| 31935 |
avegaar |
vlim:
vlem (Q196p Mheer)
|
Grote handboor met schroef- of lepelvormig uitlopend boorijzer dat met een dwarsstang wordt rondgedraaid en dient om zeer diepe en/of wijde gaten te boren. Zie ook afb. 79 en 80. De avegaar wordt door verschillende houtbewerkers gebruikt. De wagenmaker boort er onder meer de naven van karwielen mee uit, terwijl de klompenmaker de avegaar gebruikt om er aan de binnenkant van klompen hout mee weg te halen. Dit lemma bevat alleen algemene benamingen voor de avegaar (onder A), de schroefavegaar (onder B) en de lepelavegaar (onder C). Specifieke uitvoeringen van de avegaar zoals die bijvoorbeeld door de kuiper, de klompenmaker en de wagenmaker worden gebruikt, worden behandeld in de paragrafen over de terminologie van deze beroepen. Vgl. voor het woordtype never, dat werd opgegeven door respondenten uit Swalmen, Geulle en Valkenburg (L 331, Q 18, Q 101) ook het Limburgs Idioticon, pag. 176, s.v. never, ø̄Kruisboor. Geh. Kempenlandø̄ en voor het woordtype borendrouw uit Eupen (Q 284) RhWb (I), kol. 1437, s.v. Drau, ø̄das Gestell am Handbohrer, das den eingesetzten Bohrer dreht, Bohrwinde Drehbügelø̄. Met de lepelavegaar werken werd in Hasselt (Q 2) uitbuikeren (ø̜̄ǝt˱bø̜̄.kǝrǝ) genoemd. [N G, 32a; N 53, 167a-c; L 32, 35; A 32, 8; monogr.]
II-12
|
| 25073 |
averechts, achterstevoren |
averechts:
averèèjs (Q196p Mheer)
|
niet de goede zijde tonend [averechts, verhard, verkeerd, keeraats] [N 91 (1982)]
III-4-4
|
| 20582 |
avondmaal |
avondbrood:
aombroe:d (Q196p Mheer),
aombroeët (Q196p Mheer, ...
Q196p Mheer),
vroeger: de naaiteroonder (nacht eronder)
aombrōēd (Q196p Mheer)
|
avondmaaltijd || de laatste maaltijd van de dag (verschil tussen zomer en winter [N 06 (1960)] || namen en uren van de dagelijkse maaltijden: avond [ZND 18G (1935)]
III-2-3
|
| 20546 |
azijn |
eedje:
èètsje (Q196p Mheer)
|
azijn [DC 35 (1963)]
III-2-3
|
| 18282 |
baalschort |
balenscholk:
balle-sjolk (Q196p Mheer),
gemaakt van balen-stof
balle sjolk (Q196p Mheer)
|
voorschoot van jute of grof linnen of een als schort gebruikte baalzak [slobbert, baolscholk, baalslop, pleggert, plekker] [N 24 (1964)] || zijn er verschillende namen voor verschillende soorten van deze kledingstukken ? [DC 15 (1947)]
III-1-3
|
| 22321 |
baantje glijden op het ijs |
keien:
kejje (Q196p Mheer, ...
Q196p Mheer),
käje (Q196p Mheer),
kèjje (Q196p Mheer),
kèjjen (Q196p Mheer),
slabrikken:
sjlebrikke (Q196p Mheer)
|
Baantje glijden [siddere, slibbere, sleure, kejje]. [N 07 (1961)] || glijden [SGV (1914)] || Glijden op glijbaan. || Hoe noemt men: op het ijs glijden (zonder schaatsen). [ZND 14 (1926)] || Kinderen maken op de sneeuw of het ijs wel een gladde baan, door er telkens en achter elkaar overheen te glijden. Hoe noemt men het glijden op dit baan? [DC 44 (1969)]
III-3-2
|
| 17584 |
baard |
baard:
bâ:rt (Q196p Mheer),
kaf:
kāf (Q196p Mheer)
|
baard [DC 01 (1931)] || De scherpe uitsteeksels van de aar bij sommige graangewassen: kafnaalden. Het type baard is een verzamelnaam; het type vlimmen is het meervoud van vlim dat eigenlijk de afzonderlijke kafnaald aanduidt die aan het omhulsel van de korrel vastzit. Wanneer het type vlimmen als dubbelopgave naast baard voorkomt (dat is het geval in L 286, 312 en 313), dan is de betekenis van vlimmen: het omhulsel waarin de korrel zit. Vergelijk ook de lemma''s ''graanafval'' (6.1.30) en ''spikken'' (6.1.31). Zie afbeelding 2, f. [JG 1a, 1b, 1c, 1d, 2c; A 25, 11; NE 2.I, 51; monogr.; add. uit N 14, 131]
I-4, III-1-1
|
| 34113 |
baarmoeder van de koe |
dracht:
drax (Q196p Mheer)
|
[N 3A, 48; A 48A, 47a]
I-11
|
| 20551 |
babbelaar |
babbelaar:
babbelĕre (Q196p Mheer)
|
babbelaar [SGV (1914)]
III-2-3
|
| 20278 |
baby, zuigeling |
kindje:
kinneke (Q196p Mheer),
klein kindje:
klee kinneke (Q196p Mheer)
|
baby, zuigeling; benaming voor kind beneden één jaar [DC 30 (1958)] || pasgeboren kind; bij onze buren hebben ze een baby gekregen [DC 30 (1958)]
III-2-2
|