gingelom,
P173p Halmaal,
P050p Herk-de-Stad,
P219p Jeuk,
P180p Kerkom,
P176a Melveren,
P183p Mielen-boven-Aalst,
P214p Montenaken,
P117p Nieuwerkerken,
P177a Ordingen,
P176p Sint-Truiden,
P174p Velm,
P227p Vorsen,
P172p Wilderen),
dē̜ǝsǝm (P213p Niel-Bij-Sint-Truiden, ...
P118a Wijer,
P177p Zepperen),
dęi̯sǝm (P116p Gorsem, ...
P048p Halen,
P188p Hoepertingen,
P219p Jeuk,
P047p Loksbergen,
P181p Muizen,
P107a Rummen,
P212p Walshoutem),
dɛi̯sǝm (P185p Engelmanshoven),
dijsemboom:
dēhēsǝbom (P222p Opheers),
dēsǝmbǫu̯m (P186p Gelinden, ...
P184p Groot-Gelmen,
P197p Heers),
dēsǝmbǭm (P185p Engelmanshoven),
dē̜sǝmbau̯m (P194p Klein-Gelmen),
dę.sǝmbǫm (P223p Rukkelingen-Loon),
dęi̯zǝbau̯m (P196p Veulen),
dęi̯ǝsǝmbǫm (P220p Mechelen-Bovelingen),
dissel:
desǝl (P120p Alken, ...
L250p Arcen,
L295p Baarlo,
P053p Berbroek,
K358p Beringen,
Q083p Bilzen,
L269p Blerick,
L269p Blerick,
L317p Bocholt,
L360p Bree,
L426p Buchten,
L421p Dilsen,
P049p Donk,
L381p Echt,
Q007p Eisden,
L353p Eksel,
Q119p Eygelshoven,
Q087p Gellik,
Q003p Genk,
L164p Gennep,
Q018p Geulle,
L326p Grathem,
Q002p Hasselt,
L352p Hechtel,
L328p Heel,
L328p Heel,
L413p Helchteren,
P050p Herk-de-Stad,
L330p Herten,
K360p Heusden,
Q077p Hoeselt,
L246p Horst,
L246p Horst,
L414p Houthalen,
L320p Hunsel,
L316p Kaulille,
Q121p Kerkrade,
P055p Kermt,
L298p Kessel,
L370p Kessenich,
L369p Kinrooi,
K359p Koersel,
P118p Kozen,
P057p Kuringen,
K314p Kwaadmechelen,
Q088p Lanaken,
L267p Maasbree,
L267p Maasbree,
L372p Maaseik,
Q009p Maasmechelen,
Q095p Maastricht,
Q089p Martenslinde,
Q204a Mechelen,
L382p Montfort,
Q090p Mopertingen,
L288p Nederweert,
Q033p Oirsbeek,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
L314p Overpelt,
L290p Panningen,
L355p Peer,
L381b Peij,
L387p Posterholt,
L381a Putbroek,
Q012p Rekem,
L299p Reuver,
L329p Roermond,
Q093p Rosmeer,
P052p Schulen,
L266p Sevenum,
L266p Sevenum,
L313p Sint Huibrechts Lille,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
P176p Sint-Truiden,
Q015p Stein,
L378p Stevensweert,
P058p Stevoort,
P056p Stokrooie,
L318p Stramproy,
L331p Swalmen,
K353p Tessenderlo,
Q162p Tongeren,
L271p Venlo,
Q080p Vliermaal,
Q008p Vucht,
Q117a Waubach,
L289p Weert,
Q078p Wellen,
L375p Wessem,
L354p Wijchmaal,
P118a Wijer,
Q073p Wimmertingen,
K361p Zolder),
disǝl (L282p Achel, ...
L417p As,
L359p Beek,
Q071p Diepenbeek,
L421p Dilsen,
L419p Elen,
L363p Ellikom,
L164p Gennep,
Q173p Genoelselderen,
L360a Gerdingen,
L366p Gruitrode,
L370p Kessenich,
L369p Kinrooi,
L422p Lanklaar,
L372p Maaseik,
L364p Meeuwen,
L319p Molenbeersel,
L367p Neerglabbeek,
L368p Neeroeteren,
L418p Niel-bij-As,
L416p Opglabbeek,
L371p Ophoven,
L362p Opitter,
L415p Opoeteren,
L358p Reppel,
L420p Rotem,
L423p Stokkem,
L245b Tienray,
Q162p Tongeren,
L361p Tongerlo,
L210p Venray,
L365p Wijshagen),
dęsǝl (K318p Berverlo, ...
