| 32709 |
uiteenploegen |
aanschieten aan de reen:
ǭǝnsxitǝn ǭǝn dǝ rīǝn (P178p Brustem),
afakkeren:
af[akkeren] (P222p Opheers),
ã.f˱[akkeren] (Q002a Godschei, ...
P057p Kuringen),
ãf˱[akkeren] (Q002p Hasselt),
ǭf˱[akkeren] (P118p Kozen, ...
P058p Stevoort),
afbouwen:
af˱[bouwen] (L164p Gennep, ...
L265p Meijel,
L163p Ottersum),
ã.f˱[bouwen] (L290p Panningen),
ãf˱[bouwen] (L246p Horst),
ãf˱bǭu̯ǝ (L312p Neerpelt),
āf˱[bouwen] (L295p Baarlo, ...
L248p Lottum,
L266p Sevenum,
L270p Tegelen,
L268p Velden),
áf˱[bouwen] (L215p Blitterswijck, ...
L214p Wanssum),
áf˱bōǝn (K357p Paal),
afeenploegen:
af˱ęi̯ǝnplugǝ (K278p Lommel),
afklieven:
afklivǝ (P173p Halmaal, ...
P174p Velm),
afploegen:
af[ploegen] (P176p Sint-Truiden),
ã.f[ploegen] (L360p Bree, ...
L286p Hamont,
L364p Meeuwen,
L368p Neeroeteren,
L373p Roosteren),
ãf[ploegen] (L295p Baarlo, ...
L428p Born,
L288c Eind,
L288p Nederweert,
Q098p Schimmert,
L432p Susteren,
Q097p Ulestraten),
afrijden:
afrę̄i̯ǝ (K318p Berverlo, ...
K317p Leopoldsburg),
afrę̄ǝ (P050p Herk-de-Stad),
ā.frę̄ǝ (P053p Berbroek),
áfrę̄ǝ (P046p Linkhout),
áfrę̄ǝn (K314p Kwaadmechelen),
afslaan:
afslǭn (L192b Aijen, ...
L159a Middelaar,
L163a Milsbeek,
L115p Mook,
L163p Ottersum,
L192a Siebengewald),
āfslǭn (L268p Velden),
áfslǫ (L244c America),
áfslǭn (L215p Blitterswijck, ...
L214a Geysteren,
L211p Leunen,
L217p Meerlo,
L209p Merselo,
L216p Oirlo,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L214p Wanssum),
ǭ.fslø̜.n (Q072p Beverst),
afslagen:
afslãgǝ (P045p Meldert),
afslǭgǝ (K353p Tessenderlo),
áfslãgǝ (K317a Kerkhoven, ...
K353p Tessenderlo),
áfslāgǝ (K357p Paal),
áfslǭgǝ (K318p Berverlo, ...
K315p Oostham),
áfslǭgǝn (K314p Kwaadmechelen),
aftrekken:
aftrękǝ (P175p Gingelom),
afvaren:
ãf˲vãrǝ (L320a Ell, ...
L288a Ospel,
L318b Tungelroy,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
buitensaan werpen:
būtǝs˱ǭn wɛ.rǝpǝ (Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
buitenwaarts rijden:
bøę̄tǝjáts rę̄ǝ (P050p Herk-de-Stad),
de akker opentrekken:
dǝn akǝr ōpǝtrękǝ (Q188p Kanne),
de voor omgooien:
dǝ vu̯ǫr ømgoi̯ǝ (Q162p Tongeren),
de voord uitvaren:
dǝ vǭrt˱ ū.t˲vã.rǝn (L316p Kaulille),
een holvoor maken:
ǝn hǫu̯lvǫu̯r mǭkǝ (P219p Jeuk),
gelijkvaren:
gǝlīk˲vãrǝ (Q117p Nieuwenhagen),
holvoren maken:
hő̄lvő̄rǝ mǭkǝ (P224p Boekhout),
klieven:
klīvǝ (Q072p Beverst),
met een stokvoor ploegen:
męt˱ ęn štǫ ̝k˲vǭr plōgǝ (Q191p Cadier),
naar de kant aanslaan:
nǭ dǝ kanjtj˱ ānslǭn (L383p Melick),
naar opzij omploegen:
nǫ ǫp˲zę̄i̯ ømplugǝn (L282p Achel),
op de reen aan werpen:
ǫp ˲dǝ rē.n ǭn wɛ. rǝpǝ (Q174p Herderen, ...
