| 33340 |
koewachter, veeknecht |
koejong:
kojǫŋ (Q192p Margraten),
zweitser:
šwęi̯tsǝr (Q192p Margraten)
|
De zweitser is de boerenknecht die, vooral op grote boerderijen met minstens 10 koeien (L 246), speciaal belast is met het melken en de verzorging van het rundvee. Wanneer het bedrijf voor zo''n speciale knecht te klein is wordt de zorg voor de koeien toevertrouwd aan een koewachter (koeherd, koejong; in het zuiden koeter, vatsji), meestal een aankomende knecht, pas van school, die de beesten meeneemt naar de wegbermen om ze daar te laten grazen. Van een koeter en vatsji in West-Haspengouw wordt ook gezegd dat hij (of zij) ook karweitjes in huis verricht, bijvoorbeeld in de keuken; vergelijk Kruijsen (1990) en het lemma "(hard) werken op de boerderij" (1.3.10). Bij koeherd in Q 6 wordt aangetekend: "hij kreeg alleen de kost en de klompen als loon". Voor de fonetische documentatie van het woord (knecht) zie het lemma "knecht algemeen" (1.3.12). [N M, 1b; JG 1b, 2c; A 48, 18b; L 26, 32b; monogr.]
I-6
|
| 20588 |
koffiedik |
dras:
dras (Q192p Margraten, ...
Q192p Margraten)
|
koffiedik [DC 47 (1972)]
III-2-3
|
| 20787 |
koken (intr.) |
koken:
kaoke (Q192p Margraten),
kôêkə (Q192p Margraten)
|
koken [DC 03 (1934)], [RND]
III-2-3
|
| 17813 |
komen |
komen:
komə (Q192p Margraten)
|
komen [RND]
III-1-2
|
| 33606 |
komkommer |
komkommertje:
komkummersje (Q192p Margraten)
|
I-7
|
| 21266 |
koning |
koning:
køəniŋ (Q192p Margraten)
|
koning [RND]
III-3-1
|
| 33546 |
kool, algemeen: een krop kool |
hoofd:
huyt (Q192p Margraten),
kool:
kuuəl (Q192p Margraten),
kyəl (Q192p Margraten),
moesplanten:
moosplaante (Q192p Margraten)
|
[N Q (1966)]
I-7
|
| 24192 |
koolmees, mees |
keesmees:
ki:smi.js (Q192p Margraten)
|
Hoe heet de koolmees? [DC 06 (1938)]
III-4-1
|
| 33233 |
koolraap (ondergronds) |
koolraab:
(mv)
kolrābǝ (Q192p Margraten)
|
Brassica napus L. subsp. rapifera. Bedoeld is hier de gekweekte knol van de plant met de naam koolzaad. De plant heeft gele bloemen; het vlees van de knol is oranjekleurig; bij sommige variëteiten ook wit. Koolraap stelt minder eisen aan de grond dan bieten. De verbouw is vrij algemeen in Limburg verspreid. De knollen worden vooral als veevoeder gebruikt en dan ingekuild; soms ook werden ze als groente gegeten. Er zijn twee soorten teelt: -onder de grond (hier behandeld); ook wel gewestelijk raapkool of knolraap genoemd of kortweg knol; -boven de grond; ook wel koolraap-boven-de-grond, glaskoolraap of koolrabi genoemd. Vaak is een meervoudsvorm opgegeven naast of in plaats van het enkelvoud; dit is steeds in het lemma aangegeven. Op grond van de laatste medeklinker in deze meervoudsvormen kan als slotmedeklinker van de enkelvoudsvormen eerder een verstemloosde -b dan een -p worden aangehouden. Op een enkel duidelijk tegenvoorbeeld na (meervoud koolrapen) is hier dan ook de spelling -raab aangehouden, in overeenstemming met de spelling -reub. Wanneer is opgegeven dat het woordaccent op de tweede lettergreep ligt is ook dat in het lemma vermeld. Vergelijk ook het lemma Koolzaad. [N 12, 39; N 12A, 3a; JG 1a, 1b, 2c; L 6, 36; monogr.; add. uit N 7, 1b]
I-5
|
| 33269 |
koolzaad |
koolzaad:
koolzaad (Q192p Margraten)
|
Brassica napus L. subsp. oleifera. Naam voor het zaad en voor het hele gewas: een koolsoort die alleen om het oliehoudend zaad wordt geteeld. Het heeft felgele bloemen in de zomer. Vroeger werd het gemaaid en gedorst en werd het zaad geslagen om "smout" te verkrijgen. Vergelijk aflevering II.3, Molenaar, paragraaf Oliemolen, blz. 165-166. Vergelijk ook het lemma Koolraap: de soort gekweekt om de knol. Bij vliegop wordt opgegeven dat het een variëteit van koolzaad is; bij spoorzaad dat het als groenvoer wordt gebruikt. [JG 1a, 1b, 2b; monogr.]
I-5
|