Q002p Hasselt,
L316p Kaulille,
K278p Lommel,
P051p Lummen,
K315p Oostham,
Q001p Zonhoven),
dɛsǝl (L286p Hamont, ...
Q113p Heerlen,
P046p Linkhout,
P045p Meldert,
K357p Paal,
L387p Posterholt,
P044p Zelem),
disselboom:
deselbō.m (Q072p Beverst, ...
Q170p Grote-Spouwen,
Q091p Veldwezelt,
Q171p Vlijtingen),
desǝlbau̯m (L295p Baarlo, ...
L269p Blerick,
Q096a Borgharen,
L381p Echt,
L419p Elen,
L291p Helden,
L330p Herten,
L292p Heythuysen,
L376p Linne,
L332p Maasniel,
P193p Mettekoven,
L382p Montfort,
L381b Pey,
P189p Rijkel,
Q093p Rosmeer,
L378p Stevensweert,
L331p Swalmen,
L271p Venlo,
L386p Vlodrop),
desǝlbom (P195p Gutschoven, ...
Q178p Val-Meer,
Q164a Widooie),
desǝlboǝm (L210p Venray),
desǝlbum (Q002p Hasselt, ...
L312p Neerpelt,
Q001p Zonhoven),
desǝlbuǝm (L244c America, ...
L286p Hamont,
L246p Horst,
L313p Sint Huibrechts Lille),
desǝlbōm (Q102p Amby, ...
L327p Beegden,
L192p Bergen,
Q121c Bleijerheide,
Q035p Brunssum,
Q121a Chevremont,
Q071p Diepenbeek,
Q202p Eys
[(bij een eventuele moderne wagen met een boom)]
,
Q003p Genk,
P184p Groot-Gelmen,
Q203p Gulpen,
Q121d Haanrade,
Q121e Kaalheide,
Q121p Kerkrade,
L369p Kinrooi,
L267p Maasbree,
Q180p Mal,
Q204a Mechelen,
L290p Panningen,
Q032a Puth,
Q263p Raeren,
Q118p Schaesberg,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
Q121b Spekholzerheide,
L270p Tegelen,
P121p Ulbeek,
Q222p Vaals,
Q208p Vijlen,
Q172p Vroenhoven,
Q117a Waubach,
P177p Zepperen),
desǝlbōu̯m (L422p Lanklaar, ...
L377p Maasbracht,
L420p Rotem),
desǝlbūu̯m (L245p Meterik),
desǝlbūǝm (L246p Horst, ...
L246b Melderslo),
desǝlbǫu̯m (L324p Baexem, ...
Q019p Beek,
L300p Beesel,
Q163p Berg,
P187p Berlingen,
L269p Blerick,
L326p Grathem,
Q019b Groot Genhout,
L249p Grubbenvorst,
L429p Guttecoven,
L328p Heel,
L246c Hegelsom,
L426z Holtum,
L320p Hunsel,
L320b Kelpen,
L372p Maaseik,
Q095p Maastricht,
Q099p Meerssen,
Q199p Moelingen,
L294p Neer,
L433p Nieuwstadt,
Q010p Opgrimbie,
L381b Peij,
L381a Putbroek,
Q012p Rekem,
L329p Roermond,
L373p Roosteren,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
P121p Ulbeek,
Q101p Valkenburg,
L268p Velden,
L289p Weert,
Q078p Wellen,
L365p Wijshagen),
desǝlbǭm (L300p Beesel, ...
Q106p Bemelen,
L429a Berg,
L431p Dieteren,
L430p Einighausen,
Q021p Geleen,
Q111p Klimmen,
L299p Reuver,
L293p Roggel,
Q035a Rumpen,
Q015p Stein,
L432p Susteren),
desǝlb˙ōm (Q153p Gors-Opleeuw),
di.sǝlbō.m (Q242p Diets-Heur, ...