Q175p Riemst),
op de reen aanschieten:
ǫp ˲dǝ rīǝn ǭnskītǝ (P214p Montenaken),
op de reen beginnen:
ǫp ˲dǝ ręǝn bǝgenǝ (P220p Mechelen-Bovelingen),
op twee voren varen:
op twīǝ vǭrǝ vãrǝ (Q192p Margraten),
op twee zijden varen:
op twīǝ zii̯ǝ vãrǝ (Q192p Margraten),
openakkeren:
ou̯.pǝákǝrǝ (P223p Rukkelingen-Loon),
openklieven:
ou̯pǝklīvǝ (P179p Aalst),
openploegen:
uǝpǝplōgǝ (L317p Bocholt),
openrijden:
ou̯pǝrę̄ǝ (P048p Halen),
ō.pǝrę̄ǝ (P055p Kermt),
ōpǝrái̯ǝ (P045p Meldert),
ő̄.pǝrę̄ǝ (P052p Schulen),
ő̄pǝrę̄ǝ (P049p Donk),
ǫu̯pǝrę̄ǝ (P047p Loksbergen),
openslaan:
ō.pǝslø̜n (K360p Heusden),
ō.pǝslō.n (K361p Zolder),
ō.pǝslōǝ.n (Q001p Zonhoven),
ō.pǝslő̜n (P056p Stokrooie),
ō.pǝslū ̞.n (P051p Lummen),
ōpǝslūǝn (L414p Houthalen),
ūpǝslø̜n (K358p Beringen),
openslagen:
ūpǝslāgǝ (P044p Zelem),
uitakkeren:
ǭǝ.t˱ákǝrǝ (Q080p Vliermaal),
uiteenakkeren:
au̯.t˱iɛ.n[akkeren] (Q240p Lauw),
øę̄tęi̯ǝ.n[akkeren] (P118p Kozen),
őtęi̯ǝ.n[akkeren] (P121p Ulbeek),
ǫtei̯.n[akkeren] (Q159p Broekom),
ǫtē.n[akkeren] (P192p Voort),
ǫtēǝ.n[akkeren] (Q165p Hopmaal),
ǫtęi̯ǝ.n[akkeren] (P184p Groot-Gelmen),
ǭ ̝.tęi̯.n[akkeren] (P177p Zepperen),
ǭ ̝tęi̯ǝ.n[akkeren] (P120p Alken),
ǭ ̝ǝ.tēǝ.n[akkeren] (Q074p Kortessem, ...
Q078p Wellen),
ǭ ̝ǝ.tęi̯ǝ.n[akkeren] (P188p Hoepertingen),
ǭtē.n[akkeren] (Q153p Gors-Opleeuw),
uiteenklieven:
ǝtiǝnklivǝ (P176p Sint-Truiden),
ɛtīklivǝ (P176a Melveren),
uiteenploegen:
ut˱ē[ploegen] (Q113p Heerlen),
ø̜tei̯ǝn[ploegen] (K278p Lommel),
uiteenrijden:
átiǝnrę̄ǝ (P115p Duras),
ø̜tiǝnrę̄ǝ (K316p Heppen),
ø̜tiǝrę̄.ǝn (K359p Koersel),
ø̜tīǝnręi̯ǝ (K315p Oostham, ...
K353p Tessenderlo),
ɛtiǝnrę̄ǝ (P117p Nieuwerkerken),
uiteenslaan:
ut˱ęi̯nšlǭn (Q019p Beek, ...
