| 21510 |
blussen |
blussen:
blusse (P057p Kuringen),
spuiten:
spetə (P057p Kuringen)
|
blussen [ZND 23 (1937)]
III-3-1
|
| 17882 |
blutsen |
nutsen:
nètsə (P057p Kuringen),
nətsə (P057p Kuringen)
|
De appels niet blutsen. [ZND 21 (1936)]
III-1-2
|
| 18143 |
bochel |
bult:
bult (P057p Kuringen),
Soms
bultj (P057p Kuringen),
kastje:
(kaske) (P057p Kuringen),
pochel:
pochel (P057p Kuringen)
|
Hij heeft een bochel. [ZND 21 (1936)]
III-1-2
|
| 26452 |
bodemsel |
zacht bodemsel:
zaxt bǫjǝmsǝl (P057p Kuringen)
|
Het uitgediepte gedeelte van het scherpsel. Het bodemsel bevindt zich tussen de maalkant en de velkant van de molensteen. Het woordtype zacht bodemsel verwijst ernaar dat bij kunststenen de kerven uit een harde stof zijn vervaardigd, terwijl het bodemsel is gevuld met een zachtere, gekleurde materie. [N O, 18k; Vds 186; Jan 205; Coe 187; Grof 222; A 42A, 33; N D, 9]
II-3
|
| 21300 |
boek |
boek:
boêk (P057p Kuringen),
???
booëk (P057p Kuringen)
|
boek [ZND 21 (1936)]
III-3-1
|
| 32982 |
boekweit |
boekweit:
bogi (P057p Kuringen)
|
Fagopyrum esculentum Moench. Een graansoort die gemakkelijk groeit op weinig vruchtbare grond. Boekweit kent geen aren; de korrels hangen in trosjes aan vertakkingen van de stengel. Het zaad is licht en wordt zeer dun gezaaid, slechts 20 kg per hectare. De samenstelling boekweit, -letterlijk "beuke-tarwe" (boek is wisselvorm van beuk), vanwege de drievlakkige vrucht- is kennelijk al snel ondoorzichtig geworden, temeer omdat het element ''weit'' voor "tarwe" in het zuiden van het Nederlandse taalgebied tot de uiterste oostrand beperkt was (zie het lemma ''tarwe'' (1.2.8) met kaart 8). Er zijn dan ook talrijke contractie-vormen ontstaan; het WNT geeft: boekeit, boeket, boekent. In de XVe eeuw is het gewas vanuit Aziē naar Europa ingevoerd; de eerste attestatie in het Nederlandse taalgebied dateert van 1440. De zegsman van K 278 merkt op: "Boekweit en koolzaad werden gewoonlijk alleen op het veld gedorst omdat het geen vervoer verdragen kon." Volgorde van de varianten 1) twee volledige syllaben 2) tweede syllabe toonloos 3) n-epenthese in tweede syllabe. Zie afbeelding 1, f.' [JG 1a, 1b; L 1 a-m; L lijst graangewassen, 1; R 3, 26; S 4; Wi 18; monogr.]
I-4
|
| 26631 |
boekweitdoppen |
boekweitzemelen:
bogizē.mǝlǝ (P057p Kuringen)
|
Zemelen van boekweit. [JG 1b; N Q, 15; monogr.]
II-3
|
| 33071 |
boekweithok |
stuik:
stø̜̄.k (P057p Kuringen)
|
Vaak worden er geen aparte hokken van boekweitschoven gemaakt, maar wordt elke schoof apart gestuikt; dergelijke stuiken plaatst men dan op rijen. Zie ook de toelichting bij de lemma''s ''boekweitschoof'' (4.6.5) en ''graanhok, stuik, mandel'' (4.6.14). [JG 2c, 2d; Goossens, 1963, krt. 39; monogr.]
I-4
|
| 20783 |
boekweitpannenkoek |
boekweitse koek:
boekweit
bogese koek (P057p Kuringen),
boekweitkoek
bogesekōk (P057p Kuringen)
|
pannenkoek [ZND 40 (1942)]
III-2-3
|
| 33061 |
boekweitschoof |
stuik:
stǭ.k (P057p Kuringen)
|
Hier zijn alleen de opgaven opgenomen die afwijken van die van het lemma ''garve, gebonden schoof'' (4.6.4); zie de toelichting bij dat lemma. Vaak lopen de begrippen "schoof" en "hok" bij de boekweitteelt dooreen, omdat doorgaans geen aparte hokken van boekweit gemaakt werden, maar de schoven als hokken dienst deden; een hok betekent dan zowel de afzonderlijke schoof zoals de binder die maakt alsook te drogen staande losstaande schoof of ook de twee of drie schoven te zamen. Zie ook het lemma ''boekweithok'' (4.6.16). Voor de volgende plaatsen is uitdrukkelijk vermeld dat boekweit er niet gebonden wordt: K 315, 316, 318, 353, 357, 360, 361, L 164, 268, 270, 290, 324 en 325. [N 15, 18e; JG 1a, 1b, 2a, 2b, 2d; monogr.]
I-4
|