| 26051 |
berrie |
ber(ri)g:
bø̜rǝx (L420p Rotem),
(mv)
bø̜rgǝ (L420p Rotem)
|
Elk van de twee bomen van de hoog- en stortkar waartussen het paard gespannen werd. De berries van de hoogkar verschillen essentieel van die van de stortkar: bij de eerste lopen de berries onder de hele bak door en maken ze er deel van uit (de zijwanden worden erop vastgezet), terwijl bij de tweede de berries tot halverwege de bak lopen en een aparte constructie vormen waarop de bak rust. Hierdoor kan de bak van de stortkar kippen, terwijl de berries op hun plaats blijven. Wanneer de bak van de hoogkar echter gekipt moet worden, gaat het hele voorstel van de kar omhoog. [N 17, 16 + 50b; N G, 54b + 64b; JG 1a; JG 1b; JG 1d; JG 2c; L 32, 63; L 34, 10; A 27, 20; Lu 5, 20]
I-13
|
| 33443 |
beschermstenen of -palen |
hoekstenen:
hukstēn (L420p Rotem),
klauwen:
klāu̯ǝ (L420p Rotem)
|
Beschermstenen van natuursteen of dikke houten beschermpalen (soms ook wel van ijzer) worden geplaatst schuin tegen zijkanten van poorten en tegen hoeken van muren of tegen brugleuningen om beschadigingen door voertuigen te voorkomen. Bij boerderijen komen ze vooral voor aan schuurpoorten en ingangspoorten (van de gesloten hoeve). Soms dienen de stenen of palen ook als steun voor de muur waartegen ze rusten. Meervoudige opgaven benoemen de beide beschermstenen of -palen aan weerskanten van een opening. Zie ook afbeelding 18.a bij het lemma "poort" (4.1.1). [N 4A, 43a; monogr.; add. uit N 4A, 42f]
I-6
|
| 20522 |
beschimmeld |
beschimmeld:
bəsøͅməlt (L420p Rotem)
|
beschimmeld/beschimmelen [ZND 06 (1924)]
III-2-3
|
| 20790 |
beschuit |
beschuit:
1a-m
bechut (L420p Rotem),
beschuut (L420p Rotem)
|
beschuit [ZND 21 (1936)]
III-2-3
|
| 20416 |
beschuit met muisjes |
beschuiten met muizenkeuteltjes:
bəšøətə mɛt mu̞wzəkytəlkəs (L420p Rotem, ...
L420p Rotem)
|
Beschuiten met muisjes [N 16 (1962)]
III-2-2, III-2-3
|
| 20629 |
beschuitpap |
beschuitenpap:
bəšøətə pap (L420p Rotem)
|
Melk met beschuiten (beschuitepap, luiwijvenpap, romme met bestelle?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 33166 |
besjes aan de aardappelplant |
bellen:
bɛlǝ (L420p Rotem)
|
De besachtige groene vruchten die zich uit de bloemen van de aardappelplant ontwikkelen. Vroeger, voordat men pootaardappelen selecteerde uit de eigen oogst, werd uit deze vruchtjes van de plant pootzaad gewonnen. Het lemma bevat alleen meervouden. Bij goesbollen wordt door de zegslieden opgegeven dat ...kinderen deze bollen aan een lange twijg (steken) en dan de bollen zo ver mogelijk weggooien of zwiepen; goezen is "zwiepen". Warnant (1949, 175) vermeldt dit spel ook voor Waals Haspengouw. Het regelmatige voorvoegsel aardappel- of patatte- is hier weggelaten; zie het lemma Aardappel. Zie voor de fonetische documentatie van de varianten voor aardappel, ook datzelfde lemma Aardappel. [N 12, 7; L 32, 14; monogr.; add. uit JG 1b]
I-5
|
| 25105 |
bestendig weer |
vast (weer):
vàst wēͅr (L420p Rotem)
|
bestendig weer [vaste lucht] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 21471 |
betalen |
(zich) effen maken:
ps. omgespeld volgens IPA.
zexeͅfə māəkə (L420p Rotem),
betalen:
dich moos geldj həbben om te koenen betalen (L420p Rotem),
overkomen:
ps. omgespeld volgens Frings.
y(3)̄vər kūme (L420p Rotem)
|
Betalen, over de brug komen [afschieten?] [N 21 (1963)] || Hoe zegt ge in uw dialect: "ge moet geld hebben om kunnen te betalen"of "ge moet geld hebben om te kunnen betalen"? De gehele uitdrukking weergeven. [ZND 36 (1941)]
III-3-1
|
| 18845 |
beteuterd |
beteuterd:
ie stong beteuterd (L420p Rotem),
ook materiaal znd 32, 67
beteuterd (L420p Rotem)
|
beteuterd, onthutst [ZND 01 (1922)] || hij stond beteuterd, onthutst [ZND 32 (1939)]
III-1-4
|