Q019a Neerbeek),
øę̄.tī.nslø̜n (P118a Wijer),
ø̜tei̯ǝnslǫu̯ǝn (K278p Lommel),
ő̜tiǝnslő̜nj (P177a Ordingen),
ūtē.nsluɛ.nj (Q178p Val-Meer),
uiteensmijten:
ǫtē.nsmę̄ǝ.tǝ (P186p Gelinden),
ǫtēǝ.nsmę̄.tǝ (Q165p Hopmaal),
uiteenvaren:
ut˱ęi̯nvā.rǝ (L319p Molenbeersel),
ō ̞ǝ.tęi̯ǝ.nvǭǝ.rǝ (P195p Gutschoven),
ūt˱ęi̯nvārǝ (Q019p Beek, ...
L426p Buchten,
L292p Heythuysen,
Q014p Urmond),
ǭtī.vǭ.rǝ (L414p Houthalen),
uitereen omdoen:
utǝrē ̞n ømdūn (Q198b Oost-Maarland),
uitereenakkeren:
trei̯.n[akkeren] (Q156p Borgloon),
átǝrē.n[akkeren] (Q162p Tongeren),
ō ̞u̯tręi̯.n[akkeren] (Q167p Koninksem),
ō.tǝrē.n[akkeren] (Q168a Rijkhoven),
ǫ ̞u̯tǝrē.n (Q077p Hoeselt, ...
Q155p Werm),
ǫtrē.n[akkeren] (Q152p Kerniel),
ǭtǝrī.n[akkeren] (Q002a Godschei),
ǭǝ.tǝrē.n[akkeren] (Q079a Wintershoven),
ǭǝtǝrēǝ.n[akkeren] (Q073p Wimmertingen),
ǭ ̝trē.n[akkeren] (Q157p Jesseren),
ǭ ̝ǝtǝrēǝ.n[akkeren] (Q079p Guigoven),
ǭ.tǝrē. [akkeren] (Q154p Sint-Huibrechts-Hern),
ǭtǝrē.n[akkeren] (Q071p Diepenbeek),
uitereenbelken:
utǝręi̯nbelǝkǝ (L429a Berg),
uitereengooien:
áu̯tǝrē.ngoi̯ǝ (Q163p Berg),
ū.tǝrē.ngūi̯ǝ (Q188p Kanne),
ǭ ̝ǝ.trē.ngoi̯ǝ (Q166p Vechmaal),
ǭǝtǝrē.ngǫi̯ǝ (Q075p Vliermaalroot),
uitereenploegen:
utręi̯.n[ploegen] (L372p Maaseik),
utręi̯n[ploegen] (L332p Maasniel, ...
L321p Neeritter),
utǝriǝn[ploegen] (L353p Eksel, ...
L314p Overpelt),
utǝrē[ploegen] (Q035p Brunssum),
utǝręi̯.n[ploegen] (Q088p Lanaken),
ō ̝tręi̯.n[ploegen] (L420p Rotem),
ū.tǝręi̯.n[ploegen] (L421p Dilsen, ...
L422p Lanklaar),
ūtǝręi̯.n[ploegen] (L369p Kinrooi, ...
Q009p Maasmechelen),
uitereenslaan:
usǝrē.šlǭǝ (Q121c Bleijerheide, ...
Q116p Simpelveld),
utrēšlǭǝ (Q117a Waubach),
utǝrēšlǭǝ (Q033p Oirsbeek),
utǝręi̯nšlǭn (L387p Posterholt),
ø̜tǝri.nslø̜n (Q002p Hasselt),
ǫu̯tǝrē.nsloǝ.n (Q082p Munsterbilzen),
ǭǝ.tǝriǝ.nslǫnj (P119p Sint-Lambrechts-Herk),
uitereensmijten:
ō ̞tǝręi̯ǝ.nsmę̄ǝ.tǝ (P187p Berlingen),
ǫtǝrēǝ.nsmę̄.tǝ (Q160p Bommershoven),
uitereenvaren:
atǝręi̯.nvǭ.rǝ (Q168p s-Herenelderen),
u.tǝręi̯nvã.rǝ (L361p Tongerlo),
utręi̯.nvã.rǝ (L377p Maasbracht),
utręi̯nvãrǝ (L328p Heel, ...
