| 33927 |
halster |
halster:
hɛlstǝr (Q010p Opgrimbie)
|
Stel van leren riemen - eventueel touwen - of kettingen dat het paard om het hoofd heeft als het niet ingespannen is. Aan de halsterring wordt de lijn of ketting gehecht waarmee het paard in de stal of op de weide wordt vastgebonden of waarmee het wordt geleid. Op sommige plaatsen wordt de term halster ook gebruikt om het Hoofdstel of de Stalband aan te duiden. [JG 1a, 1b, 1c, 1d, 2b, 2c; N 13, 18a; N 5 A II, 59e add.; monogr.]
I-10
|
| 20820 |
ham, hesp |
schink:
šeͅ.ŋk (Q010p Opgrimbie),
verzamelfiche ook mat. van ZND 01 (a-m) (a+b)
šeŋk (Q010p Opgrimbie)
|
ham [Goossens 1b (1960)] || hesp [ZND 24 (1937)]
III-2-3
|
| 17659 |
hand |
hand:
ha.nt (Q010p Opgrimbie)
|
hand [ZND 01 (1922)]
III-1-1
|
| 34566 |
handkar |
handkar:
hantkar (Q010p Opgrimbie)
|
Tweewielige kar die men met de handen voortduwt of trekt. Deze kar heeft twee bomen en zijplanken. [N 17, 15a; N G, 51; JG 1a + 1b; A 42, 4; monogr.]
I-13
|
| 18256 |
handschoen |
haas:
hawš - hawšə (Q010p Opgrimbie),
hawšə (Q010p Opgrimbie),
ən hawš (Q010p Opgrimbie)
|
een paar handschoenen [ZND 35 (1941)] || handschoen [ZND 35 (1941)] || handschoen - handschoenen [ZND 01 (1922)]
III-1-3
|
| 33006 |
handvol -bij het zaaien |
handvol:
ha.mfǝl (Q010p Opgrimbie)
|
Strikt genomen lopen twee begrippen dooreen: de handvol zaaigoed die de zaaier telkens uit het zaaikleed of de zaaibak neemt om deze uit te strooien, en de hoeveelheid die men, dan vaak met twee handen tegelijk, op kan nemen om de zaaibak te vullen; dit laatste is eigenlijk grob of hoopsel; wanneer beide woorden werden opgegeven, is bij het laatste type opgenomen dat het om twee handen gaat. Ontegenzeglijk wordt grob ook gebruikt voor de handvol bij het zaaien. Zie de toelichting bij het lemma ''met de volle hand -zaaien'' (2.12). [JG 1a, 1b; Wi 51; monogr.]
I-4
|
| 33147 |
handzeef |
wan:
wām (Q010p Opgrimbie),
zeef:
zē.f (Q010p Opgrimbie),
zij:
zęi̯ (Q010p Opgrimbie)
|
De grove zeef waarmee het zaaigraan wordt gewonnen. Er komen twee hoofdtypen voor: de ronde handzeef van ongeveer 80 cm doorsnede met een opstaande rand van ongeveer 10 tot 15 cm. Ouder is wel de rechthoekige houten bak met een bodem van gaas (heel vroeger van fijne gevlochten wilgetenen) die aan een koord werd opgehangen aan een balk in de schuur. In Haspengouw is dit type het oorsponkelijke. In Oost-Haspengouw noemt men het de ries; ook bij het type wan in West-Haspengouw wordt uitdrukkelijk door de zegslieden vermeld dat het hier om een grote vierkante graanzeef gaat. Zie afbeelding 15. Bij het type zij, zijg daarentegen vermeldt men dat dit woord doorgaans de keukenzeef aanduidt, of de vergiet, gebruikt voor melk en soep. [N 14, 38b, 41a, 42a, 43a en 44; JG 1a, 1b, 1c, 2c; L 8, 118; S 45; monogr.]
I-4
|
| 33292 |
hanepoot |
snijgras:
snii̯grā.s (Q010p Opgrimbie),
zwaaigras:
zwāi̯grās (Q010p Opgrimbie)
|
Echinochloa crus-galli (L.) Beauv. Algemeen voorkomend hardnekkig onkruid op bouwland, moestuinen en open wegbermen. Het is grasachtig met schijnaren in een pluim, groeit met rechtopstaande of onderaan geknikt opstijgende stengels en bloeit van juli tot de herfst. De lengte varieert van 10 tot 100 cm. Het blad gelijkt op het blad van de wilg; vandaar: wilweie, eigenlijk: "wilde wilgen" (vergelijk Du. Weide, "wilg"); zie ook de lemmata Vogelmuur en vooral Perzikkruid. Voor schom, zie ook aflevering I.3, p.2, bij het lemma Oude Grassoorten. [JG 1b]
I-5
|
| 17811 |
hangen |
hangen:
haŋə (Q010p Opgrimbie, ...
Q010p Opgrimbie)
|
hangen [ZND 01 (1922)], [ZND 25 (1937)]
III-1-2
|
| 21413 |
hard schreeuwen |
hel beuken:
eͅjnə mōt el bōkə, aŋərs fərsteͅjt ər eͅjnə nēt (Q010p Opgrimbie)
|
Men moet hard schreeuwen, anders verstaat hij ons niet. Men: wordt dit woord wel gebruikt in uw dialect? Zoniet, door welk voornaamwoord wordt men weergegeven? [ZND 04 (1924)]
III-3-1
|