e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren... dialect=Q095p plaats=Maastricht

Overzicht

Gevonden: 8094

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
moed courage (fr.): koeraags (Maastricht), koeraasj (Maastricht, ... ), koerààsj (Maastricht), koeráázj (Maastricht), kórage (Maastricht), durf: dörref (Maastricht, ... ), moed: mood (Maastricht, ... ), moot (Maastricht, ... ), mōd (Maastricht) heel veel durf hebbend [frank, boud, stout] [N 85 (1981)] || moed [ZND 01 (1922)] || moed hebbend, onbevreesd [durvig, moedig] [N 85 (1981)] || moed, onverschrokkenheid || onverschrokkenheid in moeilijkheden en gevaren [moed, courage] [N 85 (1981)] III-1-4
moeder ma: ma (Maastricht, ... ), maa (Maastricht), mā (Maastricht, ... ), má (Maastricht), mâ (Maastricht), burgerlijk Maastrichts  mā (Maastricht), met accent á op a  mā (Maastricht), vroeger ± 50 jaar geleden bij deftige mensen, nu wordt mema veel gebr. evenals ma  mā (Maastricht), zn ma is aaijt  ma (Maastricht), zn ma is aajd  ma (Maastricht), ma mre: mameer (Maastricht), ma mre-tje: mameerke (Maastricht), cf. WNT s.v. "mameer  mameerke (Maastricht), maatje: makə (Maastricht), mam: mam (Maastricht, ... ), mama: mama (Maastricht), mamma (Maastricht, ... ), deftig Maastrichts  mamā (Maastricht), vroeger ± 50 jaar geleden bij deftige mensen, nu wordt mema veel gebr. evenals ma  məmā (Maastricht), znmamma is aaid  mamma (Maastricht), mamaatje: mamake (Maastricht), mamməkə (Maastricht, ... ), mammie: mami (Maastricht, ... ), mams: mams (Maastricht), mem: mɛm (Maastricht, ... ), gewone spreektaal  mɛm (Maastricht), ordinair Maastrichts  mɛm (Maastricht), platte volkstaal  mem (Maastricht), ± 50 jaar geleden alleen gebr. door t plebs  mɛm (Maastricht), memmetje: mémkə (Maastricht), moeder: moeder (Maastricht), mojer (Maastricht), moojer (Maastricht, ... ), mō.i̯ər (Maastricht), mōēdər (Maastricht), mōi̯ər (Maastricht, ... ), mōr (Maastricht), mŏĕddər (Maastricht), móódər (Maastricht), móójər (Maastricht), móór (Maastricht), verouderd  moor (Maastricht), zn moeder is aaid  moeder (Maastricht), ± 50 jaar geleden bij gewone mensen  mudər (Maastricht), ± 70 jaar geleden bij heel arme mensen  mōi̯ər (Maastricht), mre (fr.): meer (Maastricht, ... ), mēr (Maastricht, ... ), méér (Maastricht), gewone spreektaal  mēr (Maastricht), met accent é op de e  mēr (Maastricht), ordinair Maastrichts  mēr (Maastricht), Schuermans s.v. "meer"zie mameer  meer (Maastricht), vroeger en nu bij arme mensen  mēr (Maastricht), zn meer is aaid  meer (Maastricht), mre-tje: meerkə (Maastricht, ... ) (moeder;) Hoe wordt de moeder door de kinderen aangesproken? [DC 05 (1937)] || mama || moeder [DC 03 (1934)], [ZND 01 (1922)], [ZND 04 (1924)] || moeder: zn moeder is oud [DC 35 (1963)] || moeder; (Hoe wordt de moeder door de kinderen aangesproken?) [DC 05 (1937)] || moeder; dat is zijn moeder [ZND 08 (1925)] || moeder; ik ga met mijn moeder naar de markt; volw. [DC 12a (1943)] || moeder; ik ga met moeder naar de markt; < 6 jaar [DC 12a (1943)] || moeder; ik ga met moeder naar de markt; ± 10 jaar [DC 12a (1943)] || moeder; welke woorden hoort men uit de kindermond voor moeder [ZND 11 (1925)] || moer; moeder III-2-2
moeder gods moeder gods: moeder gods (Maastricht), moeder gäöds (Maastricht), mooder gaods (Maastricht) De Moeder Gods, Moeder Godes [de Modder-Joaëdes]. [N 96D (1989)] III-3-3
moeder van smarten onzelievevrouw van smarten: slevrouw vaan smarte (Maastricht, ... ), (oud)  slevrouw vaan smerte (Maastricht), pita (<it.): piejeeta (Maastricht), piejéta (Maastricht), piëta (Maastricht, ... ) Een beeld van Maria die het dode lichaam van Jezus op de schoot draagt, piëta [moeder van smarten?]. [N 96A (1989)] III-3-3