L330p Herten,
L426z Holtum,
L289b Leuken,
L294p Neer,
L321p Neeritter,
L322a Nunhem,
L318b Tungelroy),
utǝrē.vǭ.rǝ (Q170p Grote-Spouwen),
utǝrēvãrǝ (Q118p Schaesberg),
utǝrēnvǭrǝ (Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
utǝręi̯.nvã.rǝ (L422p Lanklaar, ...
L372p Maaseik,
L424p Meeswijk),
utǝręi̯nvãrǝ (L324p Baexem, ...
L322p Haelen),
ūtǝręi̯nvǭrǝ (Q096d Smeermaas),
átǝrē.nvǭ.rǝ (Q169p Membruggen),
ō.tǝrē.vǭ ̝.rǝ (Q171p Vlijtingen),
ō.tǝrē.vǭ.rǝ (Q084p Waltwilder),
ō.tǝrēǝ.vǭ.rǝ (Q089p Martenslinde),
ōtrē.vǭ.rǝ (Q090p Mopertingen),
ū.tręi̯nvã.rǝ (L370p Kessenich),
ū.tǝrē.vǭ.rǝ (Q087p Gellik, ...
Q091p Veldwezelt,
Q172p Vroenhoven),
ū.tǝręi̯.nvã.rǝ (Q006p Leut, ...
L424p Meeswijk,
L423p Stokkem,
Q008p Vucht),
ūtręi̯.nvã.rǝ (L331b Boukoul, ...
L369p Kinrooi,
L331p Swalmen),
ūtǝręi̯.nvã.rǝ (Q011p Boorsem, ...
Q007p Eisden,
Q009p Maasmechelen,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
Q012p Rekem),
ūtǝręi̯.nvǭ.rǝ (Q005p Zutendaal),
űtǝrē.vǭ.rǝ (Q094p Hees),
ǫtǝrē.nvǭ.rǝ (Q083p Bilzen),
ǫtǝrē.nvǭǝ.rǝ (Q161p Piringen),
ǫu̯tǝrē.nvǭ.rǝ (Q003p Genk, ...
Q241p Rutten),
ǫu̯tǝrē.vǭ.rǝ (Q081a Heesveld-Eik),
ǭ ̝tǝrē.nvő̜̄.rǝ (Q158a Henis),
ǭu̯tǝrēi̯nvǭrǝ (Q072p Beverst),
ǭ ̞tǝri.nvǭ.rǝ (Q002c Bokrijk),
ǭ.tǝrē.vǭ.rǝ (Q076p Romershoven),
ǭtǝrē.nvǭ.rǝ (Q072p Beverst, ...
Q071p Diepenbeek),
ǭǝtrēǝ.nvǭ.rǝ (Q157a Overrepen),
uitereenwerpen:
ā.tǝrē.nwɛ.rpǝ (Q181p Sluizen),
áu̯trē.nwɛ.rǝpǝ (Q182p Nerem),
áu̯tǝrē.nwɛ.rpǝ (Q242p Diets-Heur),
uitploegen:
uitploegen (L248p Lottum),
ūtplōgǝ (Q098p Schimmert),
uitrijden:
ɛ̄trę̄ǝ (P113p Binderveld, ...
P172p Wilderen),
uitwaarts varen:
ǭǝ.tjats ˲vǭ.rǝ (P197p Heers),
vaneen-eweg varen:
vánīnǝwɛx ˲vǭ.rǝn (L413p Helchteren),
vaneenaf doen:
vanęi̯nā.f˱ dō.n (L363p Ellikom, ...
