| 26326 |
trekkoord |
koordje:
kø̄rtjǝ (L316p Kaulille)
|
Het touw waarmee het luiwerk in werking gezet wordt. [N O, 25m]
II-3
|
| 34589 |
trekschei |
hachtschei:
haxtsxęi̯ (L316p Kaulille),
trekschei:
trɛksxęi̯ (L316p Kaulille)
|
De eerste van de verbindingscheien tussen de berries. Aan de uitstekende delen schei werden vaak de trekkettingen of de strengen vastgemaakt met behulp van platte, gebogen ijzers. Zie ook het lemma uitstekende delen van de trekschei en in WLD I.10, het lemma strengen. Zowel het feit dat er opgaven in het meervoud voorkomen als de opmerking van de correspondent uit Q 111 wijzen erop dat ook de tweede schei als trekschei gebruikt wordt: "het vastmaken van de strengen is hier gebruikelijk aan het tweede balkje indien licht geladen, anders aan het eerste balkje". Opmerking bij de kaart: er zijn vier benamingen die op het eerste zicht samenstellingen zijn van de plaatselijke benaming voor "streng" (hacht, kling, klink en trek). De verspreiding van "trekschei" stemt echter hoegenaamd niet overeen met de verspreiding van trek voor "streng", wat doet besluiten dat het hier om een samenstelling met een deverbativum van het werkwoord trekken gaat (vgl. hiervoor kaart 16 van wld I.10). [N 17, 25a; N G, 58b; JG 1a; JG 1b]
I-13
|
| 31700 |
trekzaag, boomzaag |
boomzaag:
būǝmzāx (L316p Kaulille),
kortzaag:
kǫrt˲zāx (L316p Kaulille)
|
Zaag met een blad van 1.5 tot 2 meter lengte. De twee handvatten van de zaag liggen in het verlengde van het zaagblad en steken daar 30 à 40 cm boven uit. De trekzaag dient om bomen en ruw hout door te zagen. Ze wordt bediend door twee personen. Zie ook afb. 2. De trekzaag wordt behalve door de houtzager ook door andere houtbewerkende beroepen gebruikt. De kuiper zaagt er stukken boomstam mee die ongeveer de lengte van een duig hebben en de klompenmaker de zgn. bollen, stukken boomstam in de lengte van een klomp. [N E, 7; N 18, 128; N 47, 14; N 50, 11a + 17a; N 75, 116a; L 36, 49; Bakeman 8; monogr.]
II-12
|
| 19362 |
treuzelaar |
langzame pierewiet:
dè jongen dès n langzoame pirrewiet (L316p Kaulille),
tammelaar:
wat n tammelèr (L316p Kaulille)
|
Die jongen kan treuzelen (hij doet alles langzaam en verdroomt zijn tijd; geef de gemeenzame dialectwoorden en uitdrukkingen aan om dit uit te drukken). [ZND 37 (1941)] || Wat een treuzelaar! [ZND 08 (1925)]
III-1-4
|
| 18934 |
treuzelen |
drenselen:
dei jong kan trinselen (L316p Kaulille),
frutselen:
hij zit do te frutselen (L316p Kaulille),
luieren:
hij zit dor te luieren (L316p Kaulille),
slabakken:
te slabakken (L316p Kaulille),
tammelen:
hè zit dao te tammele (L316p Kaulille),
treuzelen:
die jong kan treuzelen (L316p Kaulille),
die kan treuzelen (L316p Kaulille),
trutten:
hij zit daar te trutten (L316p Kaulille)
|
Die jongen kan treuzelen (hij doet alles langzaam en verdroomt zijn tijd; geef de gemeenzame dialectwoorden en uitdrukkingen aan om dit uit te drukken). [ZND 37 (1941)] || Hij zit daar te treuzelen (talmen, zeer langzaam handelen). [ZND 08 (1925)] || wat zegt ge van iem. die zeer langzaam werkt ? Hij zit daar te ... (sammelen, teuten, nisselen, enz.) [ZND 42 (1943)]
III-1-4
|
| 22393 |
troef |
troef:
troef (L316p Kaulille, ...
L316p Kaulille,
L316p Kaulille,
L316p Kaulille,
L316p Kaulille)
|
Troef: Harten is troef (kaartspel). [ZND 42 (1943)] || Troef: Harten is troef. [ZND 08 (1925)]
III-3-2
|
| 34300 |
troep biggen in het algemeen |
nest:
nęst (L316p Kaulille)
|
In dit lemma wordt het begrip biggen of wat daarvoor in de plaats kan komen achter nest, toom enzovoorts niet gedocumenteerd. [N 19, 17; N 76, add.]
I-12
|
| 22394 |
troeven |
kappen:
kappe (L316p Kaulille),
troeven:
troeve (L316p Kaulille)
|
(Kaarttermen): Troeven. || met een troefkaart andere kaarten nemen of slaan [troeven, snijden] [N 112 (2006)]
III-3-2
|
| 29936 |
troffel |
troffel:
trǫfǝl (L316p Kaulille),
truweel:
trywīl (L316p Kaulille)
|
Metselaarsgereedschap, bestaande uit een metalen blad van driehoekige vorm aan een gekromde steel met houten handvat. De troffel wordt gebruikt om specie op de stenen te brengen en uit te strijken en om metselstenen op maat te hakken. Zie afb. 1a. Het woordtype schmeisstroffel was in Q 121 van toepassing op een troffel die bij het pleisteren werd gebruikt. De voorkant van het blad van deze troffel was, in tegenstelling tot dat van de gewone troffel, niet rond maar recht afgewerkt. Zie ook het lemma 'pleisteren'. [Wi 3; N 30, 7a; monogr.]
II-9
|
| 19982 |
trom |
trom:
tróm (L316p Kaulille)
|
Trommel.
III-3-2
|