| 31706 |
dissel |
disselboom:
di.sǝlbō.m (Q175p Riemst),
distelboom:
destǝlbōm (Q175p Riemst)
|
Een (korte of lange) boom of balk die aan het voorste asblok van de driewielige kar, de boomwagen of de wagen bevestigd is. De bespanning van de paarden wordt aan deze balk bevestigd. Naargelang de lengte onderscheidt men de korte of kromme dissel (meestal te vinden bij de driewielige kar en de boomwagen), waaraan ten hoogste twee paarden ingespannen konden worden en de lange dissel (meestal te vinden bij de wagen), waaraan twee of meer paarden ingespannen konden worden. De woordtypen die via een attribuut één van deze twee disseltypen aanduiden zijn samengebracht op het einde van het lemma. [N 17, 44a + 50b; N G, 70i-j; JG 1b; JG 1c; JG 1d; JG 2b; A 27, 19 + 21 + 22a; Lu 5, 19 + 21 + 22a; Wi 15; R 3, 93; L 33, 32; monogr.]
I-13
|
| 32860 |
distel |
dissel:
disǝl (Q175p Riemst)
|
De distel (velddistel of akkerdistel, Cirsium arvense) is een hardnekkig onkruid dat zowel in de wei als in de akker bestreden moet worden. De plant heeft sterke, tot diep in de grond vertakte wortels, lange, tot 150 cm hoge stengels die, evenals de lancetvormige bladen, met stekels bezet zijn; de bloemen zijn rood-lila van kleur. De velddistel moet niet verward worden met de melkdistel (Sonchus oleraceus) die wordt geplukt, en soms gekweekt, als konijnevoer. Deze plant zal behandeld worden in de aflevering over het kleinvee. Hier worden eerst de enkelvoudsvormen gegeven: de antwoorden op de vraag naar de naam van de plant. Vervolgens worden ook de meervoudsvormen vermeld; in de woordenschat van de boer zal het begrip immers voornamelijk in het meervoud voorkomen: "die wei staat vol met distels", "distels uitsteken", enz. Zie afbeelding 2. [voor de opgaven in enkelvoud: N 92, 100; L 1 a-m; L 23, 12a; voor de opgaven in meervoud: JG 1b]
I-3
|
| 22382 |
dobbelsteen |
dobbelsteen:
dabbelstên (Q175p Riemst)
|
dobbelsteen [SND (2006)]
III-3-2
|
| 24137 |
doffer, mannelijke duif |
dofferhaan:
doefroen (Q175p Riemst),
duifhoren:
doefwèn (Q175p Riemst)
|
doffer: een mannelijke duif [GV K (1935)] || duif, mannetje [ZND 18 (1935)]
III-4-1
|
| 25121 |
donderwolk |
donderwolk:
donderwolk (Q175p Riemst)
|
donderwolk [ZND 33 (1940)]
III-4-4
|
| 20197 |
doodkist |
doodskist:
znd 33, 38;
doodskis (Q175p Riemst)
|
een doodkist [ZND 33 (1940)]
III-2-2
|
| 20432 |
doodskist |
doodskist:
znd 33, 38;
doodskis (Q175p Riemst)
|
Doodkist. [ZND 33 (1940)]
III-3-3
|
| 25374 |
doodsteken |
afsteken:
ǭfstɛ̄kǝ (Q175p Riemst)
|
Nadat het dier is verdoofd, wordt het ogenblikkelijk de keel doorgesneden, opdat het nog pompende hart het bloed uit het lichaam kan stuwen. De woordtypen in dit lemma kunnen zowel duiden op het doodsteken van een varken als op het doodsteken van een rund. Een bij de opgave toegevoegd object ''varken'', ''koe'', ''beest'' wordt niet in het woordtype opgenomen. [N 28, 11a; N 28, 11b, N 28, 12a; N 28, 13b, monogr.]
II-1
|
| 17788 |
doofstom |
doofstom:
daufstom (Q175p Riemst)
|
Hij is doofstom [ZND 33 (1940)]
III-1-1
|
| 34537 |
dooier |
dooier:
du̯øi̯ǝr (Q175p Riemst)
|
Het geel van het ei. [RND 123; L 1a-m; L 3, 8; L A2, 383; JG 1b, 1c, 2c; monogr.]
I-12
|