| 22518 |
koning en vrouw van een kleur in een hand |
heer en dame:
ich heb hiêr en da vanne harten biejein (L317p Bocholt),
stuk:
stök (L317p Bocholt)
|
[II.] Kaartterm (men heeft heer en dame van de troef). || Ik heb den heer en de vrouw van harten samen (bij het kaartspel). [ZND 40 (1942)]
III-3-2
|
| 22812 |
koning in het kaartspel |
heer:
hier (L317p Bocholt, ...
L317p Bocholt),
met opkomend alternatief küning
hier (L317p Bocholt),
koning:
vindt meer en meer ingang na hier
küning (L317p Bocholt)
|
Heer in kaartspel. || Koning: Hoe heet schoppen heer of schoppen koning (in een kaartspel)? [ZND 42 (1943)]
III-3-2
|
| 28400 |
koningin |
moer:
mōr (L317p Bocholt)
|
Het enige volmaakt vrouwelijke dier in een bijenkolonie. Geslachtelijk is de koningin gelijk aan de werkbij, maar in het larvestadium is de aanstaande koningin gevoed met hoogwaardige voedingsstoffen, de koninginnegelei, en de werkbij niet. In ieder volk is slechts één koningin aanwezig. Haar enige taak bestaat in het leggen van eieren. Zij kan bevruchte of onbevruchte eieren leggen. Uit de bevruchte eieren ontstaan werkbijen of eventueel koninginnen, uit de onbevruchte komen de darren. Een koningin kan een leeftijd van vier à vijf jaar bereiken. Is zij niet meer in staat eieren te leggen en daardoor nutteloos geworden voor de kolonie, dan wordt de oude koningin vervangen door een nieuwe. [N 63, 12d; S 3, L 1a-m; JG 1a + 1b; JG 2b-5, 12; R 3, 42; Ge 37, 37; A 9, 3; monogr.]
II-6
|
| 23714 |
koningin des hemels |
angelus:
anzjeluus (L317p Bocholt)
|
Het "Koningin des hemels"of "Regina caeli", het Angelus-gebed in de Paastijd. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 33356 |
kook- en eetruimte in de stal, zomerwoning |
zomerhuis:
zumǝrhūs (L317p Bocholt)
|
De ruimte vooraan in de stal (de voorstal of een aparte ruimte) waar men in de zomer het eten kookte en at. Vroeger was dat vaak een andere ruimte dan het woonvertrek waarin men in de wintermaanden verbleef. Omdat de koeien in de weide waren, kon de doorgaans ruime en koele voorstal als kook- en eetruimte dienen. Als men niet in de voorstal at, dan was dat in het algemeen een koelere plaats, buiten of onder een afdak aan de noord- of oostkant van de gebouwen. Het begrip "zomerwoning, zomerverblijf" is vanuit verschillende invalshoeken van een benaming voorzien. Het benoemingsmotief kan het seizoen zijn waarin de ruimte wordt benut ("zomer"); of de functie ("keuken"), waarbij men moet bedenken dat de centrale plaats van het huis, de keuken met de haard, ook wel metonymisch met het woord huis wordt aangeduid; vergelijk het Ten Geleide en de plattegronden in paragraaf 1.2. Soms is ook de plek in de boerderij waar de zomerwoning zich bevindt het benoemingsmotief ("achter-") of de functie die de ruimte buiten de zomer heeft ("voorstal", "nere"). Soms ook geeft men door het opgeven van de gebruikelijke keukenbenaming aan, dat men hier ook ''s zomers verblijft ("voorhuis"). Waar mogelijk wordt bij de opgaven aangegeven om welke ruimte het gaat. [N 5A, 5 en 35a; N 5, 128; A 10, 5a]
I-6
|
| 19416 |
kookkachel, fornuis |
cuisinière (fr.):
vgl. Fr. cuisinière
kwizzenjèèr (L317p Bocholt),
kookstoof:
kūkstoͅu̯f (L317p Bocholt),
leuvense stoof:
lø̄vənsə stoͅu̯f (L317p Bocholt),
vuur:
veer (L317p Bocholt)
|
de vierkante kookkachel, met twee of vier ovens van voren [ZND 23 (1937)] || keukenfornuis
III-2-1
|
| 19526 |
kookpot |
kasserol:
vr.
kəsroͅl (L317p Bocholt),
pan:
pan (L317p Bocholt),
pappot:
pappoͅt (L317p Bocholt)
|
ketel, metalen ~; inventarisatie benamingen; betekenis/uitspraak [N 20 (zj)] || pan [ZND m] || pot, metalen ~; inventarisatie benamingen (tutpot, pappot, trekpot, braajpot); betekenis/uitspraak [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 20584 |
kooksel |
kooksel:
kuuksel (L317p Bocholt)
|
het produkt van het koken
III-2-3
|
| 33546 |
kool, algemeen: een krop kool |
hoofd:
høͅyt (L317p Bocholt),
hoofdje:
lett. hoofdje
heidsje (L317p Bocholt),
kool:
ky(3)̄əl (L317p Bocholt),
moesje:
meeske (L317p Bocholt)
|
[ZND m]kool, kleine — || koolgroente || krop kool [Goossens 1b (1960)]
I-7
|
| 33547 |
kool, overige soorten |
slechte kool:
slechtekiêl (L317p Bocholt)
|
krulkool
I-7
|