| 19529 |
afwasteil, afwasbak |
wasbak:
wasbak (K314p Kwaadmechelen)
|
bak waarin men afwast [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 33645 |
akker |
perceel:
pǝrsiǝl (K314p Kwaadmechelen),
stuk:
støk (K314p Kwaadmechelen)
|
Met het begrip ɛakkerɛ wordt in dit lemma bedoeld een bepaald begrensd stuk akkerland of bouwland. Veel respondenten uit Belgisch Limburg beschouwen perceel als een notariswoord. De woordtypen tarweland, haverland, bietenland, korenveld en koren duiden op een stuk land waarop een bepaald gewas wordt verbouwd.' [N 27, 2a; N 11, 1b; A 11, 4; A 3, 40; JG 1a, 1b, 1d; L 37, 11b; L 19b, 1a; Vld.; monogr.]
I-8
|
| 24866 |
akkerdistel, distel |
dissel:
dissel (K314p Kwaadmechelen)
|
distel [ZND 01 (1922)]
III-4-3
|
| 33655 |
akkergrens, grensvoor |
scheien (zelfst.nw.):
sxiǝn (K314p Kwaadmechelen),
scheivoor:
sxiǝ[voor] (K314p Kwaadmechelen),
sxē̜[voor] (K314p Kwaadmechelen)
|
De grens tussen twee afzonderlijke akkers in de vorm van een diepe voor die met de ploeg getrokken wordt. Zie voor de fonetische documentatie van de woorddelen øvoorŋ resp. øvoordŋ het lemma ɛploegvoorɛ (wld I.1, blz. 105-106).' [N 11, 56; N 11A, 120; JG 1a, 1b, 1c, 1d, 2c; L B2, 268; L 24, 27; L 41, 24; monogr.]
I-8
|
| 32837 |
akkersleep, weidesleep |
erwtrijzer:
ɛtrē̜zǝr (K314p Kwaadmechelen),
mei:
māi̯ (K314p Kwaadmechelen),
sleur[eg]:
slø̄r[eg] (K314p Kwaadmechelen)
|
Het toestel of werktuig waarmee men de akker en/of de weide sleept. Behalve de sleeptypen die door de afb. 89 t/m 95 worden voorgesteld, werd ook de omgekeerde eg als sleep gebruikt. Zo nodig verzwaarde men die met graszoden, een zak aarde of iets dergelijks. Vaak werd de sleepeg voorzien van berkenrijs, doorn- of braamtakken of prikkeldraad. Men kon deze tussen de egbalken door vlechten, onder de eg vastbinden of achter aan de eg bevestigen. Zulk een sleep gebruikte men vooral om pas gezaaid spurrie-, klaver-en graszaad slepend in de grond te brengen. Soms werd er ook een tarwe- of een aardappelveld mee bewerkt. De omgekeerde eg kon - al dan niet voorzien van rijshout e.d. - ook als weidesleep dienen, voor het slechten van molshopen, het fijner uitsmeren van verspreide mest en ter bestrijding van mosvorming. Men sleepte de akker of de weide soms ook wel met een grote bos berken- of andere takken, die men van voren bijeenbond of - gespreid - tussen twee balken klemde. Voor het ''sleep''-gedeelte van varianten verderop in het lemma zie men het simplex sleep aan het begin. In het lemma ''eg'' vindt men de waarde van het woord(deel ''eg'' resp. ''eg'' verklaard. [JG 1a+ 1b+ 1c+ 1d; N 11, 85; N 11A, 179 + 181b + c; N 14, 81; N 18, 22; N 27, 1a add.; N J, 10; N P, 17 + 18; N Q, 17; A 13, 16b; A 40, 10a + b; div.; monogr.]
I-2
|
| 22335 |
alles kwijt |
platzak:
ne platzak (K314p Kwaadmechelen)
|
Hoe heet iemand die alles bij het spel (bijvoorbeeld bij het knikkeren) heeft verloren? [ZND 29 (1938)]
III-3-2
|
| 18631 |
alpinomuts |
alpenmuts:
aləpəmøts (K314p Kwaadmechelen),
pots:
pots (K314p Kwaadmechelen)
|
alpino(muts) [patsj] [N 25 (1964)] || muts, wollen spits toelopende ~ met pluim of kwast [N 25 (1964)]
III-1-3
|
| 23254 |
altaar |
altaar (<lat.):
het altaar (K314p Kwaadmechelen),
oept uitouer (K314p Kwaadmechelen),
op nantoaren (K314p Kwaadmechelen)
|
Op het altaar (let op het geslacht!) [ZND 32 (1939)]
III-3-3
|
| 18371 |
andere damesschoenen |
aansteker:
oͅnsteʔərs (K314p Kwaadmechelen),
ònsteeʔərs (K314p Kwaadmechelen),
botje:
bòddəʔəs (K314p Kwaadmechelen),
talonnetje (<fr.):
talonneʔes (K314p Kwaadmechelen),
taloͅnəʔəs (K314p Kwaadmechelen)
|
damesschoenen; inventarisatie overige soorten; betekenis/uitspraak [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 33260 |
andere oude klaversoorten |
bol:
bǫl (K314p Kwaadmechelen),
haasjes:
haskǝs (K314p Kwaadmechelen)
|
In dit lemma staan de niet in de andere lemmaɛs met behandelde klaversoorten bijeen. Vergelijk de behandeling van het materiaal voor vraag N 14, 82, "oude grassoorten" in aflevering I.3. Enkele soorten kunnen worden geïdentificerd; hopklaver is de Medicago lupulina L.; rolklaver (en rolklee) is de Lotus corniculatus L.; bastaardklee is de Trifolium hybridum L.; honingklee is de Melilotus Miller; luzerne of luzerneklee is de Medicago sativa L. Bij ɛstoppelkleeɛ (L 330): "tegelijk met het graan gezaaide klaver die na het maaien van het graan tussen de stoppels opschiet". Zie ook de toelichting bij het lemma Klaver, Algemeen. Zie het lemma Klaver, Algemeen voor de fonetische documentatie van de woord(delen) klaver(-) en klee(-). [N 14, 83; monogr.; add. uit A 60A, 14]
I-5
|