| 21014 |
wormstekig |
gewormsteekt:
gewermstùkt (Q171p Vlijtingen),
wormstekig:
± WLD
weurmstiekeg (Q171p Vlijtingen, ...
Q171p Vlijtingen)
|
Door wormen aangetast, gezegd van fruit (wormstekig, gemaaid, vermaaid, verpielt, meutelig, maaistekig, maaisteek). [N 82 (1981)] || wormstekig, gezegd ve appel [Lk 01 (1953)]
I-7, III-2-3
|
| 32970 |
wortel |
wortel:
wǫtǝl (Q171p Vlijtingen),
worteltje:
we.tǝlkǝ (Q171p Vlijtingen)
|
Het deel van de plant dat onder de grond blijft. Het is in de materiaalverzamelingen overal duidelijk gemaakt dat het niet om groente gaat. Vergelijk daartoe de lemma''s ''winterwortel'' en ''tuinworteltje'' in de aflevering over de moestuin. [JG 1a, 1b; L 8, 100a; L 15, 28; S 45; monogr.]
I-4
|
| 24500 |
wortel (alg.) |
wortel:
± WLD
wottele (Q171p Vlijtingen)
|
Het gedeelte van een plant, boom, dat in de grond zit en dat het voedselhoudende water opneemt (wortel, doel). [N 82 (1981)]
III-4-3
|
| 24736 |
wortelhals |
hals:
± WLD
haals (Q171p Vlijtingen)
|
De overgang tussen wortel en stengel bij een plant (hoofd, hals, kraag, wortelkraag, wortelhals, nek). [N 82 (1981)]
III-4-3
|
| 33563 |
worteltje |
worteltjes:
weͅ.təlkəs (Q171p Vlijtingen)
|
Fijne variëteit tuinwortelen [Goossens 1b (1960)]
I-7
|
| 17892 |
wrijven |
wrijven:
vreeve (Q171p Vlijtingen),
vreven (Q171p Vlijtingen)
|
wrijven [ZND 25 (1937)] || Wrijven: met de hand herhaaldelijk over iets strijken (wrijven, frotteren). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 17922 |
wringen |
wringen:
vrengə (Q171p Vlijtingen),
wrengen (Q171p Vlijtingen)
|
wringen [ZND 25 (1937)] || Wringen: met een draaiende beweging samendrukken (wringen, wreken, wroeten) (of: wroeken?). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 17888 |
wroeten |
stoten:
B.v. de mol stoot.
stoot (Q171p Vlijtingen),
wroelen:
vrīlǝ (Q171p Vlijtingen)
|
Met de snuit in de grond wroeten, gezegd van het varken. Zie afbeelding 3. [JG 1a, 1b, 2c; L monogr.; Wi 56; S 45; monogr.] || Wroeten: al woelend en zoekend graven in de grond (modden, wroeten, woelen). [N 84 (1981)]
I-12, III-1-2
|
| 32999 |
zaad, zaaigoed |
zaad:
zōǝt (Q171p Vlijtingen),
zaadgoed:
zōǝt˲gűt (Q171p Vlijtingen)
|
Hetgeen men uitstrooit, zaait op het land; de verzamelnaam. Zie voor het enkelvoudige begrip "zaadje" achterin het lemma. Vergelijk ook het lemma graankorrel (2.6). De typen gezaads en gezaams worden voornamelijk gebruikt voor (tuin)zaden. (m) achter de plaatscode geeft aan dat uitdrukkelijk is opgegeven dat ''zaad'' er een "de-woord" is. [N M, 22; JG 1a, 1b; Wi 5; RND 111; monogr.]
I-4
|
| 32779 |
zaadeg |
zaai[eg]:
zɛ̄[eg] (Q171p Vlijtingen
[(driehoekig, 27 tanden)]
)
|
Met zaadeg wordt de eg bedoeld waarmee men het (meestal met de hand) gezaaide graan in de aarde werkt. Daarvoor had men vroeger vaak een aparte driehoekige, vierkante of trapeziumvormige houten eg, die later geheel in ijzer was uitgevoerd. Als zaadeg werd in latere tijden een combinatie van 3 of 4 eggetjes gebruikt. Als men voor de verschillende egwerkzaamheden maar één eg ter beschikking had, spande men deze bij het ondereggen van zaak "bot" aan. Voor zover er bijzonderheden omtrent de vorm (‚àÜ, vierkant, –î ), het materiaal en het aantal tanden van deze eg werden opgegeven, zijn deze achter de betrokken plaatsnummers vermeld. Voor zaadeg opgegeven benamingen die meer op de vorm van deze eg wijzen of op het materiaal waaruit deze vervaardigd is, zijn aan het einde van het lemma geplaatst. Wat bedoeld wordt met ''eg'' en ''eg'' is aangegeven in de toelichting bij het lemma ''eg''.' [JG 1a + 1b + 1c + 2c; N 11, 71; N 11A, 159; N J, 10 add.; N P, 15 + 16 add.; A 13, 16b; div.; monogr.]
I-2
|