Q094p Hees,
Q174p Herderen,
Q077p Hoeselt,
Q089p Martenslinde,
Q169p Membruggen,
Q182p Nerem,
Q175p Riemst,
Q168a Rijkhoven,
Q076p Romershoven,
Q241p Rutten,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
Q181p Sluizen,
Q162p Tongeren,
Q075p Vliermaalroot,
Q155p Werm,
Q079a Wintershoven),
disǝlbau̯m (L367p Neerglabbeek),
disǝlbom (Q159p Broekom, ...
Q164p Heks,
P188p Hoepertingen,
L163p Ottersum,
Q166p Vechmaal),
disǝlbuǝm (L247p Broekhuizen, ...
L215a Wellerlooi),
disǝlbōm (Q192p Margraten, ...
L217p Meerlo,
Q032p Schinnen,
L214p Wanssum),
disǝlbōǝm (L165p Heijen),
disǝlbǫu̯m (P195p Gutschoven, ...
P188p Hoepertingen,
Q176a Ketsingen,
Q167p Koninksem,
L415p Opoeteren,
Q168p s-Herenelderen,
P192p Voort),
dęsǝlbau̯m (L322p Haelen),
dī.sǝlbom (Q240p Lauw),
dī.sǝlbō.m (Q157a Overrepen, ...
Q161p Piringen,
Q080p Vliermaal),
dī.sǝlbǫu̯m (Q156p Borgloon, ...
Q079p Guigoven,
Q157p Jesseren,
Q152p Kerniel,
Q074p Kortessem),
distel:
destǝl (K358p Beringen, ...
Q083p Bilzen,
L269p Blerick,
Q156p Borgloon,
L360p Bree,
L421p Dilsen,
Q086p Eigenbilzen,
Q198p Eijsden,
L363p Ellikom,
Q087p Gellik,
L164p Gennep,
Q203p Gulpen,
L286p Hamont,
Q002p Hasselt,
L413p Helchteren,
L291p Helden,
P050p Herk-de-Stad,
Q039p Hoensbroek,
Q188p Kanne,
L298p Kessel,
L315p Kleine-Brogel,
L422p Lanklaar,
Q009p Maasmechelen,
Q095p Maastricht,
L424p Meeswijk,
L364p Meeuwen,
Q199p Moelingen,
L319p Molenbeersel,
Q096c Neerharen,
L321p Neeritter,
L312p Neerpelt,
Q033p Oirsbeek,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
L314p Overpelt,
L355p Peer,
Q116p Simpelveld,
Q096d Smeermaas,
L423p Stokkem,
K353p Tessenderlo,
Q008p Vucht,
L354p Wijchmaal),
di ̞stǝl (Q090p Mopertingen
[(driehoek van voren)]
),
distǝl (Q178p Val-Meer),
dɛstǝl (Q284p Eupen),
distelboom:
destǝlbau̯m (L428p Born, ...
L323p Buggenum,
Q007p Eisden,
L318a Keent,
L377p Maasbracht,
Q099p Meerssen,
L424p Meeswijk,
L319p Molenbeersel,
L368p Neeroeteren,
L322a Nunhem,
Q098p Schimmert,
Q115p Schin op Geul),
destǝlbāu̯m (L289p Weert),
destǝlbōm (Q211p Bocholtz, ...
L421p Dilsen,
Q086p Eigenbilzen,
Q207p Epen,
Q119p Eygelshoven,
Q113p Heerlen,
Q039p Hoensbroek,
Q121p Kerkrade,
L434p Limbricht,
Q016p Lutterade,
Q204a Mechelen,
Q196p Mheer,
Q117p Nieuwenhagen,
Q033p Oirsbeek,
L355p Peer,
Q175p Riemst,
L296p Steyl,
Q209p Teuven,
Q112b Ubachsberg,
Q113a Welten),
destǝlbūm (L286p Hamont),
destǝlbǫm (Q192p Margraten, ...
Q203a Reijmerstok),
destǝlbǫu̯m (L324p Baexem, ...
L327p Beegden,
Q019p Beek,
L429a Berg,
Q011p Boorsem,
Q021p Geleen,
L384p Herkenbosch,
L269a Hout-Blerick,
Q100p Houthem,
L379p Laak,
Q009p Maasmechelen,
Q095p Maastricht,
Q034p Merkelbeek,
L382p Montfort,
L380p Ohé,
L288a Ospel,
Q012p Rekem,
L293p Roggel,
Q020p Sittard,
L374p Thorn,
Q013p Uikhoven,
Q101p Valkenburg,
L375p Wessem),
destǝlbǭm (L434a Broeksittard, ...