L364p Meeuwen),
vaneenaf omdoen:
váninā.f˱ emdū.n (L355p Peer),
vaneenaf ploegen:
van`ęi̯.nãf [ploegen] (L416p Opglabbeek),
vaniǝnā.f [ploegen] (L282p Achel, ...
L286p Hamont,
L314p Overpelt),
vanē ̞nāf [ploegen] (Q192p Margraten),
vanēnǭf [ploegen] (Q187a Heugem),
vanęi̯n`ãf [ploegen] (L359p Beek, ...
L368p Neeroeteren),
vanęi̯n`ā.f [ploegen] (L366p Gruitrode, ...
L415p Opoeteren,
L365p Wijshagen),
vanęi̯nā.f [ploegen] (L317p Bocholt, ...
L358p Reppel),
vanęi̯nāf [ploegen] (L360p Bree, ...
Q018p Geulle,
L356p Grote-Brogel,
L429p Guttecoven,
L369p Kinrooi),
vānęi̯nāf [ploegen] (Q204a Mechelen),
váninā.f (L355p Peer),
vánināf [ploegen] (L354p Wijchmaal),
vániǝnā.f [ploegen] (L315p Kleine-Brogel, ...
L312p Neerpelt),
vaneenaf slaan:
vaniǝnāf slǭ.n (L352p Hechtel),
vanē ̞nãfšlōǝn (Q192p Margraten),
vanęi̯nãf slō.n (Q096c Neerharen),
vanęi̯nãf šlǭ (Q111q Ransdaal),
vanęi̯nãf šlǭn (Q036p Nuth),
vanę̄ ̝ãf šlǭǝ (Q112z Ten Esschen),
vaneenaf varen:
vanē ̞nāf ˲vãrǝ (Q192p Margraten),
vanęi̯nã.f ˲vã.rǝ (L362p Opitter),
vanęi̯nāf ˲vã.rǝ (L369p Kinrooi, ...
L367p Neerglabbeek,
L361p Tongerlo),
vanęi̯nāf ˲vãrǝ (L429p Guttecoven, ...
Q015p Stein),
vaneenaf werpen:
vanē ̞nãf wɛrǝpǝ (Q192p Margraten),
vaneenploegen:
vanęi̯.n[ploegen] (L417p As, ...
L416p Opglabbeek,
Q013p Uikhoven),
vanęi̯n[ploegen] (Q099q Rothem),
vānęi̯n[ploegen] (Q193p Gronsveld),
vaneenslaan:
vaniǝnslǭǝ.n (L313p Sint Huibrechts Lille),
vanęi̯nšlōn (Q101p Valkenburg),
vanęi̯nšlǭn (Q111p Klimmen),
vaneenvaren:
vanęi̯.nvã.rǝ (L417p As, ...
L419p Elen,
Q006p Leut,
L418p Niel-bij-As,
L416p Opglabbeek),
vanę̄ ̝nvǭǝrǝ (Q194p Rijckholt)
|
Manier van ploegen (met een "enkele" ploeg), waarbij de voren in de richting van de zijkanten van de akker worden omgekeerd. Nadat men aan een van beide zijden de eerste voor heeft geploegd, laat men de ploeg slepend over de wendakker gaan naar de andere zijde, om daar de tweede voor te ploegen. Via de andere wendakker verplaatst men zich weer naar de overzijde. Achtereenvolgens ploegt men nu de 3e voor tegen de Ie, de 4e tegen de 2e, enz. Terwijl de sleepweg van de ploeg over de wendakkers steeds korter wordt, komen de beide voren dichter bij elkaar te liggen, totdat zij midden op de akker bij elkaar komen en daar een greppel of laagte vormen. Voor de termen aanschieten op de reen en op de reen beginnen zie men ook het lemma de eerste voor ploegen, onder C. [N 11, 48; N 11A, 121a; JG 1a + 1b; A 33, 1a + b; monogr.]
I-1
|