moeder-overste moeder-overste: moeder euverste (Maastricht, ... ) De moeder(overste) in een vrouwenklooster [mameer, moederover-ste, opperste, maer]. [N 96D (1989)] III-3-3
moederkoren moederkoren: moederkoren (Maastricht), roest: rǫs (Maastricht), wolfstand: wolfstand (Maastricht) De zwarte woekering die te voorschijn komt uit de aren van verschillende granen en grassoorten; vooral bekend bij rogge. De getroffen gewassen zijn zowel schadelijk voor mens en dier (vruchtafdrijvend), als tegelijkertijd geneeskrachtig (bloedstelpend en de baring opwekkend). Botanisch is de woekering een schimmel (Ustilago segetum Cord.) waardoor de plant al bij het kiemen geïnfecteerd wordt en die pas naar buiten komt als de gewassen vrucht beginnen te dragen. De ziekte was zeer gevreesd onder de landbouwers en er bestaan dan ook vele, vaak bijgelovige, gebruiken om het moederkoren tegen te gaan. Sommige zegslieden geven dan ook aanvullende opmerkingen die zowel op deze angst als op de waarde van het moederkoren wijzen. De benamingen met moeder- en moer- wijzen wel op de baringbevorderende werking van het moederkoren. In L 250 wordt opgemerkt: "Werd vroeger verzameld voor apotheken; thans in Zwitserland gekweekt."; in L 270: "Een zwak aftreksel van ''moorkore'' werd vroeger direct na de bevalling aan de moeder gegeven; dit i.v.m. tegengaan van bloedverlies; het werd in de koffiemolen gemalen." In Q 97: "Dit moorkore kwam vroeger vaak voor. Tot een bepaalde hoeveelheid was het toelaatbaar. Moorkore werd vroeger goed betaald. Deze plant had namelijk de eigenschap dat ze, in gemalen toestand, in staat was de vrucht te kunnen afdrijven. Reden waarvoor ze door apothekers werd gekocht. Als er teveel van dit spul in het dierenvoer zat, betekende dat voor de boeren vaak een strop. De beesten gingen dan "versjete", d.w.z. de kalveren werden te vroeg geboren en overleefden dit meestal niet." De benaming duivelskoren en duivelsteken alsook de vernoemingen met diernamen wijzen wel op het taboe dat op deze gevreesde ziekte rustte. De benaming hanespoor is wel een leenvertaling van het Fr. ''ergot''.' [A 43, 11; L 1 a-m; L 1 u, 163; L 15, 12; S 24; monogr.] I-4
moederloos lam verstoteling: vǝrstutǝleŋ (Maastricht) Moederloos of door de moeder verstoten lam. [N 77, 25; L 20, 22d; A 4, 22d] I-12
moederloos veulen meerloos veulen: mērlōs vø̄lǝ (Maastricht) Veulen dat met een melkfles grootgebracht wordt. [N 8, 6] I-9
moederplant moederplant: mojerplant (Maastricht) kamerplant die uitlopers vormt, waaraan zich nieuwe plantjes ontwikkelen; jodenbaard III-2-1
moederplant (saxifraga stolonifera meerb.) boetuurtje: Additie bij vraag 150: \'boetuurke(s) zijn nieuwe knoppen \"uitbotsels\"aan planten  boetuurke(s) (Maastricht), Additie bij vraag 150: \'boetuurke(s) zijn nieuwe knoppen \"uitbotsels\" aan planten\'  boetuurke(s) (Maastricht), Additie bij vraag 150: \'boetuurke(s) zijn nieuwe knoppen \"uitbotsels\"aan planten: ook wel \"aofzètselkes\" geheten (stekjes)\' vgl Maastr. Wb. p 44  boetuurke(s) (Maastricht), moederplant: mojerplant (Maastricht, ... ), moederplantje: mojerplensje (Maastricht), moojerplentsje (Maastricht) Moederplant (saxifraga sarmentosa). De plant heeft grote ronde bladeren en wijdvertakte trossen van fijne witte bloempjes met rode puntjes, twee van de bloemblaadjes zijn soms langer dan de overige. Volgens onze grootmoeders zo geheten, omdat de uitlopers [N 92 (1982)], [N 92 (1982)] III-2-1