Q193p Gronsveld,
Q111p Klimmen,
Q197p Noorbeek,
Q036p Nuth,
Q247a Sint-Pieters-Voeren,
Q112p Voerendaal),
destǝlbǭu̯m (L372p Maaseik),
detsǝlbǫǝm (L360p Bree),
distǝlbō.m (Q188p Kanne, ...
Q177p Millen,
Q178p Val-Meer,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
dɛstǝlbōm (Q262p Eynatten),
distelenboom:
destǝlǝbau̯m (L329p Roermond),
destǝlǝbōm (Q035p Brunssum),
destǝlǝbǫu̯m (L426p Buchten),
dobbele dissel:
dǫbǝl di.sǝl (Q072p Beverst),
enkele dissel:
e.ŋkǝl di.sǝl (Q072p Beverst),
halve disselboom:
halvǝ desǝlbǫu̯m (L384p Herkenbosch),
kandelbeitel:
kandǝlbēsǝl (Q121c Bleijerheide),
karboom:
karbōm (Q113p Heerlen),
kɛrbau̯m (L269p Blerick, ...
L318b Tungelroy),
karrenboom:
karǝbōm (Q208p Vijlen),
kort disseltje:
kǫt desǝlkǝ (Q083p Bilzen),
korte dijsem:
kǫrtǝ dęi̯sǝm (P212p Walshoutem),
kǫtǝn dęi̯sǝm (P211p Waasmont),
korte dissel:
kø̜tǝn dęsǝl (P044p Zelem),
kǫrtǝ desǝl (L268p Velden),
kǫrtǝ disǝl (L163a Milsbeek, ...
L163p Ottersum),
korte disselboom:
korte disselboom (P188p Hoepertingen),
kotǝ desǝlbǫu̯m (P186p Gelinden, ...
P197p Heers),
kǫrtǝ desǝlbau̯m (L381p Echt),
korte distelboom:
kø̜tǝ destǝlbōm (Q204a Mechelen),
kromme distel:
kromme distel (L288a Ospel),
lange dijsem:
laŋǝn dęi̯sem (P211p Waasmont),
lange distelboom:
laŋǝ destǝlbōm (Q204a Mechelen),
slagboom:
šlāx˱bǭm (Q101p Valkenburg),
spanboom:
španbōm (Q121p Kerkrade),
voorboom:
vø̄rbǭm (Q021p Geleen)
|
Bijl waarvan het vlakke of holle blad dwars op de steel is bevestigd en naar de steel toe gekromd is. Zie ook afb. 6. Verschillende houtbewerkende beroepen maken gebruik van de dissel. De houtzager kapt er bijvoorbeeld boomstammen vierkant mee, terwijl de kuiper er de schuine kant aan de uiteinden van de duigen van een ton mee maakt. De timmerman hakt goten uit met behulp van de dissel met een hol blad. Het eerste lid uit het woordtype kandelbeitel uit Kerkrade-Bleijerheide (Q 121c) verwijst daar naar. Bij de wagenmaker dient de dissel onder meer voor het bekappen van naven en spaken en bij de klompenmaker om een klomp zijn eerste, ruwe vorm te geven. Voor deze laatstgenoemde werkzaamheden wordt een dissel met korte steel gebruikt. Zie ook afb. 235. [N E, 32c-d; N G, 42a-b; N 50, 18b; N 53, 89a; N 97, 11c; A 29a, 2c; monogr.] || Een (korte of lange) boom of balk die aan het voorste asblok van de driewielige kar, de boomwagen of de wagen bevestigd is. De bespanning van de paarden wordt aan deze balk bevestigd. Naargelang de lengte onderscheidt men de korte of kromme dissel (meestal te vinden bij de driewielige kar en de boomwagen), waaraan ten hoogste twee paarden ingespannen konden worden en de lange dissel (meestal te vinden bij de wagen), waaraan twee of meer paarden ingespannen konden worden. De woordtypen die via een attribuut één van deze twee disseltypen aanduiden zijn samengebracht op het einde van het lemma. [N 17, 44a + 50b; N G, 70i-j; JG 1b; JG 1c; JG 1d; JG 2b; A 27, 19 + 21 + 22a; Lu 5, 19 + 21 + 22a; Wi 15; R 3, 93; L 33, 32; monogr.]
I-13, II-12
|