| 30008 |
mortelbed |
kuip:
kūp (Q111p Klimmen),
tijn:
tin (Q111p Klimmen),
tob:
tǫp (Q111p Klimmen),
één mortel:
nǝ mø̜rtǝl (Q111p Klimmen),
één schubkar:
ǝn šupkar (Q111p Klimmen)
|
De hoeveelheid mortel die in één keer wordt klaargemaakt. In Q 198 werd een hoeveelheid mortel bereid die voldoende was om 'vier stootskarren' ('vīr štutskarǝ') te vullen. De woordtypen 'één molen spijs' (Q 20) en 'één molen' (K 359, Q 83) wijzen op het gebruik van een cementmolen bij het maken van de mortel. Zie voor het woordtype 'malooi' (P 176b) ook het lemma 'Malooi' in wld ii.3, pag. 157. [N 30, 42; monogr.]
II-9
|
| 30016 |
morteldrager |
handlanger:
[handlanger] (Q111p Klimmen),
opperknecht:
[opperknecht] (Q111p Klimmen)
|
De handlanger die speciaal belast is met het vervoeren van de aangemaakte mortel van de mortelplaats naar de metselaar. Vroeger werd daarvoor gebruik gemaakt van de mortelbak, tegenwoordig transporteert men de mortel doorgaans met behulp van een kruiwagen. Zie voor de fonetische documentatie van de tussen '(...)' geplaatste termen de lemmata 'Mortel' en 'Handlanger'. [N 30, 45a; N 30, 2c; monogr.]
II-9
|
| 30011 |
mortelhak |
hak:
hak (Q111p Klimmen),
kalkhak:
kalǝkhak (Q111p Klimmen),
spijshak:
[spijs]hak (Q111p Klimmen)
|
Hak waarmee de grondstoffen voor de verschillende mortels worden gemengd. Zie ook afb. 21. Zie voor de fonetische documentatie van de woorddelen '(spijs)-' en '(mortel)-' het lemma 'Mortel'. [N 30, 41c; monogr.]
II-9
|
| 30019 |
mortelkuip |
spijskuip:
špīskūp (Q111p Klimmen)
|
Bak of kuip waar de metselaar mortel uit neemt tijdens het metselen. Het bestaat gewoonlijk uit een doorgezaagd olie- of teervat. [N 30, 46a; monogr.]
II-9
|
| 30012 |
mortelmaker |
handlanger:
[handlanger] (Q111p Klimmen),
opperknecht:
[opperknecht] (Q111p Klimmen),
opperman:
[opperman] (Q111p Klimmen)
|
De handlanger die speciaal belast is met het klaarmaken van de mortel. In Q 15 werd de mortel in een klein bedrijf door de handlanger gemaakt. Bij grote bedrijven kende men daarvoor een speciale 'spijsmaker' ('spīsmē̜kǝr'). Het woordtype 'molenbaas' (L 210) wijst op het gebruik van een cementmolen. Zie voor de fonetische documentatie van de tussen '(...)' geplaatste termen de lemmata 'Mortel' en 'Handlanger'. [N 30, 2c; N 30, 40b; monogr.; L B1, 104 add.]
II-9
|
| 30013 |
mortelmolen |
betonmolen:
[betonmolen] (Q111p Klimmen),
spijsmolen:
[spijs]myǝlǝ (Q111p Klimmen)
|
Toestel dat wordt gebruikt bij het aanmaken van mortel. De mortelmolen bestaat uit een peer- of cilindervormige mengtrommel die vroeger met handkracht werd rondgedraaid en tegenwoordig met behulp van een elektromotor of een verbrandingsmotor wordt aangedreven. In de trommel zijn schoepen aangebracht die tijdens het ronddraaien de mortel mengen. Zie voor de fonetische documentatie van de woorddelen '(mortel)-', '(spijs)-' etc. het lemma 'Mortel' en van '(betonmolen)' het lemma 'Betonmolen'. [N 30, 44; monogr.]
II-9
|
| 30007 |
mortelplaats |
bed:
bę ̞t (Q111p Klimmen),
spijsbed:
[spijs]bę ̞t (Q111p Klimmen),
spijsplaat:
špīsplāt (Q111p Klimmen)
|
De plaats waar de mortel wordt klaargemaakt. In P 176 lag de mortelplaats doorgaans in de buurt van de 'cabine' ('kaben'), de loods waar het materiaal in werd opgeslagen. Zie voor de fonetische documentatie van de woorddelen '(spijs)-' en '(mortel)-' het lemma 'Mortel'. [N 30, 40c; monogr.]
II-9
|
| 30010 |
mortelschop |
kalkschup:
kalǝkšø̜p (Q111p Klimmen),
roffelschup:
rufǝlšø̜p (Q111p Klimmen),
spijsschup:
špīsšø̜p (Q111p Klimmen)
|
Brede, platte schop die wordt gebruikt voor het aanmaken van mortel. Vgl. afb. 20. Zie voor het woordtype 'troffel' en de samenstellingen met 'troffel' ook het lemma 'Graanschop', 'Schepschop' in wld I.4, pag. 146/147. [N 30, 41b; monogr.]
II-9
|
| 20923 |
mossel |
mossel:
moesjel (Q111p Klimmen, ...
Q111p Klimmen)
|
mossel [SGV (1914)]
III-2-3
|
| 20839 |
mosterd |
mosterd:
mosterd (Q111p Klimmen)
|
mosterd [SGV (1914)]
III-2-3
|