| 33457 |
horizontale draaibare sluitbalk van een poort |
wervel:
werǝvǝl (L318b Tungelroy)
|
Een draaibare sluitbalk ter halve hoogte van een poort, in het midden vast bevestigd aan een van de poortvleugels. In horizontale stand gedraaid vallen de uiteinden in een bevestiging en is de poort afgesloten; in vertikale stand is de poort geopend. De sluitbalk wordt dan om hinder te voorkomen vaak boven en onder vastgezet. Zie afbeelding 20. [add. uit N 5A, 54a; N 4A, 48; A 49, 4]
I-6
|
| 33456 |
horizontale sluitbalk van een poort |
grindel:
grenjǝl (L318b Tungelroy),
poortebalk:
pǫrtǝbalǝk (L318b Tungelroy)
|
Een losse balk, soms een stevige stok, die horizontaal wordt aangebracht achter de beide poortvleugels door hem achter haken te leggen. Zo is de gehele poort gesloten. Deze afsluiting bevindt zich meestal ter halve hoogte. Door functionele overeenkomst kunnen sommige benamingen ook in gebruik zijn voor andere afsluitingen. [N 5A, 54a; N 4A, 48; monogr.]
I-6
|
| 18233 |
horloge |
horloge:
glozie (L318b Tungelroy),
horloorsje (L318b Tungelroy),
loge:
loozie (L318b Tungelroy)
|
horloge || uurwerk dat men bij zich draagt, bijv. om de pols [glozie, lozie, allozie] [N 86 (1981)]
III-1-3
|
| 18149 |
horrelvoet |
klompvoet:
kloompvoot (L318b Tungelroy),
paardspoot:
paêrspoeët (L318b Tungelroy),
péérspōēt (L318b Tungelroy),
paardsvoet:
paerdsvoot (L318b Tungelroy),
paêrsvoot (L318b Tungelroy)
|
horrelvoet || Misvormde voet (homperd, horjevoet, horrelvoet, homperpoot, strompelvoet, paardvoet). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 19821 |
hortensia (hydrangea hortensis) |
hortensia:
hortensia (L318b Tungelroy)
|
Welke dialectbenamingen hebt u voor de verschillende potplanten en snijbloemen voor de koude kas: hydrangea macrophylla (hortensia) [N 73 (1975)]
III-2-1
|
| 17847 |
hotsen |
bobbelen:
bobbele (L318b Tungelroy),
schokkelen:
sjokkele (L318b Tungelroy),
sjoogele (L318b Tungelroy)
|
Hotsen: schokkend, stotend vooruitgaan (schokkelen, hotsen, hotselen, bodderen). [N 84 (1981)] || zachtjes schokken in of op een voertuig op een hobbelige weg (botteren, bottelen) [N 90 (1982)]
III-1-2, III-3-1
|
| 21459 |
houden van |
houden van:
haoje (L318b Tungelroy),
hŏje van (L318b Tungelroy)
|
liefde voelen voor iemand [fiel zijn met, veel houden van, veel afhouden] [N 85 (1981)]
III-3-1
|
| 34216 |
houder van slachtvee |
vetweider:
vɛtwɛi̯jǝr (L318b Tungelroy)
|
[N 3A, 77d]
I-11
|
| 22183 |
houtduif |
bosduif:
bosdoef (L318b Tungelroy, ...
L318b Tungelroy,
L318b Tungelroy),
houtduif:
houtdoêf (L318b Tungelroy)
|
houtduif || houtduif (41 grootste en bekendste van het stel; wit aan nek en vleugels; broedt overal in bossen en tegenwoordig ook in dorp en stad; vaak in grote troepen [N 09 (1961)]
III-4-1
|
| 32906 |
houten gaffel, schudgaffel |
gaffel:
gafǝl (L318b Tungelroy),
hooigaffel:
[hooi]gafǝl (L318b Tungelroy),
schudgaffel:
šø̜t˲gafǝl (L318b Tungelroy)
|
Houten gaffel met twee lange en enigszins gebogen tanden en een korte steel, doorgaans uit een gevorkte tak gesneden; gebruikt om het hooi te spreiden en te keren, maar ook voor andere doeleinden zoals het opschudden van de graanhalmen bij het dorsen met de vlegel, of het strooien van strooisel en voeder voor de dieren in de stal. Zie afbeelding 10, a. Hoewel in het algemeen de term riek een stuk gereedschap aanduidt met méér dan twee tanden, heeft het woord oorspronkelijk en nog in sommige dialecten ook wel de betekenis van een tweetandige vork, met name dan de vork waarmee het hooi wordt opgestoken (zie het lemma ''oogstgaffel''); de opgaven in dit lemma zijn alle dubbelopgaven, naast gaffel of vork. Buiten Haspengouw en het gebied rond Lommel duidt de combinatie van een lange klinker en de letter f in de varianten van het type gaffel wel op een contaminatie van gaffel en gavel; ze staan telkens aan het slot van de varianten onder het type gaffel bijeen. Voor de fonetische documentatie van het woorddeel (hooi) zie het lemma ''hooi''.' [N 18, 30; A 28, 6; L 16, 18c; L B2, 243; Lu 6, 6; Av 1, III, 5e; monogr.]
I-3
|